TS. Võ Trí Thành: Nghịch lý trong tăng trưởng GDP và cải cách thể chế
TS. Võ Trí Thành cho biết, theo nghiên cứu mô hình tăng trưởng GDP của nhiều quốc gia có thể thấy nghịch lý trong tăng trưởng và cái cách thể chế. Có những nhóm quốc gia cải cách thể chế được đánh giá rất cao, nhưng tăng trưởng vẫn ngày càng đi xuống.
Sáng 1/6, Viện Nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đã tổ chức hội thảo "Nhận diện các điểm nghẽn phát triển của Việt Nam trong bối cảnh hậu COVID-19: Một số yêu cầu cải cách thể chế". Hội thảo đã nhận được sự đóng góp ý kiến từ nhiều chuyên gia kinh tế trong nước.
Đặt vấn đề, ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng ban Chính sách kinh tế vĩ mô (CIEM) cho biết, Việt Nam đang bước vào một giai đoạn chiến lược phát triển kinh tế xã hội mới, cần có sự nhận diện những điểm nghẽn với phát triển kinh tế thời hậu COVID-19 và tìm giải pháp.
Hiện trạng kinh tế Việt Nam cho thấy tăng trưởng GDP đang có xu hướng giảm dần. Quý 1/2020 tăng trưởng GDP thấp hơn so với cùng kỳ các năm 2010-2019. Xuất khẩu và cán cân thương mại cũng đang giảm nhanh, 5 tháng đầu năm xuất khẩu giảm 1,7% so với cùng kỳ năm 2019; tháng 4 thâm hụt thương mại 0,94 tỷ USD và con số này của tháng 5 là 0,9 tỷ USD.

ThS. Nguyễn Anh Dương, Trưởng ban Chính sách kinh tế vĩ mô (CIEM)
Trước những vấn đề trên, CIEM đặt vấn đề gia tăng giá trị trong nước không còn là yêu cầu để tạo việc làm và thu nhập, mà còn là cách thích ứng với sự vận động của chuỗi giá trị. Việt Nam không chỉ cần sự nỗ lực của doanh nghiệp trong nước mà vẫn cần cách tiếp cận thân thiện và bền chặt với FDI.
"Dịch bệnh COVID-19 mở ra cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam gắn kết với các doanh nghiệp FDI. Khi các chuỗi cung ứng quốc tế đứt gãy cũng là thời điểm doanh nghiệp trong nước có cơ hội thế chân các doanh nghiệp nước ngoài để cung ứng nguyên phụ liệu đầu vào cho các doanh nghiệp nước ngoài. Cùng với đó, COVID-19 cũng tạo ra cơ hội để Việt Nam giảm hẳn xuất khẩu nông sản thô qua biên giới với giá rẻ", ông Dương nói.
Ngoài ra, trước những cơ hội mà COVID-19 đã mở ra, CIEM đặt ra vấn đề tư duy về những ngành ưu tiên để phát triển thời hậu COVID-19; mục tiêu an linh lương thực; phát triển bền vững; phát triển hạ tầng; các mô hình kinh tế mới: kinh tế chia sẻ, kinh tế tuần hoàn...
Đóng góp ý kiến tại hội thảo, TS. Dương Đình Giám, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách công nghiệp, Bộ Công Thương cho rằng, vấn đề chọn ngành nào để ưu tiên trong phát triển kinh tế đã được đặt ra từ lâu. Tuy nhiên, thời điểm này càng cần thúc đẩy việc thực hiện quyết định này phải nhanh hơn, gấp gáp hơn và không thể chậm trễ.
Bối cảnh hiện tại của Việt Nam, các chuỗi cung ứng đứt gãy, ảnh hưởng lớn tới một số ngành công nghiệp được cho là được "ưu tiên" gồm dệt may, da giày, điện tử. Vì thế, để phát triển công nghiệp ở thời điểm hậu COVID-19 cần xác định ưu tiên công nghiệp phát triển trên cơ sở nông nghiệp.
"Chúng ta không thể mãi xuất khẩu nông nghiệp thô mà nay cần có sự hỗ trợ của công nghiệp để xuất khẩu theo chiều sâu, kiểm soát được khâu thu hái, bảo quản", ông Giám nói.
Theo đó, ông Giám cho biết, khoảng 25% sản phẩm thu hoạch từ nông nghiệp, tức là hàng chục nghìn tỷ đồng bị vứt đi mỗi năm. Việc tham gia của công nghiệp vào nông nghiệp là để không còn lãng phí trong sản xuất nông nghiệp và xuất khẩu thật sự hiệu quả hơn.
Từng là người tham gia soạn thảo nghị định về các lĩnh vực ưu tiên, ông Giám góp ý, nhà nước cấn thống nhất quan điểm ưu tiên cái gì và những cái không được ưu tiên thì cứ phát triển theo cơ chế thị trường, không lo sợ bị chèn ép.
Cùng với đó, khi làm nghị định về ngành ưu tiên, Chính phủ cũng cần thống nhất nhập ưu tiên theo ngành và ưu tiên theo khu vực làm một để nhà đầu tư không rơi vào tình cảnh là ngành ưu tiên nhưng lại không phải khu vực (theo địa lý) ưu tiên, thành ra khi đầu tư lại vướng như gà mắc tóc.
Nghịch lý tăng trưởng và cải cách thể chế
Bàn về phát triển kinh tế hậu COVID-19 và cải cách thể chế, TS. Võ Trí Thành, nguyên Phó Viện trưởng CIEM cho rằng, có nghịch lý trong tăng trưởng GDP và cải cách thể thế.

TS. Võ Trí Thành, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương
Việt Nam đứng thứ 2 thế giới về khả năng duy trì tốc độ tăng trưởng cao sau Trung Quốc (do WB đánh giá). Từ năm 1990 đến 2015, Việt Nam liên tục duy trì tốc độ tăng trưởng cao so với các nước trên thế giới. Tuy nhiên, theo đánh giá về thể chế của Việt Nam từ 1995 đến nay thì điểm số luôn thấp dưới trung bình. "Như vậy là thể chế chậm cải tiến nhưng tăng trưởng vấn tốt. Đó là một nghịch lý", ông Thành nói.
Không những vậy, theo thống kê của ông Thành, rất nhiều nước đi đầu trong cải cách, đổi mới sáng tạo, kinh tế số như Trung Quốc (thu nhập từ kinh tế số chiếm 1/3 GDP Trung Quốc) nhưng tăng trưởng GDP vẫn giảm dần. Hay các nước trong OECD dẫn đầu về công nghệ, nhưng tăng trưởng cũng ngày càng đi xuống.
Theo đó, có nhiều ý kiến trái chiều về mối quan hệ giữa cải cách thể chế và tăng trưởng GDP. Tuy nhiên, ông Thành vẫn cho rằng, thể chế vẫn là yếu tố quan trọng, cốt lõi tạo ra tăng trưởng, chỉ có điều là cải cách thể chế cần phải thực sự sâu sắc và cốt lõi.
Nói về tác động của COVID-19 tới kinh tế Việt Nam và yêu cầu cải cách, TS. Võ Trí Thành cho rằng, nên gọi đây là thời đại COVID-19, vì không biết dịch bệnh này sẽ kéo dài tới khi nào. "COVID-19 đẩy mâu thuẫn giữa một số nước lên cao, đặc biệt cho thấy sự tất tay giữa Mỹ và Trung Quốc. Chính trị ngày càng chi phối mạnh hơn tới kinh tế, điều này mang lại rủi ro lớn hơn cho nền kinh tế", ông Thành nói.
COVID-19 cũng gây đứt gãy các chuỗi giá trị một cách rõ ràng. Vấn đề tự chủ những mặt hàng chiến lược được đặt ra, cùng với đó là yêu cầu sở hữu những công nghệ lõi. Theo ông Thành, trước COVID-19 các chuỗi giá trị đã ngắn lại, tự động hóa, kết nối dịch vụ đã thay đổi, dịch bệnh chỉ là cái cớ để đẩy nhanh hơn quá trình này. Lợi thế so sánh trước đây là vận tải, lao động, nhưng nay là kết nối dịch vụ gắn với số hóa, là kỹ năng dịch chuyển data qua biên giới, là an ninh, an toàn mạng.
Theo đó, ông Thành cho rằng Việt Nam đang phải đối mặt với 3 nan đề phải giải quyết trong cùng một lúc. Một là khống chế dịch, sống chung với dịch. Cùng lúc đó là phải làm sao vừa duy trì, tồn tại và phục hồi kinh tế.
Bài toán thứ 2 là xử lý những tồn đọng lâu nay. Đó là 12 đại dự án đắp chiếu. Sau COVID-19 hứa hẹn nợ xấu sẽ tăng cao lên trong ngành ngân hàng, ngân sách sẽ thâm hụt lớn, trần nợ công phải nới thêm một chút. Bài toán đặt ra là làm sao vừa giữ được ổn định vĩ mô, kiềm chế làm sao để vẫn có vốn để thúc đẩy phát triển.
Bài toán cuối cùng, theo TS. Võ Trí Thành, là tái cấu trúc để đi lên. Cả 3 đều cần tốc độ, đột phá để "đón đại bàng", nếu không nhanh có thể chỉ đón được "chim sẻ" thay vì "đại bàng" về tổ.
- Cùng chuyên mục
Thêm 2 cổ phiếu chuẩn bị rời sàn HoSE
Vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ công bố thông tin, cổ phiếu PSH và KPF bị HoSE đưa ra quyết định xem xét hủy niêm yết bắt buộc.
Tài chính - 15/06/2025 08:10
Phú Tài giữ mức cổ tức 25% năm thứ hai
CTCP Phú Tài sẽ chi hơn 100 tỷ đồng để trả cổ tức còn lại năm 2024. Với việc đã tạm ứng 10% trước đó, tổng cổ tức doanh nghiệp chi trả đạt 25% và năm thứ hai duy trì tỷ lệ này.
Tài chính - 14/06/2025 11:52
Đầu tư thế nào trong bối cảnh chứng khoán có nhiều biến động?
Sau một giai đoạn phục hồi tốt từ phiên "đáy" của năm 2025 (9/4/2025), VN-Index trong giai đoạn gần đây đang rơi vào trạng thái điều chỉnh với 6/8 phiên giảm điểm tính từ phiên 4/6 đến 13/6.
Tài chính - 14/06/2025 06:45
Giá dầu tăng mạnh, cổ phiếu dầu khí ‘rực sáng’
Nhóm cổ phiếu dầu khí trở thành điểm sáng trên thị trường khi đồng loạt tăng mạnh, trong đó PLX gây chú ý khi tăng hết biên độ.
Tài chính - 13/06/2025 17:26
Lập Sở giao dịch vàng quốc gia: Nhà đầu tư được hưởng lợi gì?
Với việc triển khai Sở giao dịch vàng quốc gia, người dân, nhà đầu tư không chỉ được phép mua vàng vật chất tại các cửa hàng, mà quan trọng hơn là có thể mở tài khoản vàng tại ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính trung gian, thực hiện các giao dịch mua, bán vàng tương tự như cổ phiếu…
Tài chính - 13/06/2025 15:43
PVTrans chuẩn bị chia cổ tức cao kỷ lục
PVTrans sẽ phát hành gần 114 triệu cổ phiếu để trả cổ tức năm 2024, tương ứng tỷ lệ 32%. Vốn điều lệ dự kiến tăng lên 4.699 tỷ đồng.
Tài chính - 13/06/2025 13:27
Tôn Đông Á sẽ niêm yết HoSE, trả cổ tức tỷ lệ 40%
Trong bối cảnh thị trường xuất khẩu gặp khó, Tôn Đông Á sẽ tập trung hơn cho thị trường nội địa, mục tiêu nâng tỷ trọng sản lượng lên 75%.
Tài chính - 12/06/2025 15:32
Thị trường vàng ra sao khi xoá bỏ độc quyền vàng miếng?
Ngoài thương hiệu SJC độc quyền bấy lâu nay sẽ có thêm các thương hiệu vàng của các doanh nghiệp, ngân hàng được cấp phép sản xuất, và chỉ những doanh nghiệp có đủ điều kiện mới được cấp hạn mức nhập khẩu vàng nguyên liệu.
Tài chính - 12/06/2025 14:48
Chứng khoán HSC sắp tăng vốn lên 10.000 tỷ đồng
Chứng khoán HSC chào bán 360 triệu cổ phiếu cho cổ đông với giá 10.000 đồng/cp, mục tiêu tăng vốn lên trên 10.000 tỷ đồng.
Tài chính - 12/06/2025 10:53
Nợ xấu ngân hàng: Chưa thể yên tâm
Nghiên cứu vừa công bố của Vietnam Report nhận định nợ xấu đã đi qua thời kỳ khó khăn nhất, tuy nhiên nhóm nợ có khả năng mất vốn đã đạt kỷ lục, chiếm 1,25% tổng dư nợ cho vay khách hàng với trên 176 nghìn tỷ đồng.
Tài chính - 12/06/2025 07:00
Động lực nào cho kế hoạch kinh doanh đột biến của Phát Đạt?
Phát Đạt sẽ đẩy mạnh bán hàng và cải thiện dòng tiền năm nay. 3 dự án trọng tâm gồm Quy Nhơn Iconic, La Pura và chuỗi căn hộ trung cấp Thuận An 1&2.
Tài chính - 11/06/2025 11:47
Viglacera sẽ tái cấu trúc toàn diện
Với việc được ĐHĐCĐ thường niên thông qua, mục tiêu chiến lược quan trọng Viglacera trong giai đoạn phát triển tiếp theo là trở thành tập đoàn kinh tế mạnh ở lĩnh vực vật liệu xây dựng và bất động sản.
Tài chính - 10/06/2025 17:13
Vì sao dòng tiền dồi dào nhưng VN-Index vẫn loanh quanh 1.300 điểm?
Dù thanh khoản thị trường chứng khoán cải thiện, song các chuyên gia nhìn nhận có nhiều yếu tố khiến VN-Index chỉ loanh quanh mốc 1.300 điểm.
Tài chính - 10/06/2025 11:57
Thị trường sắp có thêm công ty chứng khoán vốn trên vạn tỷ
Chứng khoán LPBank sẽ chào bán 878 triệu cổ phiếu để nâng vốn gấp 3 lên 12.668 tỷ đồng, lọt vào số ít các đơn vị có vốn trên vạn tỷ đồng.
Tài chính - 10/06/2025 11:47
Thị trường thực phẩm chức năng Việt Nam đang phát triển ra sao?
Với sự hiện diện của nhiều thương hiệu lớn trong nước và quốc tế cũng như sự mạnh tay trong việc triệt phá các đường dây thực phẩm chức năng giả, thị trường TPCN trong nước được kỳ sẽ tiếp tục tăng trưởng trong thời gian tới.
Tài chính - 10/06/2025 08:29
Đầu tư cổ phiếu nào khi áp lực bán gia tăng?
Áp lực bán hiện hữu, các đơn vị phân tích khuyến nghị nhà đầu tư chốt lời và chờ mua ở nhịp chỉnh với nhóm cổ phiếu có triển vọng kinh doanh quý II tốt.
Tài chính - 09/06/2025 14:59
- Đọc nhiều
-
1
Bất động sản - kênh sinh lời ưa chuộng đã chững lại
-
2
Thu hút giới tinh hoa nhờ chính sách visa và ưu đãi thuế
-
3
Ông Trương Việt Dũng làm Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội
-
4
Hơn 631 tỷ đồng đầu tư nhà ga hàng hóa tại sân bay Đà Nẵng
-
5
Phá đường dây chiếm đoạt hơn 21.000 tài khoản thẻ tín dụng ngân hàng
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 4 week ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 4 week ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 2 month ago