TS-KTS. Hồ Chí Quang: Quy hoạch xây dựng khu du lịch chăm sóc sức khỏe phải mang tính bền vững

Ngày 25/10, tại trụ sở 65 Văn Miếu, quận Đống Đa, TP. Hà Nội, Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn tổ chức hội thảo "Đón đầu xu hướng bất động sản chăm sóc sức khỏe".

Nhadatu.vn xin trân trọng giới thiệu bài tham thuận của TS-KTS. Hồ Chí Quang, Phó Vụ trưởng Vụ Quy hoạch Kiến trúc, Bộ Xây dựng về một số lưu ý trong tổ chức lập quy hoạch xây dựng khu du lịch chăm sóc sức khỏe.

Quy mô ngành du lịch sức khỏe trên thế giới đang phát triển rất nhanh

Theo báo cáo Kinh tế Du lịch Sức khỏe Toàn cầu của Viện Sức khỏe Toàn cầu - Global Wellness Institute (GWI) ngành du lịch sức khỏe - wellness tourism đã rất nhanh hình thành quy mô phát triển, thành tựu nổi bật trên toàn cầu với đặc tính kinh tế sâu rộng, tác động mạnh mẽ đến du lịch hiện đại do sự giao thoa mạnh mẽ của hai ngành công nghiệp lớn và đang phát triển trên thế giới: ngành du lịch trị giá 2,6 nghìn tỷ USD và ngành chăm sóc sức khỏe 4,5 nghìn tỷ USD (số liệu năm 2017).

Chăm sóc sức khỏe toàn diện và phòng ngừa bệnh tật đang ngày càng trở thành rất quan trọng trong quá trình ra quyết định của người tiêu dùng có lối sống lành mạnh và thói quen chăm sóc sức khỏe khi họ rời xa nhà. Du lịch chăm sóc sức khỏe doanh thu toàn cầu trị giá 639 tỷ đô la vào năm 2017, tăng trưởng nhanh hơn gấp đôi so với du lịch nói chung từ năm 2015-2017. Thị phần đang tăng nhanh hơn 50% tỷ lệ phát triển du lịch chung toàn cầu.

Các đối tượng, du lịch sức khỏe bao gồm: Khách du lịch chủ yếu là nhóm người có sự lựa chọn chuyến đi hoặc điểm đến chủ yếu vì sức khỏe, phục hồi - cân bằng tinh thần; Nhóm đa dụng là các khách du lịch tìm cách duy trì sức khỏe khi đi du lịch hoặc tham gia các trải nghiệm chăm sóc sức khỏe trong khi thực hiện bất kỳ loại chuyến đi nào để giải trí hoặc công tác; Nhóm du khách du lịch khám phá văn hóa, cảnh quan kèm trải nghiệm các phương pháp chăm sóc sức khỏe nước bản địa.

Tính chất cơ bản của dịch vụ du lịch sức khỏe phổ cập trên thế giới chính là du lịch để tham gia các hoạt động có lợi cho sức khỏe như đạp xe đạp, leo núi. Tập thể dục thể thao nâng cao sức khỏe; võ cổ truyền; tập yoga, ngồi thiền; tu tập…; Tắm biển, suối nước nóng, tắm bùn; massage trị liệu, xông hơi thảo dược...; Ẩm thực lành mạnh, đầy đủ chất dinh dưỡng; ăn chay hoặc theo các chương trình chuyển hóa cơ thể; Nghỉ ngơi điều độ, hợp lý; Tham quan các địa điểm du lịch nổi tiếng, nghỉ dưỡng. Kết nối, giao lưu với người dân địa phương; trải nghiệm văn hóa dân tộc bản địa; Trải nghiệm các hoạt động tự nhiên nhằm giảm stress, thư giãn.

Tuy có những tính chất khá giống nhau nhưng mỗi nước đều gắn với đặc thù thiên nhiên và bản sắc văn hóa dân tộc của mình trong du lịch tạc ra sự đặc sắc đa dạng. Ví dụ, ở Nhật Bản với hình thức tắm onsen, Hàn Quốc với hình thức tắm muối biển, tập yoga tại Ấn Độ, Myanmar với trung tâm thiền định Mahasi…

Việt Nam có nhiều lợi thế

Việt Nam là đất nước nhiều kì quan thiên nhiên, rừng núi và biển, có nhiều điểm du lịch nghỉ dưỡng đẹp, với tiềm năng đó gần đây mô hình du lịch chăm sóc sức khỏe bắt đầu được hình thành và đạt được một số hiệu quả, được đánh giá cao trong sự phát triển bất động sản nghỉ dưỡng kết hợp chăm sóc sức khỏe.

Từ Hà Giang, Sapa, Tam Đảo, Đà Lạt.. cảnh quan thiên nhiên núi rừng hùng vĩ, khí hậu mát mẻ trong lành cho đến Quảng Ninh, Đà Nẵng, Hội An, Nha Trang, Phú Quốc… có sức hấp dẫn bởi đường bờ biển dài, ẩm thực phong phú, thời tiết thuận lợi và các tiện ích giải trí, tái tạo năng lượng.

Du lịch chăm sóc sức khỏe với mô hình du lịch mang đến một lối sống lành mạnh, để tăng cường phục hồi, nâng cao thể chất "healthy" và thư dãn, cân bằng tinh thần "spiritual". Một số ý kiến cho rằng, du lịch chăm sóc sức khỏe có ý nghĩa phòng bệnh là khác biệt với medical tourism là du lịch y tế hay còn gọi là du lịch chữa bệnh (để đáp ứng nhu cầu du lịch đến nơi có điều kiện y tế, khám chữa bệnh cho du khách).

Tuy nhiên, ở góc nhìn của tôi, du lịch chữa bệnh cũng là một mức độ cao cấp hơn về yêu cầu đầu tư, kỹ thuật y tế, hạ tầng du lịch so với du lịch chăm sóc sức khỏe đều trong một hệ thống khai thác du lịch mục đích nâng cao sức khỏe - chữa trị bệnh cho con người với các cấp độ, phương pháp đa dạng kết hợp nâng cấp hệ thống y tế quốc gia cho nhân dân.

Với nền y tế Việt Nam hiện nay thì đầu tư dự án du lịch chăm sóc sức khỏe sẽ phù hợp tình hình phát triển kinh tế giai đoạn trước mắt 2022-2030, sau đó cần chọn lọc, hoàn thiện nâng cấp một số trong đó thành du lịch y tế 2030-2045.

Thực tiễn đã cho thấy điều này khi nước ta tồn tại khá nhiều khu du lịch thường được ưu tiên chọn tại những vị trí đắc địa về cảnh quan biển rừng và sử dụng khá nhiều tài nguyên đất đai, rừng, bờ biển nhưng việc khai thác chưa có hiệu quả cao hoặc kiến trúc can thiệp khá mạnh mẽ vào thiên nhiên, quy hoạch thiếu bền vững dẫn đến sự xung đột môi trường; đồng thời cũng làm ảnh hưởng đến quyền lợi người dân địa phương sinh sống; một số các dự án vi phạm quy định pháp luật về đất đai, quy hoạch xây dựng và đầu tư đã bị cơ quan chức năng xử lý.

Quy hoạch khu du lịch chăm sóc sức khỏe là quy hoạch xây dựng khu chức năng

Về quy định pháp luật, căn cứ theo Khoản 25 Điều 3 Luật Xây dựng, khu chức năng bao gồm khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao; khu du lịch; khu nghiên cứu, đào tạo; khu thể dục thể thao.

Quy hoạch khu du lịch chăm sóc sức khỏe là quy hoạch xây dựng khu chức năng, do đó, việc tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch xây dựng khu chức năng phải tuân thủ các quy định tại Luật Xây dựng và pháp luật liên quan. Đất sử dụng chủ yếu là đất du lịch dịch vụ và hầu như không có đất ở thương mại mới.

Trong tổ chức lập quy hoạch, cần lưu ý việc khai thác bền vững và sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, đất đai, di tích lịch sử, di sản văn hóa và nguồn lực phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, bảo đảm sự kết nối, thống nhất công trình hạ tầng kỹ thuật khu vực, vùng;

Bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm thiểu tác động bất lợi đến cộng đồng, bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị các di tích lịch sử, di sản văn hóa, tín ngưỡng, tôn giáo; bảo đảm đồng bộ về không gian kiến trúc, hệ thống công trình hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật.

Còn trong Luật Du lịch 2017, hình thức du lịch “chăm sóc sức khỏe” chưa được đề cập đến tại Điều 3 (giải thích từ ngữ). Tương tự trong luật chưa gắn du lịch với y tế và chăm sóc sức khỏe tại các Điều 5 (chính sách phát triển du lịch); Điều 15 (các loại tài nguyên du lịch); Điều 23 (điều kiện công nhận điểm du lịch) và Mục 3 (lưu trú du lịch). Đây sẽ là điểm tồn tại khó khăn pháp lý, cần chỉnh lý.

Nguyên nhân là do là căn cứ cơ sở để xác định, lập, phê duyệt quy hoạch xây dựng khu du lịch chăm sóc sức khỏe cho các nhà đầu tư cũng như với chính quyền các cấp để quy hoạch sử dụng đất hình thức bất động sản này.

Tổ chức quy hoạch, không gian kiến trúc, cảnh quan thế nào?

Việc xác định mục tiêu, động lực phát triển khu du lịch chăm sóc sức khỏe cần xác định chính xác tính chất, dự báo quy mô dân số của khu chức năng, yêu cầu cụ thể về định hướng phát triển không gian, các công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội cho từng giai đoạn quy hoạch xây dựng chung, quy hoạch phân khu 1/2000 và quy hoạch chi tiết 1/500.

Trên thực tiễn không ít dự án đã không thành công trong khai thác, vận hành hoặc thậm chí cấp có thẩm quyền không được phê duyệt quy hoạch do quy hoạch thiếu luận cứ, cơ sở khoa học hoặc không phù hợp quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng.

Song song, nên gắn lý thuyết "điểm đến du lịch thông minh" vào nội dung đồ án quy hoạch với các cách tiếp cận hợp lý - toàn diện. Với việc phát triển điểm đến du lịch sức khỏe và khám phá văn hóa bản địa, mỗi điểm đến phải lựa chọn nhiều hình thức khác nhau và giải quyết nhiều vấn đề góp phần tạo nên đề xuất dịch vụ độc đáo của thương hiệu điểm đến du lịch.

Lợi ích kinh tế cho cộng đồng nói chung phải định lượng được. Lợi ích phải được đưa vào quy hoạch, chiến lược, chiến thuật, xây dựng thương hiệu, phát triển sản phẩm và tiếp thị của điểm đến như một trung tâm thương mại du lịch dịch vụ sức khỏe với nội dung đặc sắc.

Về quy mô, dây chuyền, không gian kiến trúc cảnh quan cần được xác định phù hợp theo tính các chất cấu trúc dây chuyền khác nhau.

Ví dụ, khu nghỉ dưỡng khép kín (destination resort) là khu nghỉ dưỡng đáp ứng đầy đủ các dịch vụ đáp ứng cho nhu cầu ăn uống, giải trí, mua sắm, spa... để du khách có thể thoải mái nghỉ dưỡng mà không cần di chuyển đi bất cứ nơi nào khác. Đòi hỏi quy mô khá lớn.

Khu nghỉ dưỡng phức hợp (integrated resort) là khu nghỉ dưỡng tích hợp đầy đủ các tiện ích, đa dạng các loại hình dịch vụ giải trí, khu mua sắm và nhà hàng cao cấp. Bên cạnh đó khu nghỉ dưỡng thường gắn với các đô thị.

Khu nghỉ dưỡng tiện lợi (property resort) là những khu du lịch hiện hữu, truyền thống được cải tiến, thêm các tiện ích - dịch vụ mới chăm sóc sức khỏe. Khu nghỉ dưỡng tiện lợi thường có diện tích nhỏ và không có tính khép kín, gắn với dạng nhỏ lẻ, home stay.

Bên cạnh đó, các khu du lịch cần gắn với bản sắc văn hóa dân tộc địa phương, qua đó du khách sẽ được sống trong một môi trường văn hóa truyền thống các dân tộc Việt Nam. Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc là kế thừa và phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc và bảo vệ mối quan hệ truyền thống sự hòa hợp giữa con người với tự nhiên và xã hội.

Tuy nhiên cũng không nên duy ý chí áp đặt, khiên cưỡng trong kiến trúc và có lộ trình dần loại bỏ những yếu tố lạc hậu, những tập quán đã không còn phù hợp với đời sống hiện đại.

Trong đồ án quy hoạch cần thực hiện việc lồng ghép nội dung phòng chống thiên tai, trên cơ sở bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai (thuộc thẩm quyển Bộ TN&MT cấp). Do Việt Nam có khí hậu nhiệt đới gió mùa nhiều vùng khá khác biệt, nên kiến trúc công trình sẽ chịu ảnh hưởng rất lớn của điều kiện thiên nhiên và khí hậu: nắng, mưa, gió và bão. Tùy thuộc vào điều kiện đặc thù thiên nhiên, địa hình, khí hậu của từng nơi, từng vùng mà để thiết kế các giải pháp kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật khu du lịch phù hợp đinh hướng từ mặt bằng, bố cục không gian, xử lý vật liệu bao che.

Ngoài ra, công tác phòng cháy chữa cháy cũng rất quan trọng, cần quan tâm và thiết kế theo quy định pháp luật phòng cháy chữa cháy.

Bài liên quan

[Trực tiếp] Hội thảo 'Đón đầu xu hướng bất động sản chăm sóc sức khỏe'

Tự thiết kế căn hộ chăm sóc sức khỏe, xu hướng đầu tư mới

Những 'ông lớn' xuất hiện trên bản đồ bất động sản chăm sóc sức khỏe

Bất động sản chăm sóc sức khỏe trở thành xu hướng đầu tư mới