Tái cấu trúc nhà đầu tư, nhanh chóng nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

Hút dòng vốn FDI vào thị trường chứng khoán

Phát biểu tại "Hội nghị Quỹ đầu tư và đầu tư nước ngoài trong kỷ nguyên phát triển mới tại Việt Nam" ngày 28/3, bà Vũ Thị Chân Phương, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), nhấn mạnh vai trò quan trọng của quỹ đầu tư trong bối cảnh phát triển hiện nay. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của thị trường chứng khoán, ngành quỹ đầu tư tại Việt Nam cũng không ngừng mở rộng cả về số lượng lẫn quy mô.

"Hiện nay, cả nước có 43 công ty quản lý quỹ với 123 quỹ đầu tư chứng khoán, tổng tài sản quản lý đạt hơn 750.000 tỷ đồng, tăng gấp hơn 7 lần so với năm 2014. Trong suốt một thập kỷ qua, ngành quỹ đã duy trì tốc độ tăng trưởng bình quân trên 20% mỗi năm. Đặc biệt, sự xuất hiện của các quỹ mở, quỹ ETF và quỹ bất động sản đã góp phần đa dạng hóa kênh đầu tư. Trong đó, quỹ mở và quỹ ETF chiếm 86% tổng giá trị tài sản ròng nhờ vào lợi thế thanh khoản cao, danh mục đầu tư linh hoạt và tính minh bạch", bà Phương nhấn mạnh.

Dù đã có những bước phát triển đáng kể, ngành quỹ tại Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để mở rộng. Hiện tổng tài sản quản lý tại các công ty quản lý quỹ mới chỉ chiếm gần 6% GDP, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Hơn nữa, số lượng nhà đầu tư cá nhân vẫn chiếm tỷ trọng lớn, khiến thị trường dễ bị tác động bởi tâm lý đám đông.

Việc thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của ngành quỹ không chỉ giúp thu hút dòng vốn dài hạn mà còn góp phần xây dựng một hệ thống nhà đầu tư ổn định, bền vững hơn. Đặc biệt, sự mở rộng của các loại quỹ đầu tư như quỹ chỉ số, quỹ ESG, quỹ hạ tầng… sẽ không chỉ nâng cao sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư quốc tế mà còn tạo động lực quan trọng cho sự tăng trưởng bền vững của thị trường chứng khoán. Qua đó, ngành quỹ sẽ góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển, đồng thời hỗ trợ thực hiện các mục tiêu chiến lược mà Chính phủ đã đề ra.

Để đạt mục phát triển ngành quỹ, dưới sự chỉ đạo của Bộ Tài chính, UBCKNN tiếp tục đào tạo, tuyên truyền, phổ biến kiến thức cho các nhà đầu tư cá nhân không chuyên nghiệp về quỹ đầu tư chứng khoán. UBCKNN đang xây dựng Đề án Đào tạo nhà đầu tư nhằm phát huy mọi nguồn lực từ cơ quan quản lý đến các thành viên thị trường trong công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức cho các nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ trên thị trường, giúp thay đổi thói quen tự đầu tư sang đầu tư thông qua quỹ đầu tư chuyên nghiệp, từ đầu cơ sang đầu tư dài hạn, ổn định.

Cùng với đó, tiếp tục thực hiện đa dạng hóa các loại hình quỹ đầu tư. Hiện nay, pháp luật chứng khoán đã quy định các loại hình quỹ đầu tư chứng khoán gồm quỹ ETF, quỹ mở, quỹ đóng, quỹ thành viên, quỹ đầu tư bất động sản, công ty đầu tư chứng khoán. Tuy nhiên, để đa dạng hóa các loại hình quỹ đầu tư chứng khoán, UBCKNN đang nghiên cứu để ban hành các quy định về các loại hình quỹ mới như quỹ chỉ số, quỹ đầu tư vào công cụ thị trường tiền tệ, quỹ đầu tư vào trái phiếu cơ sở hạ tầng…

Đồng thời, sẽ tiếp tục đa dạng hóa các bộ chỉ số chứng khoán. Theo đó, UBCKNN đã chỉ đạo Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam nghiên cứu thay đổi Quy chế chỉ số hiện hành nhằm nâng cao tính linh hoạt trong việc phát triển các chỉ số mới đáp ứng nhu cầu của thị trường. Cơ chế mới cho phép các thành viên thị trường có thể thiết kế và đề xuất các chỉ số mới đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp và khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư.

Mặt khác, trong thời gian tới sẽ tiếp tục phát triển hàng hóa trên thị trường chứng khoán. UBCKNN đang tích cực triển khai các giải pháp nhằm đa dạng hóa nguồn cung hàng cho các quỹ.

"Thúc đẩy doanh nghiệp cổ phần hóa lên niêm yết, đưa hàng hóa mới chất lượng lên thị trường… giải pháp gắn IPO với niêm yết đã được bổ sung vào dự thảo Nghị định 155/2020/NĐ-CP trình Chính phủ, xây dựng cơ chế phát hành trái phiếu cho các dự án PPP. Đồng thời, UBCKNN đang phối hợp với các thành viên thị trường và chuyên gia để nghiên cứu đa dạng hóa các sản phẩm đầu tài chính bền vững như trái phiếu xanh, trái phiếu bền vững và thị trường tín chỉ carbon.

Bên cạnh đó, cơ chế phát hành chứng chỉ lưu ký đã được ban hành, các hướng dẫn về kỹ thuật đã được hoàn thiện, giúp công ty Việt Nam có thể phát hành chứng chỉ lưu ký (DR) trên thị trường quốc tế, thu hút thêm dòng vốn nước ngoài", bà Chân Phương cho biết.

Cũng theo lãnh đạo UBCKNN, cơ quan quản lý đang sửa đổi pháp lý để nâng hạn mức đầu tư của quỹ đầu tư chứng khoán. Cụ thể là UBCKNN đang dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư số 98/2020/TT- BTC theo hướng nâng hạn mức đầu tư của quỹ vào trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ (dự kiến 15% - 20%).

Mặt khác, để thu hút các quỹ đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư trên thị trường chứng khoán, thì UBCKNN tiếp tục tăng cường việc tiếp cận thông tin cho NĐTNN thông qua việc yêu cầu các công ty đại chúng công bố thông tin bằng tiếng Việt và tiếng Anh; đồng thời, cải cách hành chính, đơn giản hóa các thủ tục hành chính về đầu tư để tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài nhanh chóng tham gia vào thị trường chứng khoán Việt Nam.

Song song với đó, thực hiện các giải pháp nhằm nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi theo tiêu chuẩn nâng hạng thị trường chứng khoán; xây dựng cơ chế CCP cho thị trường chứng khoán cơ sở và đưa hệ thống giao dịch mới vào hoạt động.

Ngoài ra, để phát triển ngành quỹ, UBCKNN đề xuất với các cơ quan liên quan về việc phân phối chứng chỉ quỹ để đa dạng hóa các kênh phân phối, tăng khả năng tiếp cận sản phẩm của các nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư cá nhân; đồng thời có các chính sách thuế phù hợp, khuyến khích người dân tham gia đầu tư thông qua quỹ đầu tư.

"Đầu tư chứng khoán" thay vì "chơi chứng khoán"

Đồng quan điểm, ông Don Lam, Tổng giám đốc và cổ đông sáng lập tập đoàn đầu tư vốn VinaCapital, Việt Nam cần tiếp tục phát triển thị trường chứng khoán theo hướng chuyên nghiệp.

"Hãy đầu tư chứng khoán một cách chuyên nghiệp. Đây không phải là "chơi" mà là đầu tư. Đồng thời, cần đẩy nhanh quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp, đẩy nhanh quá trình đưa cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO). Một vấn đề trước mắt rất quan trọng là đảm bảo nâng cấp thị trường chứng khoán Việt Nam lên hạng mới nổi (emerging market) từ thị trường cận biên (frontier), cần phải bảo đảm để việc nâng hạng này diễn ra như kỳ vọng trong thời gian sắp tới đây. Ngoài ra, cần tăng yêu cầu về xếp hạng tín dụng đối với cả trái phiếu và công ty phát hành", ông Don Lam nói

Ông Don Lam đề xuất giải pháp về giới thiệu và phát triển sản phẩm mới. Theo đó, cần phát triển các quỹ quốc gia và bổ nhiệm các nhà quản lý chuyên nghiệp để quản lý hoặc đồng quản lý quỹ; tạo điều kiện thuận lợi để phát triển các quỹ hạ tầng; phát triển các quỹ ETF chủ động, ETF trái phiếu, ETF thị trường tiền tệ và các quỹ bền vững.

ETF là loại quỹ hoán đổi danh mục, nó được tổ chức như một quỹ tương tự như các quỹ đầu tư khác, nhưng khác biệt ở chỗ nó được giao dịch như một cổ phiếu trên sàn giao dịch chứng khoán, có nghĩa là các nhà đầu tư có thể mua hoặc bán các cổ phiếu này như mua hoặc bán các cổ phiếu bình thường.

Đại diện VinaCapital cũng đề xuất giải pháp nới lỏng các quy định để hỗ trợ sự phát triển của các quỹ đầu tư bất động sản (REIT).

Thực tế tại các nước có thị trường tài chính và vốn phát triển mạnh, hoạt động của các quỹ quỹ đầu tư bất động sản REIT đã đóng góp cụ thể vào thị trường bất động sản, qua đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế.