Nông nghiệp Việt Nam về đích ngoạn mục trong năm 2021, nhưng năm 2022 thì sao?

Khép lại một năm đầy “sóng gió” vì dịch COVID-19, ngành nông nghiệp đã có sự nỗ lực không mệt mỏi để đạt kỳ tích xuất khẩu tiến sát mốc 50 tỷ USD, tăng hơn so 7 tỷ USD với năm 2020. Tuy nhiên chặng đường phía trước vẫn còn chực chờ lắm gian nan.

Về đích ngoạn mục

Nếu như năm 2020, dịch bệnh COVID-19 chỉ ảnh hưởng đến một số tỉnh từ miền Trung trở ra thì năm 2021, dịch bùng phát mạnh tại vùng sản xuất nông nghiệp lớn nhất nước-khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).

Dịch bùng phát mạnh đã làm ảnh hưởng đến đời sống, kinh tế, xã hội, đứt gãy các chuỗi cung ứng, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất và hoạt động xuất, nhập khẩu, tiêu thụ nông sản.

Với quyết tâm nỗ lực vượt khó của nông dân, doanh nghiệp và sự hỗ trợ kịp thời của cả hệ thống chính trị, ngành nông nghiệp đã có sự hồi phục mạnh mẽ làm nên cuộc bức phá về đích ngoạn mục với kim ngạch xuất khẩu vượt xa năm 2020.

Theo số liệu của ngành nông nghiệp, xuất khẩu nông lâm thuỷ sản năm 2021 đạt kết quả cao kỷ lục 48,6 tỷ USD, tăng 14,9% so với năm 2020. Trong đó xuất khẩu nông sản chính đạt gần 22 tỷ USD, tăng 13,5%; lâm sản chính gần 16 tỷ USD, tăng 20,7%; thủy sản trên 8,89 tỷ USD, tăng 5,6%; chăn nuôi 434 triệu USD, tăng 2,1%.

Kết thúc năm 2021, có 35 mặt hàng xuất khẩu đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD, trong đó ngành nông nghiệp đóng góp gần một nửa với 6 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 3 tỷ USD và 10 mặt hàng đạt trên kim ngạch trên 1 tỷ USD.

6 mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu trên 3 tỷ USD là: gỗ và sản phẩm gỗ, tôm, rau quả, hạt điều, gạo, cao su.

Sản lượng lúa đạt gần 44 triệu tấn, (trong đó ĐBSCL đóng góp khoảng 26 triệu tấn) đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Tỷ trọng gạo chất lượng cao chiếm trên 89%, giá gạo xuất khẩu bình quân tăng từ 496 USD/tấn năm 2020 lên 503 USD/tấn năm 2021, dẫn đầu trong khu vực.

Giá trị gia tăng toàn ngành nông nghiệp tăng khoảng 2,9%, trong đó sản xuất nông nghiệp tăng trên 3,18%, lâm nghiệp tăng trên 3,85%, thủy sản tăng trên 1,85%.

Xe thô sơ không thể vào cao tốc

Bước sang năm 2022, ngành nông nghiệp đặt ra mục tiêu khiêm tốn đạt tốc độ tăng trưởng toàn ngành đạt 3 %; tổng kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 49 tỷ USD tương đương với năm 2021.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) Lê Minh Hoan, thành tích của ngành nông nghiệp trong năm 2021 là sự nỗ lực của cả chuỗi sản xuất cùng với sự hỗ trợ tháo gỡ khó khăn kịp thời của các cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng băn khoăn khi ngành nông nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế, chưa thoát khỏi tư duy sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, tự phát. Thị trường tiêu thụ chưa đa dạng mà chỉ tập trung quá nhiều vào một thị trường, điều này sẽ dẫn đến rủi ro rất cao khi thị trường đó ngưng nhập khẩu, tình trạng hàng ngàn xe ùn ứ tại cửa khẩu biên giới phía Bắc trong mấy ngày qua là một ví dụ.

“Bộ NN&PTNT sẽ tập trung nghiên cứu Chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững, hướng đến một nền nông nghiệp trách nhiệm, xây dựng mô hình nông nghiệp kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp xanh, tạo cái gốc vững chắc, nền tảng căn cơ cho một nền nông nghiệp phát triển bền vững trong thời gian tới”, Bộ trưởng Hoan cho biết.

Là một chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực nông nghiệp, GS.TS Võ Tòng Xuân cho rằng sản xuất nông nghiệp đang đặt ra yêu cầu cấp bách tái cơ cấu theo hướng sản xuất chuyên nghiệp chất lượng cao nhất, nhưng giá thành phải rẻ nhất. Để làm được những sản phẩm như vậy thì đòi hỏi phải có sự quy hoạch phát huy thế mạnh đặc thù của từng vùng sinh thái để đưa ra quyết định trồng cây gì, nuôi con gì là hiệu quả cao nhất, chi phí sản xuất thấp nhất.

"Từ bản quy hoạch khoa học đó, nhà nước có định hướng và chính sách khuyến khích (như bao tiêu sản phẩm, bảo hiểm sản phẩm) để người nông dân yên tâm sản xuất. Lâu nay người nông dân ta rất tự do, thích trồng hay nuôi con gì thì tự phát làm mà không cần biết thị trường ở đâu, điều này sẽ không còn phù hợp nữa trong điều kiện sản xuất theo định hướng kinh tế nông nghiệp như hiện nay", GS Xuân lưu ý.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị tổng kết ngành nông nghiệp năm 2021, diễn ra vào ngày 29/12 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã biểu dương thành tích mà ngành này đạt được trong năm 2021. Đồng thời Thủ tướng cũng yêu cầu ngành nông nghiệp cần đặt ra mục tiêu cao hơn năm trước bởi vì dư địa phát triển vẫn còn rất lớn.

Để đạt được tốc độ tăng trưởng cao hơn, Thủ tướng yêu cầu ngành nông nghiệp, ngành công thương cần hỗ trợ nông dân, doanh nghiệp nâng cao chất lượng đa dạng hóa sản phẩm, thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành và các sản phẩm, khai thác hiệu quả tối đa 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) Việt Nam đã ký kết với các quốc gia; thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch với các sản phẩm đủ tiêu chuẩn; đẩy mạnh nuôi biển và khai thác hải sản bền vững; giải quyết dứt điểm các khuyến nghị của EC, gỡ “thẻ vàng”.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng yêu cầu đẩy mạnh tái cơ cấu lại ngành nông nghiệp trên cơ sở dự báo thật tốt về thị trường, tình hình liên quan, xây dựng chiến lược, quy hoạch, phát triển nông nghiệp bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển theo hướng kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, nhất là tại ĐBSCL; có lộ trình giảm khí thải metan theo cam kết tại COP26 trong trồng trọt, chăn nuôi và phát triển rừng; phát triển kinh tế vùng, xây dựng chuỗi sản phẩm, liên kết vùng, hợp tác quốc tế trong sản xuất.

Các chuyên gia kinh tế thì ví von: Việt Nam đã ký kết, đàm phán ký kết 17 FTA với các quốc gia, trong đó có 14 FTA đã có hiệu lực. Đặc biệt này 1/1/2022, Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) - đóng góp 30% GDP toàn cầu, FTA lớn nhất mà Việt Nam tham gia đã có hiệu lực, đây là điều kiện hết sức thuận lợi để Việt Nam mở rộng quan hệ đối tác đầu tư, thương mại.

Tuy nhiên, nếu như các FTA được xem là các đường cao tốc, muốn luu thông được trên cao tốc thì phải có phương tiện đạt chuẩn chứ không thể đi xe thô sơ vào đường cao tốc được.

Như vậy, việc tổ chức lại sản xuất theo hướng sản xuất hàng hóa lớn, chất lượng cao đáp ứng yêu cầu thị trường, giá thành cạnh tranh đang là yêu cầu cấp bách đang đặt ra đối với tất cả ngành sản xuất, trong đó có sản xuất nông nghiệp.

Bài liên quan

Sản xuất nông nghiệp: Ai đang làm chủ ‘cuộc chơi’?

Nông nghiệp đến lúc phải thay đổi để phá lời nguyền ‘manh mún, nhỏ lẻ, tự phát’

Doanh nghiệp nông nghiệp cần 'tồn tại' trước khi tính chuyện phục hồi

Nhiều doanh nghiệp gạo, thủy sản đã vượt dịch thành công