Ngân hàng 0 đồng: Băn khoăn luật điều chỉnh

Ngân hàng nhà nước- Chủ sở hữu có tính chất đặc thù

Tại Tọa đàm về dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại DN vừa được Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phối hợp tổ chức mới đây, ông Bùi Tuấn Minh, Cục trưởng Cục Tài chính DN, Bộ Tài chính, Thành viên thường trực Ban soạn thảo, Tổ trưởng tổ biên tập dự thảo Luật cho rằng, NHNN là một trong những chủ sở hữu với nguồn lực rất lớn khi các DN có vốn góp nhà nước do cơ quan này làm đại diện, hiện có nhiều đóng góp, tác động lớn đến nền kinh tế. Các DN thuộc hệ thống NHNN đang là chủ sở hữu cũng có tính chất chuyên môn khá đặc thù.

Chia sẻ tại Tọa đàm, ông Lê Anh Xuân - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính – Kế toán (NHNN) cho biết, NHNN được giao làm đại diện chủ sở hữu 12 DN và tổ chức tín dụng (TCTD). Trong đó có 8 TCTD (gồm 4 ngân hàng “big 4” là Agribank, Vietcombank, BIDV, VietinBank; 3 ngân hàng chuyển giao bắt buộc là CBBank, OceanBank, GPBank và Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam - Co-opBank). Ngoài ra, còn có 1 tổ chức tài chính là Bảo hiểm Tiền gửi Việt Nam; 3 DN là Nhà máy In tiền Quốc gia, Công ty TNHH MTV Quản lý tài sản của các TCTD Việt Nam (VAMC) và Công ty Cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS).

Mặc dù chỉ có 12 DN và TCTD song quy mô của các DN và TCTD này rất lớn nên có nhiều tác động quan trọng đến hoạt động kinh tế - xã hội nói chung. Cụ thể, số liệu đến cuối năm 2023, 12 DN và TCTD này có quy mô vốn điều lệ khoảng 233 nghìn tỷ đồng, tổng vốn chủ sở hữu là 170 nghìn tỷ đồng, với tổng quy mô tài sản hơn 8,5 triệu tỷ đồng.

Theo đại diện NHNN, hiện việc quản lý vốn nhà nước tại các DN và TCTD đang được thực hiện theo Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại DN năm 2014 (Luật số 69/2014/QH13) cùng nhiều nghị định, quy định liên quan của Chính phủ và NHNN.

“Qua 10 năm triển khai thi hành Luật số 69/2014/QH13 đã có một số khó khăn, vướng mắc như: Định nghĩa DN do chủ sở hữu thành lập; Phê duyệt đầu tư mua sắm tài sản; Phân phối lợi nhuận… trong khi hoạt động của các TCTD, tổ chức tài chính có nhiều đặc thù và phải phù hợp với Luật Các TCTD (sửa đổi) vừa có hiệu lực từ ngày 1/7/2024…”- Ông Lê Anh Xuân đánh giá.

Với việc Bộ Tài chính giới thiệu phiên bản mới là dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại DN thay thế Luật số 69/2014/QH13, theo đại diện NHNN, quan điểm của Bộ Tài chính đã rất rõ trong tờ trình là Nhà nước với tư cách là một nhà đầu tư. “Tại phiên bản dự thảo luật này, hoàn toàn mới so với luật hiện hành, do đó có rất nhiều nội dung cần góp ý, quan tâm”- ông Lê Anh Xuân nhấn mạnh. 

Lúng túng ngân hàng 0 đồng

Ghi nhận dự thảo Luật đang được Bộ Tài chính xây dựng và lấy ý kiến về cơ bản đã bám sát “hơi thở” của các DN có vốn nhà nước, sửa đổi được những bất cập tại Luật hiện hành, tuy nhiên nhiều ý kiến tỏ ra băn khoăn với những quy định mới tại Dự thảo.

Trong đó, một trong những thay đổi lớn nhất của dự thảo là chuyển từ quản lý DN sang quản lý dòng vốn đầu tư. Với quan điểm này, dự thảo quy định quản lý đến DN F2 (DN có vốn của DN có vốn nhà nước đầu tư trực tiếp - DN F1). Quy định này khiến không ít ngân hàng băn khoăn vì sẽ làm phức tạp hơn trong công tác quản lý.

Hay như quy định về phân phối lợi nhuận, quỹ đầu tư phát triển cũng là vấn đề các ngân hàng quan tâm. Theo đại diện Ngân hàng NN&PTNT (Agribank), hiện các ngân hàng đều có nhu cầu tăng vốn hàng năm để đảm bảo tăng trưởng tín dụng. “Việc tăng vốn của các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước trên 50% phụ thuộc vào ngân sách, do đó luật cho phép để lại 100% lợi nhuận sau thuế để các ngân hàng tăng vốn…”- đại diện ngân hàng này đề nghị.

Ông Triệu Việt Thắng - Trưởng phòng Pháp chế Ngân hàng Dầu khí Toàn cầu (GPBank), một trong 4 ngân hàng thuộc nhóm "ngân hàng 0 đồng" cho cho rằng, ngân hàng 0 đồng là ngân hàng đặc thù, Nhà nước quản lý chứ không phải đầu tư vốn. “Hiện các ngân hàng đang thực hiện tái cơ cấu và khi Luật này ban hành, các ngân hàng mong muốn Luật sẽ có những quy định cụ thể, tạo điều kiện để các ngân hàng thực hiện tái cơ cấu…”

Cùng chung nỗi niềm của ngân hàng 0 đồng, đại diện Ngân hàng Xây dựng (CBBank) cho rằng Dự thảo quy định DN chỉ được bán nợ cho tổ chức kinh tế có chức năng mua bán nợ sẽ làm khó các ngân hàng bởi hiện nay việc bán nợ đang là một giải pháp quan trọng để các ngân hàng thuộc diện chuyển giao bắt buộc thực hiện tái cơ cấu.

“Nếu giới hạn đối tượng được mua nợ thì có thể sẽ khó khăn cho các ngân hàng trong việc xử lý nợ, tái cơ cấu” - đại diện CBBank nêu ý kiến và đề xuất cho phép áp dụng theo Luật Các TCTD.

Làm rõ việc đưa các DN F2 vào Luật mới, Cục trưởng Cục Tài chính DN Bùi Tuấn Minh cho biết, quy định là để tháo gỡ bất cập hiện nay ở Luật số 69/2014/QH13 là chưa quy định về DN F2, do đó các DN lúng túng khi thực hiện. “Theo tinh thần của dự thảo, cơ quan đại diện chủ sở hữu quản lý DN F1, DN F1 quản lý F2. Đây là để tháo gỡ, dễ thực hiện hơn chứ không phải để làm khó khăn hơn..” - ông Bùi Tuấn Minh giải thích.

Liên quan đến các ngân hàng 0 đồng, đại diện cơ quan soạn thảo cho biết đây là vấn đề đang rất khó để xác định đối tượng. “Các ngân hàng này thuộc 100% sở hữu của nhà nước, nhưng tính toán giá trị thế nào thì chưa rõ. Do đó, việc đưa các ngân hàng vào luật này hay để ở luật khác thì rất cần được thảo luận, phân tích thêm và đặc biệt là cần có đề xuất giải pháp của NHNN, cơ quan trực tiếp quản lý, nắm rõ về các ngân hàng này…”- ông Tuấn đề nghị.