Giải bài toán khó kinh tế báo chí

Trong bối cảnh nền kinh tế báo chí Việt Nam đang đối mặt nhiều khó khăn, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng cho rằng, việc đạt được mục tiêu doanh thu theo chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025 là một thách thức lớn.

Ngày 14/6, tại Hội thảo "Kinh tế báo chí truyền thông Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế số" do Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn và Tạp chí Thông tin Truyền thông, Báo Vietnamnet tổ chức, ông Nguyễn Huy Dũng, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) cho biết, doanh thu của các báo, tạp chí 9 tháng đầu năm 2023 đã giảm 9,4% so với cùng kỳ năm 2022; còn tổng nguồn thu năm 2023 của các đài phát thanh truyền hình giảm 23% so với năm 2022.

Hầu hết các đài đều không khai thác được hết thời lượng quảng cáo/ngày trên kênh chương trình theo quy định cho phép của Luật Quảng cáo (10% tổng thời lượng phát sóng/ngày; 5% tổng thời lượng phát sóng đối với kênh truyền hình trả tiền); có đài, thời lượng quảng cáo trên kênh chỉ đạt vài phút/ngày.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng, dù là báo in, báo điện tử hay phát thanh, truyền hình, vẫn dựa khá nhiều vào nguồn thu quảng cáo. Có lúc, doanh thu từ quảng cáo luôn chiếm trên 60%, thậm chí với một số cơ quan báo chí là 90%.

"Tuy nhiên, các cơ quan báo chí đang phải đối diện với nguy cơ sụt giảm doanh thu mạnh mẽ, trong bối cảnh các nền tảng mạng xã hội như Facebook hay Google đã lấy đi khoảng 70% doanh thu quảng cáo của báo chí chính thống", Thứ trưởng nhận định.

Ngoài ra, các cơ quan báo chí đang gặp một số khó khăn, vướng mắc trong các quy định về cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập tại Nghị định 60/2021/NĐ-CP. Bên cạnh đó là cơ chế giao nhiệm vụ, đặt hàng hoặc đấu thầu sản xuất, cung cấp dịch vụ công sử dụng ngân sách nhà nước tại Nghị định 32/2019/NĐ-CP và chính sách về thuế đối với các cơ quan báo chí cần tiếp tục hoàn thiện để thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí.

Hiện nay, chi thường xuyên cho báo chí hằng năm là dưới 0,5% tổng chi thường xuyên của ngân sách Nhà nước. Chi cho đầu tư báo chí cũng thấp, chỉ chiếm khoảng 0,25% tổng chi đầu tư của ngân sách Nhà nước. Đặc biệt, một số cơ quan báo chí lớn lại không có hoặc có rất ít hỗ trợ hay đặt hàng từ ngân sách.

Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025 được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành 6/4/2023, mục tiêu đến năm 2025, các cơ quan báo chí tối ưu hóa nguồn thu, trong đó 30% cơ quan báo chí tăng doanh thu tối thiểu 20%.

"Đây là một thách thức lớn trong bối cảnh nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, việc bố trí kinh phí, đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các cơ quan báo chí thực hiện tuyên truyền nhiệm vụ chính trị, thông tin thiết yếu, truyền thông chính sách còn hạn chế", Thứ trưởng Bộ TT&TT đánh giá.

Giải bài toán khó kinh tế báo chí

Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng, bên cạnh nguồn thu từ quảng cáo, tổ chức sự kiện, thu hút tài trợ..., cơ quan báo chí có thể tìm kiếm doanh thu từ độc giả. Nhiều cơ quan báo chí trên thế giới cũng đã thử nghiệm phương pháp này, nhiều lần mắc sai lầm nhưng đến nay đều đã đạt những kết quả tích cực.

Theo ông Lê Quốc Minh, ngày trước tờ The New York Times cũng đẩy mảng thu phí lên rồi hạ xuống, rồi lại đẩy lên. Còn Washington Post cạnh tranh bằng cách không thu phí rồi sau đó lại thu phí. Và hiện nay, hầu hết các cơ quan báo chí lớn trên thế giới đều thu phí.

"Mỗi cơ quan báo chí hãy tìm ra phân khúc, phần sức mạnh của mình, để tạo ra mô hình kinh doanh phù hợp. Nhìn chung không có cái mô hình kinh doanh nào là đúng với tất cả mọi cơ quan báo chí, nhưng mà nếu biết tận dụng cái phân khúc của mình thì sẽ rất hiệu quả. Báo chí nên quay trở lại với cái bản chất ban đầu đó là phải xây dựng mối quan hệ trực tiếp với độc giả, phải gắn bó với họ, phải hiểu họ là ai để đưa ra những nội dung phù hợp" - Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho biết.

Theo bà Nguyễn Thị Thùy Dương, chuyên gia chương trình Google News Initiative, Tập đoàn Google, để phát triển bền vững kinh tế báo chí cần tập trung 3 yếu tố cơ bản: Thứ nhất là đầu tư sản phẩm nhận dạng, thứ hai là đa dạng hóa nguồn doanh thu và thứ ba là tất cả nền tảng kỹ thuật cơ bản, quy trình vận hành cũng như chiến lược dài hạn của tòa soạn.

"Để xây dựng một sản phẩm khác biệt, tối ưu tương tác với độc giả thì chúng ta cần phải trả lời được câu hỏi là "Chúng ta bán cái gì và bán cho ai?". Theo hướng đào tạo của Google từ trước đến nay, chúng tôi luôn nhất quán rằng các cơ quan báo chí cần phải tối ưu cho độc giả vì đấy là đối tượng quan trọng nhất báo chí cần phục vụ", bà Dương chia sẻ.

Khi đã hiểu được độc giả của mình, bà Dương cho rằng, cơ quan báo chí cũng cần quan tâm đến việc giữ chân độc giả. "Cơ quan báo chí phải làm các cách để tối ưu được tương tác với độc giả để tạo ra sự gắn kết giữa họ với thương hiệu của mình. Sự gắn kết này có thể đánh giá dựa trên tỉ lệ độc giả sẵn sàng trả tiền cho sản phẩm của tờ báo, tỷ lệ đăng ký, quyên góp...", bà Dương nói thêm.

Bài liên quan

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Kinh tế báo chí đang rất khó khăn

Các cơ quan báo chí TP.HCM tại Hà Nội là cầu nối thông tin giúp 2 thành phố phát triển

'Để báo chí chính thống trở thành dòng thông tin chủ lưu quan trọng nhất trong không gian số'

Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang: Ngân sách Nhà nước cho báo chí sẽ tập trung vào đổi mới và đào tạo