[Gặp gỡ thứ Tư] GS-TS. Andreas Stoffers: Vì sao những cuộc 'hôn phối' giữa ngân hàng ngoại và ngân hàng Việt không bền?
15-20 năm trước, nhiều ngân hàng nước ngoài "kết duyên" với ngân hàng Việt Nam, trở thành nhà đầu tư chiến lược. Nhiều trong số các "cặp đôi" này đã "ly hôn".

Ông Andreas Stoffers, giám đốc Friedrich Naumann Việt Nam, nguyên thành viên Hội đồng quản trị Deutsche Bank Việt Nam. Ảnh: Nhân vật cung cấp.
GS-TS. Andreas Stoffers, nguyên thành viên HĐQT Deutsche Bank Việt Nam chia sẻ với Nhadautu.vn về những bí quyết vun đắp các mối quan hệ ngân hàng nước ngoài với ngân hàng Việt Nam.
Năm 2007, Deutsche Bank mua 10% cổ phần của Habubank, trở thành cổ đông chiến lược. Là nhân vật số 2 của Deutsche Bank Việt Nam thời điểm đó, ông có những kỷ niệm buồn, vui gì đáng nhớ khi làm việc với Habubank?
Ông Andreas Stoffers: Tôi là người lạc quan, suy nghĩ tích cực. Vì thế, tôi luôn nhìn lại quãng thời gian làm trong ngành ngân hàng Việt Nam với lòng biết ơn và những kỷ niệm đẹp. Điều đặc biệt hấp dẫn là tôi có thể mang những kiến thức, kinh nghiệm có được ở Đức đến một thị trường mới nổi thú vị như Việt Nam. Nó thú vị hơn các thị trường đã phát triển, bão hòa. Người ta có thể nhanh chóng nhìn thấy thành công hay thất bại ở Việt Nam.
Tôi yêu Việt Nam và con người nơi đây ngay từ những ngày đầu. Tôi bị hấp dẫn bởi sự thân thiện, cởi mở của các đồng nghiệp Việt Nam và nhiều người từ giới báo chí, chính trị, kinh doanh. Nhìn lại, tôi biết ơn vì đã học được nhiều điều để thành công ở Việt Nam, từ những trở ngại, khó khăn, những rắc rối mà tôi gặp hàng ngày.
Nhiều ngân hàng nước ngoài bước vào "hôn nhân" tại Việt Nam và sau đó chứng kiến sự đổ vỡ, như Deutsche Bank-Habubank, ANZ-Sacombank, HSBC-Techcombank, Standard Chartered-ACB, OCBC-VPBank, SMBC-Eximbank. Có lý do nào chung cho những cuộc "chia tay" này không, thưa ông?
Ông Andreas Stoffers: Giữa những năm 2000, các ngân hàng nước ngoài đổ đến thị trường Việt Nam tìm kiếm cơ hội vàng. Công cuộc Đổi mới đem lại những thành công cho Việt Nam và mọi người đều muốn tham gia vào quá trình phát triển này.
Thị trường chứng khoán TP.HCM và Hà Nội chính thức đi vào hoạt động lần lượt vào năm 2000 và 2005. Tuy nhiên, lĩnh vực ngân hàng bán lẻ vẫn còn ở giai đoạn sơ khai. Trước đó không lâu, nhiều ngân hàng nước ngoài như Societé Générale, Citibank, HSBC, ANZ và Deutsche Bank đã đến Việt Nam. Tràn đầy sự hưng phấn, họ bước vào lĩnh vực ngân hàng bán lẻ một mình hoặc "kết duyên" với một ngân hàng Việt Nam thông qua cổ phần "chiến lược" 10% hoặc hơn.
Vài năm sau, sự thất vọng lan rộng. Mọi thứ dường như không theo hướng họ mong muốn. Và thực sự, hợp tác không phải lúc nào cũng như ý, một mặt do thiếu nghiên cứu kỹ về văn hóa trước "hôn nhân", mặt khác do các điều kiện thực tế như trần lãi suất, hoạt động ngân hàng thị trường "chợ đen" tràn lan, quản lý rủi ro có vấn đề, và những "vật vã" khi muốn đưa ra những sản phẩm mới.
Ngoài ra, thu nhập từ hoạt động ngân hàng bán lẻ nhìn chung tăng trưởng chậm hơn dự kiến và ít biến động hơn so với hoạt động ngân hàng doanh nghiệp hoặc ngân hàng đầu tư. Một số ngân hàng quốc tế có thể đã mất kiên nhẫn. Một số rời đi sớm, số khác ra đi muộn hơn.
Cuối cùng, quyết định chiến lược của Deutsche Bank là trong lĩnh vực ngân hàng bán lẻ, tập trung nhiều hơn vào thị trường Đức. Đây là yếu tố quyết định dẫn đến việc rút dần khỏi mảng kinh doanh này ở châu Á. Một động thái nằm trong chiến lược này là Deutsche Bank đã mua lại Ngân hàng Bưu điện Đức.
Ông có lời khuyên nào đối với các ngân hàng nước ngoài hiện đang muốn trở thành cổ đông chiến lược của ngân hàng Việt Nam, với ý định thay đổi chất lượng quản trị doanh nghiệp?
Ông Andreas Stoffers: Trước tiên, hãy nghiên cứu thị trường một cách kỹ lưỡng. Cần có nghiên cứu thấu đáo về văn hóa và vạch ra phương thức hoạt động kinh doanh an toàn.
Thứ hai, lắng nghe các chuyên gia Việt Nam và những nhân sự bạn có ở đây. Đừng cố gắng làm mọi thứ thông qua trụ sở chính ở đất nước quê hương bạn.
Thứ ba, ngân hàng là hoạt động kinh doanh liên quan nhiều đến con người, vì vậy hãy tuyển dụng những người giỏi. Người nước ngoài, người bản địa hay Việt kiều, ai cũng có ưu, nhược điểm. Nhưng một người không có kinh nghiệm địa phương ở lĩnh vực này - dù là người nước ngoài hay Việt kiều sống cả đời ở nước ngoài - sẽ không thể thấu hiểu các hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam.
Bốn, cần đặc biệt chú ý đến quản lý rủi ro: quản lý rủi ro hoạt động, quản lý rủi ro thị trường, và đặc biệt là quản lý rủi ro tín dụng. Nhìn rộng hơn, có cả quản lý rủi ro hoạt động nguồn vốn.
Năm, ngay cả khi bạn chỉ có cổ phần thiểu số trong ngân hàng Việt Nam, bạn vẫn phải có quyền được thông tin và quyền tham gia quyết định. Chỉ tham dự các cuộc họp hội đồng quản trị hàng tháng là không đủ. Phải sâu sát.
Sáu, tìm cách thiết lập một cơ chế tuân thủ hoàn hảo, vì theo Tổ chức Minh bạch Quốc tế, Việt Nam còn rất nhiều việc phải làm ở khía cạnh này. Bảy, nhất định phải tôn trọng luật pháp Việt Nam, đặc biệt khi liên quan đến cổ phần tối đa theo quy định.
Cuối cùng, thị trường ngân hàng Việt Nam hiện đang trải qua một cuộc khủng hoảng. Hãy hành động ngược chu kỳ. Khi mọi người đều muốn đổ đến tham gia thị trường, lúc đó đã quá muộn.

Một phòng giao dịch của ngân hàng HDBank. Ảnh: HDBank.
Còn lời khuyên cho các ngân hàng Việt Nam muốn phát triển tốt mối quan hệ với nhà đầu tư chiến lược nước ngoài?
Ông Andreas Stoffers: Các ngân hàng Việt Nam cần mở rộng quan hệ đối tác với các tổ chức tài chính nước ngoài. Thị trường ngân hàng Việt Nam đã bị rúng động bởi các vụ bê bối và khủng hoảng, đặc biệt vào năm ngoái. Tỷ lệ nợ xấu - dù chỉ lấy con số chính thức - cũng đáng lo ngại. Thị trường cổ phiếu và trái phiếu không minh bạch. Không có cơ quan đánh giá độc lập.
Các ngân hàng Việt Nam không nên làm ngơ trước những điều này, nên cố gắng đưa chuyên gia nước ngoài vào hội đồng quản trị. Ngoài kinh nghiệm, chuyên gia nước ngoài còn có mạng lưới quan hệ quốc tế.
Cần có sự cởi mở với tất cả những điểm mà tôi đã nêu ở trên trong khuyến nghị dành cho các nhà đầu tư nước ngoài, đảm bảo sự minh bạch, sẵn sàng thay đổi, cởi mở trong cung cấp thông tin và chia sẻ quyền ra quyết định.
Cuối cùng, hãy tuyển đúng người. Ngoài đội ngũ chuyên gia trong nước, các chuyên gia nước ngoài sẽ hữu ích. Nhiều Việt kiều được đào tạo nghiệp vụ ngân hàng xuất sắc ở châu Âu hoặc Mỹ, và tôi hiểu là họ rất vui khi được trở về quê hương làm việc nếu nhận được lời đề nghị phù hợp.
Ngân hàng bán lẻ ở Việt Nam là một lĩnh vực đầy hứa hẹn do quy mô thị trường và mức độ thâm nhập của dịch vụ ngân hàng cá nhân còn thấp. Tuy nhiên, ANZ đã bán mảng kinh doanh bán lẻ tại Việt Nam cho Shinhan Bank (Hàn Quốc) năm 2017. Ngân hàng UOB (Singapore) cho biết họ sẽ hoàn tất việc mua lại mảng ngân hàng tiêu dùng của Citigroup tại Việt Nam trong năm nay. Có vẻ như mảng ngân hàng bán lẻ không còn hấp dẫn trong mắt một số ngân hàng nước ngoài hàng đầu tại Việt Nam?
Ông Andreas Stoffers: Nói chung, ngân hàng bán lẻ là một mảng kinh doanh đòi hỏi sự kiên nhẫn. Các chi nhánh, phòng giao dịch là một phần thiết yếu của lĩnh vực này. Với sự phát triển của ngân hàng số, vai trò của các chi nhánh đang giảm dần, nhưng cơ cấu chi phí và doanh thu ở mảng ngân hàng bán lẻ cơ bản rất khác với các mảng khác của ngân hàng.
Ngoài ra, có sự thiếu minh bạch ở thị trường trái phiếu và cổ phiếu như đã nói ở trên, trong khi những thiếu sót trong quản lý rủi ro và trong cơ cấu sản phẩm, dịch vụ vẫn cần được cải thiện. Các ngân hàng nước ngoài còn phải đối mặt với sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các ngân hàng bản địa.
Ông từng nói những thay đổi trong ngành ngân hàng Việt Nam những năm gần đây rất ấn tượng. Đó là những thay đổi lớn nào và động lực phía sau là gì?
Ông Andreas Stoffers: So với 12 năm trước, có nhiều thay đổi lớn trong ngành ngân hàng Việt Nam. Một mặt, kinh tế Việt Nam phát triển vượt bậc những năm gần đây. Theo Tổ chức Di sản Thế giới (World Heritage Foundation), Việt Nam và Ba Lan là những quốc gia cải thiện nhiều nhất về Chỉ số Tự do Kinh tế. Tất nhiên, Việt Nam vẫn là một quốc gia "tự do về kinh tế ở mức vừa phải", nhưng đang hướng đến thứ hạng cao hơn khi tiếp tục thực hiện cam kết tiến tới nền kinh tế thị trường, tự do thương mại và các chính sách tài khóa, tiền tệ lành mạnh.
Ngành ngân hàng cũng đã phát triển, nhưng theo tôi có phần tụt lại phía sau sự phát triển chung của nền kinh tế. Các lý do tôi đã đề cập ở trên. Tính minh bạch, quản lý rủi ro và các quy trình nội bộ tốt hơn so với một thập kỷ trước. Nhưng vẫn còn rất nhiều sai trái.
Tuy nhiên, phải thừa nhận rằng tính chuyên nghiệp trong ngành ngân hàng ở Việt Nam đã có nhiều tiến bộ. Có thể thấy rõ ở khía cạnh nhân sự. Nhiều giám đốc cấp cao ở các ngân hàng Việt Nam hiện là những chuyên gia thực sự trong lĩnh vực này. Trong số đó, nhiều người đã học ở nước ngoài. Ngoài ra, có các chuyên gia tư vấn và quản lý là người nước ngoài.
Các động lực rất đa dạng. Có yêu cầu ở các ngân hàng nhà nước là tính chuyên nghiệp phải cao, nên thực tế tính chuyên nghiệp ở các đơn vị này cao hơn nhiều ngân hàng tư nhân. Mặt khác, hệ thống ngân hàng chạy trơn tru là một phần của nền kinh tế đang phát triển. Đây không chỉ là yêu cầu của giới kinh doanh mà còn của nhiều người tiêu dùng Việt Nam, những người yêu cầu tiền gửi phải an toàn, minh bạch và các sản phẩm ngân hàng hấp dẫn.
Trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, chuỗi khối và vũ trụ ảo (metaverse) sẽ thay đổi ngành ngân hàng Việt Nam như thế nào trong những năm tới, theo ông?
Ông Andreas Stoffers: Kinh doanh truyền thống kiểu có phòng giao dịch, chi nhánh chắc chắn sẽ không còn vị thế như 10 năm trước. Các hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt sẽ chiếm thế thượng phong và mang lại những thay đổi cấu trúc rõ ràng.
Ở Việt Nam, trong tương lai, sẽ có ít đi các chi nhánh và thậm chí nhiều người sẽ tiến hành hoạt động kinh doanh bên ngoài hệ thống ngân hàng truyền thống. Lĩnh vực fintech cũng sẽ phát triển. Các ngân hàng Việt Nam cần chuẩn bị cho sự thay đổi cơ cấu này và điều chỉnh mô hình kinh doanh.
Công nghệ chuỗi khối rõ ràng có đặc tính "thay đổi cuộc chơi". Điều này không chỉ đúng đối với lĩnh vực tiền điện tử mà còn nhiều lĩnh vực mà các ngân hàng đã đóng vai trò thiết yếu trong quá khứ, ví dụ như thương mại và hậu cần. Một số thứ như thư tín dụng sẽ phải được điều chỉnh để thích ứng.
Sự ra đời của đồng tiền kỹ thuật số từ các ngân hàng trung ương sẽ đặt ra nhiều thách thức đối với các ngân hàng thương mại. Việt Nam sẽ không thể đứng im. Trung Quốc sắp cho ra đồng tiền kỹ thuật số. Các quốc gia phương Tây cũng sẽ không đứng im. Tôi hiểu là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đang làm việc tích cực ở khía cạnh này. Khi đồng tiền kỹ thuật số ra đời, nhiều ngân hàng thương mại sẽ phải tính toán lại mô hình kinh doanh cũ của mình.
Ông làm một thời gian dài trong ngành ngân hàng Việt Nam, sau đó rời Việt Nam rồi lại sớm trở lại ở vị trí là người đứng đầu tổ chức phi chính phủ của Đức Friedrich Naumann Việt Nam. Những thay đổi nào ở Việt Nam đã gây ấn tượng với ông kể từ lần đầu tiên đặt chân đến đây?
Ông Andreas Stoffers: Những thay đổi ở Việt Nam những năm gần đây có tính đột phá và rất thú vị. GDP tăng trưởng tốt ở mức 6-8% (thậm chí 2 con số ở các thành phố lớn), nhiều nhà cao tầng mọc lên làm thay đổi diện mạo các thành phố, đô thị, và cơ sở hạ tầng đã được cải thiện đáng kể. Tính chuyên nghiệp của nhiều đối tác cũng đã nâng lên rất nhiều, dù là ở các trường đại học lớn hay trong lĩnh vực ngân hàng.
Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều việc phải làm. Điều thú vị là tôi có thể tham gia vào xây dựng đất nước này. Đó là một cơ hội thực sự cho cá nhân tôi.
"Còn rất nhiều việc phải làm". Vậy ông muốn thấy những thay đổi nào nữa ở Việt Nam?
Ông Andreas Stoffers: Tôi muốn nhìn thấy Việt Nam trở thành một nước công nghiệp hóa trong quãng đời còn lại của mình. Và tôi nghĩ tôi có cơ hội thấy điều đó, trên hết là cơ hội đóng góp tích cực cho mục tiêu này. Là người từng làm trong ngành ngân hàng, tôi sẽ đặc biệt vui mừng nếu việc thành lập một trung tâm tài chính ở TP.HCM trở thành hiện thực vào năm 2035.
Xin trân trọng cảm ơn ông!
- Cùng chuyên mục
Thúc đẩy hợp tác đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao Á - Âu
Diễn đàn Hợp tác đầu tư công nghiệp Á - Âu nhằm thúc đẩy hợp tác đầu tư giữa các doanh nghiệp châu Âu, Trung Quốc với các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao, các ngành công nghiệp chính yếu.
Sự kiện - 11/06/2025 19:10
34 tỉnh, thành dự kiến hoạt động từ 1/7/2025 có tên như thế nào?
Cả nước sẽ có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh gồm 6 thành phố trực thuộc Trung ương là Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng và Cần Thơ.
Sự kiện - 11/06/2025 14:07
Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài tổ chức Diễn đàn Hợp tác đầu tư công nghiệp Á - Âu
Hôm nay 11/6, Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) sẽ tổ chức Diễn đàn Hợp tác đầu tư công nghiệp Á – Âu nhằm góp phần thúc đẩy hợp tác đầu tư giữa các doanh nghiệp châu Âu, Trung Quốc với các doanh nghiệp Việt Nam.
Sự kiện - 11/06/2025 06:45
Việt Nam, Pháp ký thỏa thuận về năng lượng, khoáng sản
Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định hợp tác giữa hai nước có nhiều tiềm năng phát triển, nhất là trong các lĩnh vực hợp tác mà Pháp có thế mạnh và Việt Nam có nhu cầu.
Sự kiện - 11/06/2025 06:44
Nữ Phó Chủ tịch Vingroup: VinFast hỗ trợ đặc biệt cho các doanh nghiệp trong nước
Để đạt mục tiêu tỷ lệ nội địa hóa đạt 80% vào năm 2026, VinFast sẽ mở rộng chuỗi cung ứng nội địa, với các điều kiện hỗ trợ đặc biệt dành cho các doanh nghiệp trong nước.
Sự kiện - 10/06/2025 10:13
Chính phủ yêu cầu làm rõ nguyên nhân tăng giá bất động sản
Thường trực Chính phủ yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương làm rõ ngay các nguyên nhân làm tăng cơ cấu giá bất động sản; khẩn trương có phương án giảm các thành tố làm tăng giá, tăng khả năng tiếp cận bất động sản nhiều hơn và tăng nguồn cung.
Sự kiện - 10/06/2025 08:25
'Báo chí Hà Tĩnh cần xác lập vai trò tiên phong trong công cuộc chuyển đổi số toàn diện'
Sáng 9/6, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ tỉnh Hà Tĩnh long trọng tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025).
Sự kiện - 09/06/2025 14:36
Thủ tướng: Việt Nam sẵn sàng tham gia, dẫn dắt trong các cơ chế hợp tác về biển
Nhân dịp tham dự tham dự Hội nghị UNOC 3 tại Nice, Cộng hòa Pháp, nhận lời mời của Hoàng thân Monaco Albert II, Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tham dự Diễn đàn Kinh tế và Tài chính xanh tại Công quốc Monaco.
Sự kiện - 09/06/2025 07:06
Đầu tháng 7 sẽ công bố sáp nhập Quảng Nam và TP. Đà Nẵng
Thông tin được công bố tại Hội nghị giữa Ban Chấp hành Đảng bộ TP. Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam để cho ý kiến về xây dựng văn kiện Đại hội lần thứ XXIII Đảng bộ TP. Đà Nẵng mới, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra vào ngày 6/6.
Sự kiện - 08/06/2025 10:53
Lãnh đạo UBND cấp xã mới cần có những yêu cầu nào ?
Lãnh đạo, quản lý UBND cấp xã mới phải đáp ứng được các yêu cầu của Bộ Chính trị, có năng lực lãnh đạo, kinh nghiệm quản lý nhà nước, có tư duy đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.
Sự kiện - 08/06/2025 06:47
[Cafe Cuối tuần] Nhà ở xã hội: Cơ hội thực - Thể chế mới
Trong suốt nhiều năm qua, phát triển nhà ở xã hội luôn là một chủ trương đúng, mang đậm tính nhân văn, nhưng lại triển khai rất chật vật. Nguyên nhân không chỉ nằm ở thiếu vốn hay vướng mắc về quỹ đất, mà sâu xa hơn là thiếu một thể chế đủ cởi mở, đủ khích lệ để khu vực tư nhân thật sự nhập cuộc.
Sự kiện - 07/06/2025 10:30
Nguyên Chủ tịch Tập đoàn Cao su Trần Ngọc Thuận bị khai trừ Đảng
Ban Bí thư đã quyết định khai trừ ra khỏi Đảng đối với ông Trần Ngọc Thuận, nguyên Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam.
Sự kiện - 06/06/2025 20:23
Việt - Mỹ ký thêm thỏa thuận nông sản 600 triệu USD
Tiếp tục chuyến công tác ở Mỹ, phái đoàn do Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy dẫn đầu đã ký các thỏa thuận hợp tác thương mại nông sản trị giá 600 triệu USD.
Sự kiện - 06/06/2025 06:45
'Cấm mua, bán dữ liệu cá nhân'
Dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân tiếp thu, bổ sung nhiều hành vi nghiêm cấm dữ liệu cá nhân trong đó có cấm mua, bán.
Sự kiện - 05/06/2025 14:21
Thủ tướng chỉ đạo tiếp tục đẩy mạnh cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi buôn lậu, gian lận thương mại
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện 82/CĐ-TTg ngày 4/6/2025 về tiếp tục đẩy mạnh cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Sự kiện - 05/06/2025 08:43
Báo VietNamNet trực thuộc Bộ Dân tộc và Tôn giáo
Chính phủ ban hành Nghị định quy định Báo VietNamNet về trực thuộc Bộ Dân tộc và Tôn giáo.
Sự kiện - 04/06/2025 18:48
- Đọc nhiều
-
1
Ai hưởng lợi nếu đánh thuế bất động sản?
-
2
Phát triển nhà ở cho người già liệu có thực sự tiềm năng?
-
3
Chính phủ yêu cầu làm rõ nguyên nhân tăng giá bất động sản
-
4
Mối liên hệ giữa gia tộc Chearavanont giàu thứ nhì ở châu Á và C.P Việt Nam
-
5
Quốc gia có hệ thống đường sắt cao tốc dài thứ 2 thế giới sẵn sàng hợp tác với Việt Nam
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 3 week ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 3 week ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 2 month ago