Doanh nghiệp Việt vẫn 'ngại' chuyển đổi số

Theo các chuyên gia, giải pháp giúp doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) có thể vượt khó trong giai đoạn hiện tại chính là chuyển đổi số, chuyển hướng thương mại điện tử. Tuy nhiên, có rất ít doanh nghiệp sẵn sàng để chuyển đổi.

Tiềm năng thị trường

Theo Sách trắng Thương mại điện tử Việt Nam 2022 (Bộ Công Thương), quy mô thị trường thương mại điện tử bán lẻ tại Việt Nam năm 2021 đạt 13,7 tỷ USD, tăng 1,9 tỷ USD so với năm 2020. Con số này cao gấp 2 lần năm 2017, thời điểm bắt đầu bùng nổ của thương mại điện tử Việt Nam, khi ấy, quy mô thị trường chỉ đạt 6,2 tỷ USD.

Trong 5 năm qua, số người mua sắm trực tuyến của Việt Nam đã tăng từ 33,6 triệu người vào năm 2017 lên 54,6 triệu người vào năm 2021. Giá trị mua sắm trực tuyến đầu người cũng tăng từ 186 lên 251 USD sau 5 năm. Năm 2021, Việt Nam có hơn 58,2% người dùng internet mua sắm qua mạng hàng tuần, trong khi con số này trung bình của toàn cầu là 58,4%.

Dữ liệu từ các báo cáo của Google, Temasek và Bain&Company cho thấy, doanh thu kinh tế internet của Việt Nam đến năm 2025 có thể lên tới 57 tỷ USD (năm 2021 là 21 tỷ USD). So với các nước trong khu vực, quy mô kinh tế internet của Việt Nam năm 2021 bằng Malaysia, kém Indonesia (70 tỷ USD) và Thái Lan (30 tỷ USD), hơn Philipines (17 tỷ USD) và Singapore (15 tỷ USD).

Với tỷ lệ 28%, nền kinh tế số Việt Nam đang dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về mức độ tăng trưởng. Trong đó, 90% người dùng có dự định duy trì, thậm chí gia tăng tiêu dùng thương mại điện tử.

Theo dự đoán của Sách trắng Thương mại điện tử Việt Nam, năm 2022 quy mô thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam sẽ đạt 16,4 tỷ USD. Còn CBRE Châu Á dự đoán, doanh thu từ thị trường này của Việt Nam trong năm 2025 sẽ đạt khoảng 25-27 tỷ USD.

Đặc biệt, Việt Nam là quốc gia đứng đầu Đông Nam Á trong thị trường tăng trưởng dài hạn của các quỹ đầu tư mạo hiểm với 83% quỹ đầu tư mạo hiểm kỳ vọng hoạt động thương vụ tại Việt Nam tăng trưởng trong dài hạn. Các ngành thu hút vốn lớn là công nghệ tài chính (Fintech), game, y tế, thương mại điện tử…

Theo số liệu của Bộ KH&ĐT, vốn đầu tư vào startup Việt Nam năm nay có thể đạt 2 tỷ USD, tăng 33% so với năm ngoái.

Chuyển đổi số cần bắt đầu từ người lãnh đạo

Theo khảo sát của Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ Công nghệ thông tin Việt Nam (Vinasa), tỉ lệ các doanh nghiệp đang triển khai các hoạt động chuyển đổi số chiếm khoảng 15%. Trong đó, 99% doanh nghiệp SMEs gặp khó khăn về vốn nên thường coi chuyển đổi số là "sân chơi" dành riêng cho các ông lớn.

"Doanh nghiệp Việt "sợ" chuyển đổi số. Câu chuyện của rất nhiều chủ doanh nghiệp là họ phải chật vật để thích ứng với công nghệ hiện đại, trong khi quản lý vận hành nhân sự theo kiểu truyền thống đã cho thấy sự lạc hậu và kém hiệu quả. Chủ doanh nghiệp e ngại việc phải thích nghi, thêm nữa, họ nghĩ việc bỏ ra nhiều tiền để chuyển đổi số cho doanh nghiệp là không cần thiết, khi dòng vốn còn chưa thực sự bền vững", ông Nguyễn Cao Thống, kỹ sư tin học của một công ty ứng dụng công nghệ có trụ sở ở TP.HCM, nói với Nhadautu.vn.

Theo ông Thống, cách vận hành doanh nghiệp truyền thống đã bộc lộ sự lạc hậu, đội vốn và chi phí lên cao, trong khi đầu ra cho sản phẩm không có. Về thách thức, có 3 yếu tố là rào cản lớn nhất trong chuyển đổi số, quyết tâm của lãnh đạo tổ chức; Chi phí, thời gian, nguồn lực; Cách thức chuyển đổi số như thế nào thì phù hợp với tổ chức. Bảo mật thông tin là thách thức thứ 4 cho cộng đồng doanh nghiệp.

"Hầu hết lãnh đạo doanh nghiệp ngại chuyển đổi số vì những điều này, họ thích ứng rất chậm với công nghệ. Không phải họ không quan tâm đâu mà vì họ ngại chi phí, ngại áp dụng công nghệ, nhưng họ không nhìn được bài toán là đây là cách ngắn nhất để tái cấu trúc doanh nghiệp và phát triển bền vững. Theo thống kê của tôi, có khoảng 90% doanh nghiệp nhỏ và vừa ngại áp dụng công nghệ. Kể cả những doanh nghiệp startup có lãnh đạo trẻ. Họ chỉ chăm chăm vào việc làm gì bán gì cho khách hàng mà không nghĩ làm sao tối ưu hóa quy trình, tiết kiệm chi phí lâu dài và bền vững. Chuyển đổi số là đó chứ đâu", ông Thống phân tích.

Tại diễn đàn Đột phá tăng trưởng trong nền kinh tế số - Hacking growth in the digital economy, nhiều chuyên gia dự báo, nền kinh tế số Việt Nam sẽ đạt mức tăng trưởng 31% giai đoạn 2022 – 2025. Có tới hơn 90% doanh nghiệp SMEs quan tâm đến chuyển đổi số, so với con số chỉ 30 – 40% trước đại dịch.

Các chuyên gia cũng cho rằng trụ cột của thị trường tiêu dùng hiện tại là Gen Y (1981 – 1995) và Gen Z (1996 – 2014). Đây cũng là đối tượng khách hàng chính của ngành hàng mang tính đặc thù này. Ngoài ra còn là gen Alpha (sinh sau 2014).

Nếu như gen Y phần nào đã trải qua những khó khăn từ cuộc khủng hoảng kinh tế giai đoạn 2008 – 2010, thì gen Z, thế hệ sinh ra và lớn lên cùng công nghệ sẽ lần đầu đối mặt với cuộc khủng hoảng.

Theo Forbes, khía cạnh trải nghiệm của thế hệ trẻ đang thay đổi. Khảo sát Gen Z và Millennial (Gen Y) năm 2022 của Deloitte cho thấy mối lo lớn nhất là nển tảng tài chính bấp bênh của họ trong thế giới ngày càng đắt đỏ. Vai trò của thế hệ mới vừa là người tiêu dùng vừa tham gia vào nắm bắt tiềm năng chuyển đổi số là phát triển hệ sinh thái công nghệ và đào tạo kỹ năng số cho người lao động, sinh viên Việt Nam cần thúc đẩy hơn nữa việc phát triển nguồn nhân lực để đáp ứng mục tiêu đổi mới sáng tạo, trong bối cảnh, cơ cấu dân số Việt Nam đang được trẻ hóa với 42% dân số ở độ tuổi gen Z và Alpha.

Các chuyên gia cho rằng, trong giai đoạn hiện nay, "chuyển đổi số" và "linh hoạt" được xác định là hai từ khóa giúp doanh nghiệp nhanh chóng ứng biến trong từng hoàn cảnh cụ thể. Tuy nhiên, chi phí đầu tư, ứng dụng công nghệ còn cao cũng như khó khăn trong thay đổi thói quen là hai rào cản hàng đầu trong chuyển đổi số.

Ông Đinh Trần Việt, Quyền Giám đốc VTV Digital đánh giá, trong nền kinh tế hiện tại có rất nhiều doanh nghiệp đang đối mặt với không ít khó khăn về nguồn vốn, đơn hàng và cần phải có giải pháp để giải quyết vấn đề đó.

Đồng thời, ông Việt cũng cho rằng cũng cho rằng sức mạnh của doanh nghiệp đến từ tầm nhìn của người lãnh đạo, nhất là trong thời điểm kinh tế toàn cầu đang có nhiều biến động, đưa ra những thách thức lớn đến nền kinh tế Việt Nam.

"Một khi người lãnh đạo sẵn sàng chuyển đổi, học hỏi, ứng dụng công nghệ thì tổ chức đó sẽ có những thành công lớn để đạt được giải pháp linh hoạt và phát triển", ông Đinh Trần Việt khẳng định.

Bài liên quan

Lỗ vượt vốn chủ sở hữu, 4 ông lớn thương mại điện tử cố tìm lợi nhuận

Thương mại điện tử 'cứu' thị trường bán lẻ Việt Nam

Ngành thương mại điện tử thiếu nhân lực

Doanh nghiệp Việt còn 'lúng túng' chuyển đổi số