Chiều 23/10, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng, thừa ủy quyền của Thủ tướng trình bày báo cáo đánh giá giữa nhiệm kỳ thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 và kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025.

Về tình hình thực hiện hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025, Bộ trưởng cho biết, nền tảng kinh tế vĩ mô được duy trì ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn cơ bản được bảo đảm; xuất siêu 8 năm liên tiếp; cân đối ngân sách Nhà nước (NSNN) được đảm bảo.

Tăng trưởng kinh tế từng bước phục hồi. Tốc độ tăng GDP năm 2021 đạt 2,56%, được thế giới đánh giá là tích cực trong khi nhiều nền kinh tế tăng trưởng âm; năm 2022 tăng 8,02%; năm 2023 ước đạt khoảng trên 5%, thấp hơn chỉ tiêu đề ra nhưng vẫn là mức khá cao so với nhiều nước trên thế giới và trong khu vực.

Khởi công nhiều dự án cao tốc, các công trình hạ tầng trọng điểm, đưa vào sử dụng một số dự án, phát huy hiệu quả. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, đã đưa vào khai thác 659 km đường cao tốc, nâng tổng số km đường cao tốc đưa vào sử dụng là 1.822 km.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đánh giá, tăng trưởng kinh tế gặp nhiều thách thức. Áp lực hoàn thành mục tiêu tăng trưởng bình quân 5 năm (6,5-7%) rất lớn. Năm 2023, nhiều động lực tăng trưởng chính chậm lại, đối mặt với nhiều khó khăn; kim ngạch xuất khẩu ước giảm 3,5%, nhập khẩu giảm 4,2%; nợ xấu có xu hướng tăng; chỉ số lạm phát cơ bản vẫn ở mức cao; các thị trường bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp tiềm ẩn rủi ro.

Sau đại dịch COVID-19, sức chống chịu của nhiều doanh nghiệp đã đến mức tới hạn; hoạt động sản xuất kinh doanh tiếp tục còn nhiều khó khăn, nhất là về thị trường đầu ra, dòng tiền, huy động vốn, thủ tục hành chính và áp lực từ yêu cầu của thị trường và đối tác về phát triển bền vững ngày càng gia tăng.

Về tình hình thực hiện kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025, Chính phủ đã đã chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương tập trung triển khai đồng bộ, quyết liệt 102 nhiệm vụ xây dựng chương trình, đề án. Trong đó, 37 nhiệm vụ đã hoàn thành và có kết quả rõ ràng; 28 nhiệm vụ đang chỉnh sửa, hoàn thiện để trình cấp thẩm quyền ban hành; 37 nhiệm vụ đang triển khai theo kế hoạch.

Giải ngân đầu tư công không đạt kế hoạch

Đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế (UBKT) của Quốc hội Vũ Hồng Thành nêu rõ, bên cạnh những kết quả đạt được thì Chính phủ cần quan tâm, đánh giá kỹ lưỡng một số vấn đề.

Cụ thể, cơ cấu kinh tế chưa có nhiều thay đổi; năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh còn thấp, năng suất lao động bình quân 3 năm 2021-2023 tăng 4,36 - 4,69%, thấp hơn mức 6,26% của 3 năm 2016-2018; năng lực tự chủ và khả năng chống chịu của nền kinh tế còn hạn chế. Sản xuất công nghiệp tiếp tục gặp khó, chỉ số IIP ngành công nghiệp chế biến, chế tạo bình quân năm 2021-2023 là khoảng 5,3% thấp hơn nhiều so với mức 12,5-13% của kế hoạch 5 năm.

Chất lượng thu NSNN còn yếu tố chưa bền vững, vượt thu chủ yếu từ tiền sử dụng đất, dầu thô. Thu hút FDI mới, công nghệ cao, công nghệ nguồn và chuyển giao công nghệ gặp nhiều khó khăn. Giải ngân đầu tư công không đạt kế hoạch. Năm 2021, 2022 tỷ lệ giải ngân trung bình đạt khoảng 93,56% kế hoạch. Giải ngân vốn đầu tư công đến hết tháng 9/2023 mới chỉ đạt 51,38% kế hoạch.

Bên cạnh đó, hoạt động của doanh nghiệp còn nhiều khó khăn cả về pháp lý, vốn, chi phí đầu vào; việc thiếu đơn hàng diễn ra phổ biến, người lao động mất việc làm tại nhiều khu công nghiệp. Theo Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam, từ tháng 9/2022-1/2023, có gần 547.000 lao động tại 1.300 doanh nghiệp bị giảm giờ làm, ngừng việc do đơn hàng giảm, trong đó lao động tại doanh nghiệp FDI chiếm 75%.

Xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ với một số công trình hiện đại còn chậm, nhất là giải quyết những điểm nghẽn trong phát triển hạ tầng tại các đô thị lớn như ở Hà Nội và TP.HCM

Trong khi đó, thẩm tra kết quả thực hiện kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025, UBKT đề nghị Chính phủ quan tâm đến một số vấn đề như: Năng lực, hiệu quả quản lý đối với các tổ chức tín dụng còn hạn chế; tình trạng "sở hữu chéo", tài sản bảo đảm được định giá không đúng giá trị, cho vay các doanh nghiệp "nội bộ", "sân sau" còn phức tạp. Quá trình triển khai xử lý các ngân hàng yếu kém, cơ cấu lại các ngân hàng "mua bắt buộc" gặp nhiều khó khăn.

Một số quy định về quản lý kinh tế - xã hội còn sơ hở, chồng chéo, nhất là trên các lĩnh vực như quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên, khoáng sản; đấu thầu, đầu tư, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản công; quản lý doanh nghiệp nhà nước và vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước, tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn vẫn chậm và chưa đạt được kế hoạch đề ra. Giai đoạn 2021-2025 phải cơ bản hoàn thành việc sắp xếp lại, chuyển đổi sở hữu khối DNNN; đảm bảo nguồn thu từ cơ cấu lại doanh nghiệp nộp ngân sách nhà nước trong giai đoạn 2021-2025 ít nhất 248.000 tỷ đồng theo Nghị quyết 23/2021 của Quốc hội về kế hoạch tài chính quốc gia và vay, trả nợ công 5 năm giai đoạn 2021-2025. Tuy nhiên, theo báo cáo số thu năm 2021 là 1.000 tỷ đồng, số thu năm 2022 là 3.848 tỷ đồng; kế hoạch năm 2023 dự kiến số thu được chỉ là 3.000 tỷ đồng, thấp hơn rất nhiều so với mục tiêu đề ra.

Vì vậy, trong các năm còn lại của nhiệm kỳ 2021-2025, UBKT đề nghị Chính phủ, các cấp, các ngành cần tập trung khắc phục những tồn tại, bất cập, vướng mắc.

Bài liên quan

Khai mạc kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV sẽ thông qua Luật Đất đai sửa đổi, bàn cải cách tiền lương

Chủ tịch Quốc hội: Đánh giá công tâm, khách quan và chính xác trong lấy phiếu tín nhiệm

Thủ tướng: Giá trị thương hiệu quốc gia Việt Nam đạt 431 tỷ USD

Vì sao chưa trình Quốc hội nghị quyết về áp dụng Thuế tối thiểu toàn cầu?