[Café Cuối tuần] Mô hình TOD: Định hướng phát triển cho đường sắt đô thị Hà Nội

LAM SƠN
09:16 10/08/2024

Theo đề án mới được phê duyệt mới đây, ngoài hai tuyến hiện có, Hà Nội sẽ phát triển hơn 10 tuyến đường sắt đô thị xuyên tâm (và vành đai) để phục vụ nhu cầu người dân.


Đoàn tàu skytrain Nhổn - Cầu Giấy khai trương ngày 8/8. Ảnh: Quang Tuyền.

Tôi đã bỏ ra 10 phút xếp hàng lấy vé để trải nghiệm đoàn tàu skytrain Nhổn - Cầu Giấy vào ngày khai trương 8/8. Thật quá mức mong đợi khi chỉ mất 8p êm ru, tôi đã đi được quãng đường mà hàng ngày phải mất ít nhất 40p chật vật trong nóng bụi để đi làm.

Nhìn các bạn trẻ háo hức livestream, selfie, check-in đủ thấy loại hình giao thông công cộng, vốn đã xuất hiện từ nhiều chục năm trước ở Thủ đô các nước, nay thu hút giới Gen Z Việt thế nào!

Và 14 năm chờ đợi (đối với tuyến Nhổn - Cầu Giấy) quả thực đã được bù đắp phần nào khi tuyến đường được mệnh danh "dài nhất Từ Liêm" (do thời gian di chuyển quá lâu) từ nay đã có giải pháp văn minh đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân.

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng, việc phát triển hệ thống giao thông công cộng gắn kết với quy hoạch đô thị là một yêu cầu tất yếu để tạo ra một môi trường sống bền vững và hiệu quả, Hà Nội cũng không ngoại lệ. Theo đề án mới được phê duyệt mới đây, ngoài hai tuyến hiện có, Hà Nội sẽ phát triển hơn 10 tuyến đường sắt đô thị xuyên tâm (và vành đai) để phục vụ nhu cầu người dân.

Thế nhưng dưới góc nhìn của các nhà đầu tư thì tại các điểm tập trung giới trẻ - vốn là cộng đồng chi tiêu nhiều, nhanh và hay thay đổi, thì các điểm đi-đến (các nhà ga) là các "mỏ vàng" cần khai thác.

Bởi cùng suất đầu tư, nhà hoạch định chính sách cần giải quyết mục tiêu kép: xã hội và đặc biệt là kinh tế, thứ mà các nhà ga tại hai tuyến skytrain đang khai thác ở Hà Nội chưa làm được.

Những mô hình đường sắt đô thị gắn với TOD

Cụ thể ở nhiều nước phát triển, mô hình phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng (còn gọi là TOD - Transit-Oriented Development) đã chứng minh tính hiệu quả về mặt kinh tế, bên cạnh mục tiêu xã hội là nhu cầu giao thông. Chẳng hạn như các mô hình TOD ở Singapore, Hong Kong, và Tokyo với khả năng tích hợp dịch vụ kinh tế trong bức tranh phát triển đô thị tổng thể.

Singapore là một trong những thành phố đi đầu trong việc áp dụng mô hình TOD. Các tuyến MRT (Mass Rapid Transit) của Singapore không chỉ là phương tiện giao thông chính của người dân mà còn là xương sống của sự phát triển đô thị. Các khu vực quanh các trạm MRT thường có mật độ xây dựng cao, tích hợp các dịch vụ thương mại, văn phòng, nhà ở, và giải trí. Điều này không chỉ tăng cường khả năng tiếp cận giao thông công cộng mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế địa phương, tăng giá trị bất động sản và tạo ra nhiều việc làm mới. Hơn nữa, việc giảm thiểu sự phụ thuộc vào phương tiện cá nhân đã giúp giảm tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm môi trường.

Hay như ở Hongkong, hệ thống MTR (Mass Transit Railway) của đô thị này là một trong những mô hình TOD tự tài trợ thành công nhất thế giới. Không chỉ hoạt động dựa vào doanh thu từ vé, MTR còn phát triển các bất động sản xung quanh các trạm tàu điện. Các khu vực này trở thành những trung tâm thương mại, văn phòng, và khu dân cư sầm uất, tạo ra nguồn thu lớn từ thuế đất và bất động sản. Mô hình này đã giúp MTR duy trì chất lượng dịch vụ cao, đáp ứng tốt nhu cầu di chuyển của người dân mà không cần sự hỗ trợ lớn từ ngân sách nhà nước.

Ở góc cạnh khác, tuyến JR Yamanote Line ở Tokyo là một ví dụ tiêu biểu của TOD thành công. Các khu vực xung quanh những ga tàu như Shibuya, Shinjuku, và Ikebukuro đã trở thành những trung tâm kinh tế, thương mại và văn hóa của Tokyo. Nhờ hệ thống giao thông công cộng tiện lợi, các khu vực này không ngừng phát triển, thu hút lượng lớn lao động, du khách và nhà đầu tư. Hệ thống tàu điện không chỉ là phương tiện di chuyển mà còn là công cụ thúc đẩy sự kết nối xã hội, giảm khoảng cách kinh tế xã hội giữa các vùng trong thành phố.

"Giấc mơ Skytrain" ở Hà Nội

Một cô bé từng trải nghiệm cả hai tuyến tàu điện trên cao: tuyến Cát Linh - Hà Đông và Nhổn - Ga Hà Nội nói với tôi rằng, tại các depot của cả hai tuyến "đều không có dịch vụ gì". Cô kể rằng đã từng "xách ba lô lên và đi" khắp các đô thị ở các nước trong khu vực và nơi nào cũng tìm cách trải nghiệm metro, skytrain hay monorail và theo cô "các điểm cuối họ thường bố trí các đại siêu thị bán hàng hiệu outlet (hàng hết size hoặc lỗi mode). Cháu rất thích đến các depot mua hàng vì nếu may mắn săn được các món hàng hiệu sale đến 90%".

Không chỉ thiếu những "điểm chạm" thu hút giới trẻ như "giấc mơ" của cô bé, ở Hà Nội cả hai tuyến skytrain này đều đang gặp phải những thách thức đáng kể. Một trong những vấn đề chính là sự thiếu gắn kết với các dịch vụ và hạ tầng xung quanh. Các ga tàu điện hầu như không được tích hợp với các khu vực thương mại, văn phòng hay nhà ở, dẫn đến tình trạng các ga tàu bị tách biệt và thiếu tính kết nối với môi trường đô thị xung quanh. Điều này làm giảm sức hấp dẫn của giao thông công cộng đối với người dân, đồng thời không khai thác hết tiềm năng phát triển kinh tế mà các ga tàu điện có thể mang lại.

Hơn 10 tuyến đường sắt đô thị sắp tới sẽ ra sao?

Không chỉ là các bài học từ Singapore, Hong Kong và Tokyo, ngay tại Bangkok và Kulia Lumpur, các tuyến tàu điện đều nhận lãnh trách nhiệm đưa khách đến các điểm... shopping, giải trí...

Theo nhiều chuyên gia, Hà Nội có thể áp dụng một số định hướng sau đây để phát triển các tuyến tàu điện đô thị sắp tới:

Thứ nhất, cần tích hợp chặt chẽ với Quy Hoạch Đô Thị. Các tuyến tàu điện mới cần được tích hợp chặt chẽ với các khu vực phát triển đô thị xung quanh. Điều này bao gồm việc phát triển các khu vực thương mại, dịch vụ, văn phòng và nhà ở gần các ga tàu điện, nhằm tạo ra sự gắn kết giữa giao thông công cộng và cuộc sống đô thị.

Thứ hai, học hỏi từ mô hình MTR của Hong Kong, Hà Nội có thể phát triển các khu vực bất động sản xung quanh các ga tàu điện để tạo ra nguồn thu bền vững. Điều này không chỉ giúp giảm gánh nặng ngân sách mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế địa phương.

Thứ ba, tăng cường kết nối với các phương tiện giao thông khác. Hệ thống tàu điện cần được kết nối linh hoạt với các phương tiện giao thông như xe buýt, xe đạp công cộng, và cả các tuyến đường bộ. Điều này giúp tăng cường khả năng tiếp cận và sử dụng của người dân.

Thứ tư, cần tạo ra môi trường thân thiện với người đi bộ. Các khu vực xung quanh ga tàu cần được thiết kế để khuyến khích việc đi bộ và sử dụng xe đạp, tạo nên môi trường sống xanh, thân thiện và an toàn cho cư dân.

Mô hình TOD đã chứng minh tính hiệu quả của nó trong việc phát triển đô thị bền vững và gắn kết với giao thông công cộng tại nhiều thành phố trên thế giới. Hà Nội, với tham vọng mở rộng hệ thống tàu điện đô thị, cần áp dụng những bài học này để đảm bảo rằng các tuyến tàu điện mới không chỉ là phương tiện di chuyển mà còn là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội của thành phố. Việc quy hoạch đồng bộ, phát triển kinh tế xung quanh các ga tàu và tạo ra môi trường sống chất lượng sẽ là những yếu tố then chốt để Hà Nội trở thành một đô thị thông minh và bền vững trong tương lai.

  • Cùng chuyên mục
Tổng Bí thư: Việt Nam đi đầu ASEAN trong cung ứng năng lượng tái tạo

Tổng Bí thư: Việt Nam đi đầu ASEAN trong cung ứng năng lượng tái tạo

Nhìn về tương lai, Việt Nam đang nhanh chóng thúc đẩy các đột phá chiến lược, nỗ lực chuẩn bị tốt nhất cho quá trình phát triển vừa nhanh, vừa xanh, bao trùm và bền vững.

Sự kiện - 16/04/2025 17:55

Tổng Bí thư: Không có chỗ cho những cán bộ cơ hội, ngại đổi mới, thu vén cá nhân

Tổng Bí thư: Không có chỗ cho những cán bộ cơ hội, ngại đổi mới, thu vén cá nhân

Tổng Bí thư nêu rõ trong tình hình hiện nay, không có chỗ cho những cán bộ cơ hội, bon chen, trung bình chủ nghĩa, lừng chừng, ngại đổi mới, thu vén cá nhân. Những ai tự thấy mình không đáp ứng yêu cầu thì tự nguyện rút lui, nhường chỗ cho người xứng đáng hơn.

Sự kiện - 16/04/2025 15:42

Chủ tịch Quốc hội: Dự kiến bầu cử sớm, vào ngày 15/3/2026

Chủ tịch Quốc hội: Dự kiến bầu cử sớm, vào ngày 15/3/2026

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết dự kiến, ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031 là ngày Chủ nhật, 15/3/2026 và ngày 6/4/2026 họp phiên họp thứ nhất của Quốc hội.

Sự kiện - 16/04/2025 12:38

[Gặp gỡ thứ Tư] Giám đốc ADB: Khu vực tư nhân là tương lai của Việt Nam

[Gặp gỡ thứ Tư] Giám đốc ADB: Khu vực tư nhân là tương lai của Việt Nam

Giám đốc quốc gia ADB khuyến nghị cần có quy định pháp lý chắc chắn và cơ chế phân bổ rủi ro chặt chẽ để thu hút thêm vốn FDI vào lĩnh vực hạ tầng.

Sự kiện - 16/04/2025 10:08

Việt Nam khuyến khích Hàn Quốc đầu tư vào điện tử công nghệ cao, chất bán dẫn

Việt Nam khuyến khích Hàn Quốc đầu tư vào điện tử công nghệ cao, chất bán dẫn

Việt Nam hoan nghênh sự tham gia, mở rộng đầu tư của các công ty Hàn Quốc vào các dự án LNG, các dự án dầu khí trên nguyên tắc đảm bảo hiệu quả đầu tư và hài hòa lợi ích.

Sự kiện - 16/04/2025 07:08

Quảng Ninh dẫn đầu chỉ số PAPI 2024, khẳng định hiệu quả quản trị công

Quảng Ninh dẫn đầu chỉ số PAPI 2024, khẳng định hiệu quả quản trị công

Ngày 15/4, Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP), phối hợp với các cơ quan liên quan, đã tổ chức lễ công bố kết quả Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) năm 2024. Tỉnh Quảng Ninh đứng đầu toàn quốc với điểm số PAPI cao nhất.

Sự kiện - 16/04/2025 06:50

Giải thưởng Chuyển đổi số Việt Nam lần thứ 8: Điểm nhấn mới hạng mục 'Tôn vinh cá nhân'

Giải thưởng Chuyển đổi số Việt Nam lần thứ 8: Điểm nhấn mới hạng mục 'Tôn vinh cá nhân'

Nhà báo Nguyễn Bá Kiên, Tổng biên tập Tạp chí điện tử VietTimes cho biết, hạng mục "Tôn vinh cá nhân" là điểm nhấn mới quan trọng của giải thưởng Chuyển đổi số Việt Nam lần thứ 8.

Sự kiện - 15/04/2025 17:45

Toàn văn Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc

Toàn văn Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc

Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc về việc tiếp tục làm sâu sắc quan hệ Đối tác Hợp tác Chiến lược Toàn diện, thúc đẩy xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam-Trung Quốc có ý nghĩa chiến lược.

Sự kiện - 15/04/2025 17:08

Ông Tập Cận Bình: Thúc đẩy hợp tác Việt - Trung về 5G, trí tuệ nhân tạo

Ông Tập Cận Bình: Thúc đẩy hợp tác Việt - Trung về 5G, trí tuệ nhân tạo

Chủ tịch nước Lương Cường đề nghị nâng tầm hợp tác Việt - Trung thực chất trên các lĩnh vực, trọng tâm là đưa hợp tác khoa học công nghệ trở thành trụ cột mới.

Sự kiện - 15/04/2025 16:30

Việt - Trung ký 7 văn kiện hợp tác về đường sắt, đường bộ

Việt - Trung ký 7 văn kiện hợp tác về đường sắt, đường bộ

Các văn kiện về đường sắt có vai trò to lớn, góp phần đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị các dự án đường sắt kết nối Việt Nam-Trung Quốc.

Sự kiện - 15/04/2025 16:20

 Đổi mới bộ máy chính quyền địa phương để phục vụ người dân tốt hơn

Đổi mới bộ máy chính quyền địa phương để phục vụ người dân tốt hơn

PGS. TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh khẳng định, cuộc cải cách đổi mới bộ máy chính quyền địa phương là cuộc cách mạng mang dấu ấn lịch sử nhằm loại bỏ các khâu trung gian, chồng lấn, hướng tới một chính quyền quyền gần hơn, phục vụ người dân tốt hơn.

Sự kiện - 15/04/2025 15:32

Quảng Ngãi chuẩn bị nhà công vụ cho cán bộ Kon Tum sau sáp nhập

Quảng Ngãi chuẩn bị nhà công vụ cho cán bộ Kon Tum sau sáp nhập

Lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi cho biết đã cơ bản chuẩn bị phương án phương tiện đi lại; bố trí nhà công vụ, đảm bảo phục vụ cán bộ, công chức của tỉnh Kon Tum có nhu cầu sau sáp nhập 2 tỉnh.

Sự kiện - 15/04/2025 14:02

Ra mắt Quỹ Hy Vọng: Chắp cánh giấc mơ làm cha mẹ cho các cặp vợ chồng hiếm muộn

Ra mắt Quỹ Hy Vọng: Chắp cánh giấc mơ làm cha mẹ cho các cặp vợ chồng hiếm muộn

“Quỹ Hy Vọng” không chỉ là một chương trình hỗ trợ tài chính mà còn mở ra cơ hội hiện thực hóa giấc mơ làm cha mẹ cho hàng ngàn gia đình đang chật vật trên hành trình tìm con yêu.

Sự kiện - 15/04/2025 12:09

Chỉ thị mới của Bộ Chính trị về thời gian hoàn thành Đại hội đảng bộ các cấp trên cả nước

Chỉ thị mới của Bộ Chính trị về thời gian hoàn thành Đại hội đảng bộ các cấp trên cả nước

Tổng Bí thư Tô Lâm thay mặt Bộ Chính trị ban hành chỉ thị 45 về Đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội XIV của Đảng, trong đó, nêu rõ quy định về độ tuổi.

Sự kiện - 15/04/2025 09:19

Giải 'Bước chân trên mây' lần thứ 2 - Chinh phục đỉnh Tà Xùa, quảng bá du lịch Trạm Tấu

Giải 'Bước chân trên mây' lần thứ 2 - Chinh phục đỉnh Tà Xùa, quảng bá du lịch Trạm Tấu

Giải leo núi "Bước chân trên mây" lần thứ 2 - Chinh phục đỉnh Tà Xùa đã diễn ra thành công ngoài mong đợi vào cuối tuần qua.

Sự kiện - 15/04/2025 08:38

Trung Quốc sẵn sàng mở rộng nhập khẩu các mặt hàng nông sản của Việt Nam

Trung Quốc sẵn sàng mở rộng nhập khẩu các mặt hàng nông sản của Việt Nam

Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị hai bên thúc đẩy thương mại phát triển cân bằng, bền vững, tạo điều kiện cho nông sản và các mặt hàng khác của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc.

Sự kiện - 15/04/2025 06:45