Chiều 31/5, trả lời phóng viên tại cuộc họp báo thường kỳ tỉnh Quảng Nam, ông Huỳnh Khánh Toàn – Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh cho biết, sự việc 120 tấn đường phơi nắng, Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng đã có văn bản đề nghị Bộ Tài chính làm rõ, báo cáo Văn phòng Chính phủ ngày 29/5.

“Tỉnh Quảng Nam luôn đồng hành cùng doanh nghiệp và lãnh đạo tỉnh đang theo dõi sát sao sự việc này” – ông Nguyễn Hồng Quang – Chánh văn phòng UBND tỉnh Quảng Nam, người phát ngôn UBND tỉnh Quảng Nam thông tin.

Trước câu hỏi của phóng viên: Căn cứ qui định nào mà Hải quan Quảng Nam không thông quan cho lô đường nhập khẩu từ Lào của doanh nghiệp về Quảng Nam theo Hiệp định thương mại song phương Việt Nam – Lào? Ông Lê Thành Khang – Quyền Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh Quảng Nam cho rằng: Việt Nam là thành viên của WTO và mặt hàng đường là một trong bốn mặt hàng nằm trong hạn ngạch phải chịu thuế suất nhập khẩu 80%. Ngày 24/4, 120 tấn đường về đến Cảng Kỳ Hà. Nghị định 124/NĐ-CP chưa rõ là mặt hàng đường nằm trong hay nằm ngoài hạn ngạch. Đến nay, Cty Hoàng Nam Giang chưa có hạn ngạch nên phải áp thuế suất nhập khẩu 80%.

"Ngày 31/5, Bộ Công Thương đã có văn bản thông báo Bộ Tài chính là trường hợp Cty Hoàng Nam Giang chịu 80% thuế suất nhập khẩu" - ông Khang thông tin.

Đề cập đến trách nhiệm trước thiệt hại của doanh nghiệp khi để 120 tấn đường phơi nắng 40 ngày nay “chờ hướng dẫn”, ông Lê Thành Khang nói: “Về trách nhiệm, Cục Hải quan tỉnh Quảng Nam đã làm hết trách nhiệm, đã hướng dẫn cho doanh nghiệp đầy đủ rồi. Hiện nay, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà đã ấn định thuế 80% mặt hàng đường cho Cty Hoàng Nam Giang”.

Theo thông tin của Nhadautu.vn, ngày 31/5, ông Đoàn Đình Nhi – Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà đã ký quyết định số 24 về việc ấn định thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu cho lô hàng 120 tấn đường nhập từ Lào của Cty Hoàng Nam Giang với thuế suất nhập khẩu 80%, buộc Cty Hoàng Nam Giang phải đóng số tiền là hơn 1,250 tỷ đồng.

Tuy nhiên, ông Ngô Hữu Lộc – Giám đốc Cty Hoàng Nam Giang không chấp nhận mức thuế suất nhập khẩu này và khẳng định Cty nhập đường từ Lào đúng theo Hiệp định thương mại song phương Việt Nam – Lào và Nghị định 124/NĐ-CP của Chính phủ, quy định mặt hàng đường nhập từ Lào có mức thuế suất nhập khẩu là 2.5%.

“Hiện doanh nghiệp đang thống kê thiệt hại cho lô hàng 120 tấn đường đang phơi nắng 40 ngày tại Cảng Hà Kỳ để nộp đơn lên TAND tỉnh Quảng Nam khởi kiện Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà ra tòa. Đồng thời doanh nghiệp cũng làm đơn kêu cứu gửi đến Thủ tướng Chính phủ để làm rõ Hiệp định thương mại song phương Việt Nam – Lào và làm rõ nội dung quy định trong Nghị định 124/NĐ-CP của Chính phủ”, ông Lộc cho biết.

Doanh nghiệp quay quắt vì "chờ hướng dẫn"

Trước đó, sự việc xẩy ra ngay sau Hội nghị Thủ tướng đối thoại doanh nghiệp 2017 và gợi nhớ tới câu chuyện 20.000 viên thuốc điều trị ung thư máu phải tiêu huỷ vì quá hạn do vướng mắc thủ tục cấp phép lưu hành mà ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam gọi là "đỉnh cao vô cảm".

Công ty TNHH Thương mại Hoàng Nam Giang có trụ sở tại thôn Đắc Ôốc, xã La Dêê, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam, căn cứ theo Hiệp định thương mại song phương Việt – Lào ký kết ngày 3/3/2015 và Nghị định 124/2016/NĐ-CP ngày 1/9/2016 quy định Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt thực hiện Hiệp định thương mại song phương Việt – Lào thể thực hiện nhập khẩu mặt hàng đường mía.

Theo quy định về “Danh mục hàng hóa có xuất xứ từ CHDCND Lào theo Hiệp định thương mại Việt-Lào” kèm Phụ lục I Danh mục hàng hóa có xuất xứ từ CHDCND Lào được hưởng ưu đãi giảm 50% thuế suất nhập khẩu ATIGA (thuế suất nhập khẩu ưu đãi đặc biệt của Việt Nam để thực hiện Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN) khi nhập khẩu vào Việt Nam thì mặt hàng đường mía có xuất xứ từ Lào khi nhập khẩu về Việt Nam không nằm trong hạn ngạch thuế quan, với thuế suất nhập khẩu là 2.5%.

Do đó, ngày 31/3/2017, Cty Hoàng Nam Giang đã ký hợp đồng kinh tế mua 2.000 tấn đường mía với Cty Mitra Lao. Tổng số tiền 1 triệu USD.

Theo hợp đồng đã ký kết, ngày 15/4/2017, Cty Hoàng Nam Giang đã nhập 120 tấn đường từ tỉnh Savannakhet (Lào) vận chuyển về đến Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị. Tại đây, DN đã mở tờ khai hải quan với thuế suất nhập khẩu 2.5%. Ngày 17/4/2017, DN đã nộp thuế suất nhập khẩu 103,578,000 đồng, trong đó thuế nhập khẩu qua biên giới đất liền 33,960,000 đồng và 69,618,000 đồng GTGT.

Tuy nhiên, ngay sau đó, Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo cho rằng 120 tấn đường mà Cty Hoàng Nam Giang nhập khẩu từ Lào về Việt Nam theo Hiệp định thương mại song phương Việt - Lào là mặt hàng “nằm trong hạn ngạch” phải chịu thuế suất nhập khẩu là 80%, chứ không phải mặt hàng “không nằm trong hạn ngạch” được hưởng thuế suất nhập khẩu là 2.5%.

Không chấp nhận bị áp thuế suất nhập khẩu lên đến 80% cho mặt hàng đường là 120 tấn nên ngày 21/4, Cty Hoàng Nam Giang đã liên hệ Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà (đóng tại xã Tam Quang, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam) xin mở tờ khai hải quan tại đây để nhập 120 tấn đường đang bị ách tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo về với thuế suất nhập khẩu 2.5%.

Tờ khai bổ sung hàng hóa nhập khẩu của Cty Hoàng Nam Giang số 101368983924 đã được Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà thực hiện cho DN chuyển 120 tấn đường đang nằm tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo về để thông quan theo quy định. Nội dung của tờ khai hải quan đồng ý chuyển cửa khẩu từ Lao Bảo về Kỳ Hà thể hiện rõ: “Đề nghị DN đưa hàng về địa điểm kiểm tra tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Kỳ Hà để kiểm tra thực tế hàng hóa”.

Đến ngày 24/4, Cty Hoàng Nam Giang đã vận chuyển 120 tấn đường từ Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo về đến Chi cục Hải quan cửa khẩu Kỳ Hà.

Tuy nhiên, bất ngờ lúc này Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà lại cho rằng 120 tấn đường của Cty Hoàng Nam Giang nhập khẩu từ Lào về “nằm trong hạn ngạch” phải chịu thuế suất nhập khẩu là 80%. Với mức thuế suất nhập khẩu này DN phải nộp hơn 1 tỷ đồng mới được thông quan lô hàng trên.

120 tấn đường để phơi nắng, doanh nghiệp ôm đơn kêu cứu khắp nơi. 

Ngày 26/5, sau một tháng “ngâm” công văn đề nghị hướng dẫn từ Cục Hải quan Quảng Nam, Bộ Tài chính đã có văn bản “trả” cho Cục Hải quan tỉnh này hướng dẫn DN, còn Bộ thì nói đang… chờ ý kiến Bộ Công Thương.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ, Tổng cục Hải quan trước đó đã hướng dẫn cấp dưới, "trong khi chờ văn bản chính thức của Bộ Tài chính, để tránh ách tắc hàng hóa tại cửa khẩu, đề nghị Cục Hải quan tỉnh Quảng Nam hướng dẫn DN thực hiện áp dụng mức thuế suất thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch 80% (đối với đường thô), 85%, 100% (đối với đường tinh) theo quy định tại Nghị định số 122/2016/NĐ-CP của Chính phủ".

Theo các luật gia, tại Điều 6 Luật ký kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế năm 2005, trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế. Căn cứ các quy định trên, đối với mặt hàng đường nhập khẩu từ Lào đáp ứng đầy đủ các quy định tại Hiệp định thương mại Việt - Lào và Nghị định 124/2016/NĐ-CP thì áp dụng theo hai văn bản này thay vì Nghị định 122/2016/NĐ-CP hay Nghị định 187/2013/NĐ-CP ngày 20/11/2013 như Tổng cục Hải quan và Cục Hải quan Quảng Nam hướng dẫn.