Việt Nam nên làm gì với tiền số ngân hàng trung ương?

TS. PHAN MINH NGỌC
07:45 21/02/2021

Không phải ngẫu nhiên mà các ngân hàng trung ương trở nên mặn mà với tiền số (CBCD) đến như vậy.

tien-dien-tu

Ảnh minh họa

Trên thế giới ngày càng có nhiều ngân hàng trung ương bắt đầu nghiên cứu và/hoặc phát hành tiền số của mình, gọi tắt là CBDC. Mới đây nhất, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã đưa đồng tiền số của họ vào thử nghiệm với các đối tác thương mại.

Không phải ngẫu nhiên mà các ngân hàng trung ương trở nên mặn mà với tiền số (CBCD) đến như vậy. Có người đã thẳng thừng chỉ ra rằng nỗ lực tạo ra và phổ biến tiền số đơn thuần chỉ là một hành động tự vệ của ngân hàng trung ương.

Tại sao các ngân hàng trung ương phải hành động tự vệ? Bởi họ đang thấy có sự đe dọa cho vị trí độc tôn trong việc kiểm soát tiền tệ và cung tiền.

Vậy ai đe dọa tước đoạt, làm lung lay vị trí này? Đó là các công ty cung cấp dịch vụ thanh toán như Alipay. Đó cũng là các đồng tiền điện tử, tiền ảo khác đã, đang và sẽ được tạo ra bởi tổ chức phi nhà nước.

Tuy vậy, để viễn cảnh một ngày nào đó ngân hàng trung ương có thể trực tiếp tạo ra về mặt điện tử các CBDC sẵn sàng cho người dân chi tiêu thông qua điện thoại di động thành sự thật thì hàng loạt thách thức, trở ngại cần phải được giải quyết ổn thỏa.

Trở ngại trước tiên là sự riêng tư, bảo mật không được đảm bảo trong việc sử dụng CBDC như với tiền mặt hay các công cụ thanh toán số khác. Không thể loại trừ khả năng các cơ quan chức năng sẽ lạm dụng để theo dõi các giao dịch vượt quá quyền hạn hay sự cần thiết như được yêu cầu trong công tác phòng chống rửa, tiền và các tội phạm tài chính khác. Đối với đồng tiền số của Trung Quốc đang được thử nghiệm, cơ quan chức năng nước này cho phép "sự ẩn danh có kiểm soát", có nghĩa là người thực hiện các giao dịch có thể không biết được nhau nhưng ngân hàng trung ương thì biết được ai với ai.

Để khắc phục khiếm khuyết lớn này – là khiếm khuyết không thể chấp nhận được ở các nước phương Tây, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đang xem xét đến một loại phiếu (voucher) ẩn danh, cho phép người sử dụng chuyển một lượng tiền số nhất định trong một thời gian xác định trước.

Nhưng do hạn chế về số tiền và thời gian có thể chuyển nên loại voucher kiểu này lại vi phạm nguyên tắc căn bản của tiền tệ là người sử dụng có thể chuyển bao nhiêu vào thời điểm nào cũng được. Do đó, tiền số kiểu này chắc chắn sẽ không được đón nhận và sử dụng rộng rãi.

Trở ngại thứ hai cho việc phát hành và phổ cập tiền số CBDC là người sử dụng bắt buộc phải có điện thoại thông minh và mạng Internet. Như vậy, nếu người nghèo, ở vùng sâu, vùng xa không có mạng và cũng không có điện thoại thông minh thì sẽ không tiếp cận và sử dụng được tiền số (tất nhiên sẽ do quốc gia phát hành). Vì khả năng này là một điều chắc chắn trong một thời gian nữa nên việc phát hành và phổ cập tiền số ở nhiều nước sẽ phải đối mặt với những vấn đề như bất bình đẳng và loại trừ tài chính (financial exclustion).

Một trở ngại lớn khác là sử dụng tiền số CBDC có nghĩa là người sử dụng CBDC để thanh toán cho nhau có thể không cần đến sự có mặt của các ngân hàng thương mại. Do tiền gửi thanh toán của khách hàng và doanh nghiệp là một nguồn vốn lớn và chi phí thấp đối với các ngân hàng thương mại nên việc người sử dụng không gửi tiền vào ngân hàng thương mại để dùng cho các giao dịch thanh toán sẽ làm thiệt hại lớn cho các ngân hàng thương mại.

Cho đến nay vẫn chưa có giải pháp nào để khắc phục trở ngại này, trừ khi ngân hàng trung ương muốn thấy hệ thống ngân hàng thương mại bị suy yếu, bất ổn khi CBDC được phát hành và phổ cập nhanh chóng, rộng rãi và cấp tập.

Ngoài ba trở ngại trên, việc phát hành và sử dụng CBDC tất nhiên sẽ còn phải đối mặt với nhiều trở ngại khác mà báo chí đã phân tích. Do sự bất cập, thiếu vắng các giải pháp hiện thời nên quá trình nghiên cứu, tạo dựng và phát hành CBDC ở nhiều nước sẽ cần nhiều thời gian. Nhiều nước sẽ phải nhìn nhau, chờ nhau và học hỏi kinh nghiệm của nước đi trước để biết nên làm thế nào cho đúng. Mỹ là một trong những điển hình cho thái độ "chờ xem" này khi mà Chủ tịch Fed Powel nói rằng điều quan trọng là (làm) đúng chứ không phải là (trở thành người) đầu tiên, mặc dù Mỹ cũng đang có dự án xây dựng và thử nghiệm một đồng đô la số của mình.

Đối với Việt Nam, trước các khiếm khuyết và trở ngại của tiền CBDC và trong khi chưa có những giải pháp hữu hiệu để khắc phục, điều này không có nghĩa là Việt Nam nên đứng ngoài cuộc chơi, tự tách mình khỏi xu hướng chung của thế giới trong việc phát hành và phổ biến CBDC, đặc biệt khi xét đến các lợi ích mà CBDC mang lại. Nói cách khác, trước khả năng tiền số CBDC phát triển nhanh chóng trên thế giới, sẽ là bất cập nếu Việt Nam tiếp tục đánh đồng mọi loại tiền số và tiếp tục không chấp nhận tiền số (làm phương tiện thanh toán) như hiện tại.

Trong giai đoạn tiền số CBDC vẫn còn "tranh tối tranh sáng" như hiện nay, điều tối thiểu Việt Nam cần làm là phải chuẩn bị sẵn sàng để đối mặt với tình huống trong đó việc phát hành và phổ cập CBDC đột ngột trở nên nhanh chóng và phổ biến trên thế giới. Ở tư thế chuẩn bị đầy đủ và sẵn sàng, Việt Nam sẽ biết mình phải làm gì ngay cả khi vẫn không thấy tiền số là điều đáng quan tâm hay quyết định không phát hành tiền số của riêng mình.

(Theo Nhịp sống kinh tế)

  • Cùng chuyên mục
Novaland muốn phát hành gần 100 triệu cổ phiếu ESOP

Novaland muốn phát hành gần 100 triệu cổ phiếu ESOP

Novaland trình phát hành gần 100 triệu cổ phiếu ESOP thay các đợt phát hành chưa triển khai trong 3 năm qua. Doanh nghiệp đang tuyển hơn 1.000 nhân sự chuẩn bị cho giai đoạn tăng trưởng sắp tới.

Tài chính - 17/04/2025 10:36

SSI Research: Nhóm tài chính sẽ bị các ETF bán mạnh

SSI Research: Nhóm tài chính sẽ bị các ETF bán mạnh

SSI Research dự báo nhóm tài chính như ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm thuộc VN30 sẽ bị các ETF bán hàng triệu đơn vị, hạn cuối cơ cấu danh mục là 25/4.

Tài chính - 17/04/2025 09:46

Đề xuất ưu đãi vượt trội cho ngân hàng nước ngoài vào Trung tâm tài chính

Đề xuất ưu đãi vượt trội cho ngân hàng nước ngoài vào Trung tâm tài chính

Để phát triển Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM và Đà Nẵng, các chuyên gia đề xuất, cần nhiều cơ chế vượt trội liên quan đến hạ tầng tài chính, công nghệ, ưu đãi cho ngân hàng nước ngoài chuyển trụ sở, chi nhánh vào Việt Nam.

Tài chính - 16/04/2025 16:34

Phát Đạt hoàn tất hoán đổi khoản vay 30 triệu USD với đối tác ngoại

Phát Đạt hoàn tất hoán đổi khoản vay 30 triệu USD với đối tác ngoại

Phát Đạt đã chuyển đổi khoản vay 30 triệu USD thành cổ phiếu giúp giảm áp lực nợ đáng kể, bởi nếu không hoàn thành trước 23/4 thì sẽ phải thanh toán khoản vay trước ngày 24/9.

Tài chính - 16/04/2025 14:40

BVBank trình phương án chuyển sàn năm thứ 3 liên tiếp

BVBank trình phương án chuyển sàn năm thứ 3 liên tiếp

BVBank sẽ thực hiện chuyển sàn năm nay để đón đầu các triển vọng khởi sắc sắp tới. Đồng thời, ngân hàng chào bán tiếp cổ phiếu cho cổ đông và ESOP để tăng vốn lên 7.676 tỷ đồng.

Tài chính - 16/04/2025 08:23

Chủ tịch FPT: Bằng mọi giá thực hiện mục tiêu lợi nhuận năm 2025 tăng trưởng 21%

Chủ tịch FPT: Bằng mọi giá thực hiện mục tiêu lợi nhuận năm 2025 tăng trưởng 21%

Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FPT, ông Trương Gia Bình khẳng định mục tiêu kinh doanh năm 2025 dù khó khăn, song Tập đoàn sẽ cố gắng thực hiện bằng mọi giá.

Tài chính - 15/04/2025 17:40

Doanh nghiệp và lãnh đạo đồng loạt nhảy vào ‘cứu giá’ cổ phiếu

Doanh nghiệp và lãnh đạo đồng loạt nhảy vào ‘cứu giá’ cổ phiếu

Giá lao dốc sau biến cố thuế quan, nhiều doanh nghiệp lên kế hoạch mua lại cổ phiếu bất chấp việc giảm vốn. Các lãnh đạo cũng dự chi hàng chục tỷ gom cổ phiếu.

Tài chính - 15/04/2025 13:16

Lãnh đạo Chứng khoán MB: Thời kỳ Tổng thống Donald Trump 2.0 mở ra các cơ hội kinh doanh hấp dẫn

Lãnh đạo Chứng khoán MB: Thời kỳ Tổng thống Donald Trump 2.0 mở ra các cơ hội kinh doanh hấp dẫn

Dù TTCK trong nước đã có những biến động do sự kiện áp thuế đối ứng, song HĐQT Chứng khoán MB nhìn nhận vẫn có nhiều điều kiện thuận lợi và thông tin hỗ trợ tích cực như Chính phủ giảm chi phí, thuế, nâng hạng thị trường chứng khoán...

Tài chính - 15/04/2025 12:50

Chuyên gia ACBS: Nhà đầu tư không nên 'lướt sóng' cổ phiếu

Chuyên gia ACBS: Nhà đầu tư không nên 'lướt sóng' cổ phiếu

Bà Đỗ Minh Trang, Giám đốc Trung tâm Phân tích, Công ty TNHH Chứng khoán ACB (ACBS) cho rằng nhà đầu tư cá nhân không nên tham gia lướt sóng hay sử dụng margin vào lúc này vì rủi ro biến động giá vẫn rất cao.

Tài chính - 15/04/2025 10:47

Sớm áp dụng APA để gỡ điểm nghẽn về xác định giá giao dịch liên kết

Sớm áp dụng APA để gỡ điểm nghẽn về xác định giá giao dịch liên kết

Thỏa thuận trước về phương pháp xác định giá tính thuế (APA) là một biện pháp được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng để giải quyết hữu hiệu vấn đề "chuyển giá".

Tài chính - 15/04/2025 07:41

‘Vững vàng’ như cổ phiếu VIC

‘Vững vàng’ như cổ phiếu VIC

Với diễn biến tích cực của VIC, VHM và VRE, tài sản của tỷ phú Phạm Nhật Vượng (theo Forbes) hiện đạt 8,4 tỷ USD, đứng thứ 344 top người giàu trên thế giới.

Tài chính - 14/04/2025 15:32

Chủ tịch Hưng Thịnh Incons: ‘Chậm lại là để đi nhanh hơn’

Chủ tịch Hưng Thịnh Incons: ‘Chậm lại là để đi nhanh hơn’

Hưng Thịnh Incons đánh giá ngành xây dựng có triển vọng tích cực năm nay. Doanh nghiệp đã tiến hành tái cấu trúc và kỳ vọng có sự chuyển mình mạnh mẽ.

Tài chính - 14/04/2025 11:10

Niềm tin đang trở lại với thị trường chứng khoán

Niềm tin đang trở lại với thị trường chứng khoán

Sau cú sốc thuế quan, áp lực bán tháo và giải chấp ngắn hạn, niềm tin đang trở lại với thị trường chứng khoán khi VN-Index tăng liên tiếp trong 2 phiên 10/4 và 11/4.

Tài chính - 14/04/2025 06:45

Cơ hội vàng để sở hữu ngân hàng 100% vốn ngoại

Cơ hội vàng để sở hữu ngân hàng 100% vốn ngoại

Suốt 8 năm qua, không có thêm ngân hàng 100% vốn nước ngoài nào được thành lập tại Việt Nam. Do vậy, giấy phép ngân hàng 100% vốn ngoại là cơ hội vàng cho nhà đầu tư.

Tài chính - 13/04/2025 13:05

Lộ diện những khoản chia thưởng ‘khủng’ sau mùa đại hội

Lộ diện những khoản chia thưởng ‘khủng’ sau mùa đại hội

Hàng loạt doanh nghiệp lớn lên kế hoạch chia thưởng khủng cho 2024 như Đạm Phú Mỹ, Vinamilk, Sabeco, IDICO… Có đơn vị tăng đáng kể cổ tức so với kế hoạch ban đầu.

Tài chính - 13/04/2025 09:17

Đồng đô la đang mất dần vị thế như một tài sản trú ẩn an toàn

Đồng đô la đang mất dần vị thế như một tài sản trú ẩn an toàn

Đồng đô la đã trở thành nạn nhân mới nhất của tình trạng hỗn loạn của thị trường trong tuần này khi cuộc chiến thương mại toàn cầu ngày càng tồi tệ, có nguy cơ làm chệch hướng tăng trưởng kinh tế của Mỹ.

Tài chính - 13/04/2025 09:16