Vì sao Chứng khoán SmartInvest bị xử phạt gần 1,4 tỷ đồng?

Ngày 22/11/2024, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) ban hành Quyết định số 1304/QĐ-XPHC về việc xử phạt vi phạm hành chính đối với CTCP chứng khoán SmartInvest (Số 220 + 222 + 224 phố Nguyễn Lương Bằng, phường Quang Trung, quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội).

Theo đó, Chứng khoán SmartInvest bị xử phạt gần 1,4 tỷ đồng vì 9 lỗi:

- Phạt tiền 187.500.000 đồng theo quy định tại điểm a khoản 5 Điều 26 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP do có hành vi không thực hiện quản lý tách biệt tài sản của khách hàng với tài sản của công ty chứng khoán (tại một số thời điểm, Công ty đã không thực hiện quản lý tách biệt tiền của khách hàng với tiền của Công ty);

- Phạt tiền 65.000.000 đồng theo quy định tại điểm a khoản 4 Điều 26 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP do có hành vi vi phạm quy định về mở tài khoản giao dịch ký quỹ (tại một số thời điểm, Công ty mở tài khoản giao dịch ký quỹ đối với một số đối tượng không được mở tài khoản giao dịch ký quỹ);

- Phạt tiền 137.500.000 đồng theo quy định tại điểm c khoản 4 Điều 26 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP do có hành vi vi phạm quy định về hạn chế giao dịch ký quỹ (tại một số thời điểm, Công ty giải ngân cho vay giao dịch ký quỹ đối với một số mã chứng khoán không nằm trong danh sách chứng khoán được phép giao dịch ký quỹ do Công ty công bố);

- Phạt tiền 275.000.000 đồng theo quy định tại điểm b khoản 3 Điều 25 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP do có hành vi thực hiện dịch vụ quy định tại điểm b khoản 1 Điều 86 Luật Chứng khoán khi chưa được UBCKNN chấp thuận bằng văn bản (Công ty phối hợp với tổ chức tín dụng cung cấp dịch vụ cho một số khách hàng vay tiền mua chứng khoán khi chưa được UBCKNN chấp thuận);

- Phạt tiền 275.000.000 đồng theo quy định tại điểm b khoản 5 Điều 24 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP do có hành vi cung cấp các dịch vụ chứng khoán hoặc dịch vụ khác phải báo cáo UBCKNN trước khi thực hiện nhưng chưa báo cáo UBCKNN hoặc khi chưa có ý kiến bằng văn bản của UBCKNN hoặc chưa có quy định hướng dẫn của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (Công ty phối hợp với Công ty cổ phần đầu tư tài chính Sao Kim cung cấp dịch vụ tài chính cho một số khách hàng vay tiền mua chứng khoán; cung cấp dịch vụ giúp nhà đầu tư mở tài khoản giao dịch chứng khoán tại Công ty tối ưu hóa nguồn tiền nhàn rỗi trên tài khoản giao dịch chứng khoán trong ngắn hạn để hưởng lãi suất linh hoạt (với tên gọi Sản phẩm tối ưu hóa nguồn vốn) khi chưa báo cáo UBCKNN, chưa có ý kiến bằng văn bản của UBCKNN và chưa có quy định hướng dẫn của cơ quan nhà nước có thẩm quyền);

- Phạt tiền 187.500.000 đồng theo quy định tại điểm d khoản 5 Điều 26 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP do có hành vi vi phạm quy định về hạn chế cho vay (Công ty cho các khách hàng vay tiền qua hình thức thực hiện đặt cọc tiền mua trái phiếu nhưng không thực hiện mua bán mà giao tiền cho các khách hàng trong thời gian nhất định theo thoả thuận và có hoàn trả gốc và phí; Công ty cho Công ty cổ phần Đầu tư Sao Thăng Long, tổ chức có liên quan của thành viên Hội đồng quản trị vay ứng trước tiền bán chứng khoán tại ngày 20/12/2022);

- Phạt tiền 85.000.000 đồng theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 26 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP do có hành vi không lưu giữ đầy đủ hồ sơ, dữ liệu, tài liệu, chứng từ liên quan đến hoạt động của công ty chứng khoán (Công ty không xác định được số lượng và giá trị và không cung cấp được đầy đủ tài liệu của các hợp đồng đặt cọc mua trái phiếu trong giai đoạn từ ngày 01/01/2022 đến ngày 11/07/2024);

- Phạt tiền 92.500.000 đồng theo quy định tại điểm đ khoản 2 Điều 26 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP do có hành vi không đảm bảo cơ cấu nhân sự tại bộ phận kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ hoặc không đảm bảo cơ cấu nhân sự đáp ứng điều kiện (tại một số thời điểm, Công ty bố trí một số nhân sự không đáp ứng điều kiện làm nhân sự kiểm soát nội bộ; nhân sự bộ phận kiểm toán nội bộ của Công ty chưa đáp ứng đủ điều kiện);

- Phạt tiền 92.500.000 đồng theo quy định tại khoản 3 Điều 43 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung tại điểm a khoản 34 Điều 1 Nghị định số 128/2021/NĐ-CP ngày 30/12/2021 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 156/2020/NĐ-CP do có hành vi không báo cáo đối với thông tin phải báo cáo theo quy định pháp luật (Công ty chưa gửi báo cáo kiểm toán nội bộ về phòng, chống rửa tiền hàng năm cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Công ty báo cáo không đúng thời hạn theo quy định pháp luật: Danh sách người hành nghề chứng khoán năm 2022, báo cáo định kỳ của tổ chức tư vấn hồ sơ chào bán trái phiếu năm 2022 (Quý 4, Năm), năm 2023 (Quý 1, Quý 2, Năm)).

Nhiều hoạt động trái quy định

Theo dữ liệu của Nhadautu.vn, một trong những lỗi vi phạm đáng chú ý là SmartInvest, khách hàng và Ngân hàng BIDV Hà Thành ký Hợp đồng tín dụng kiêm bảo đảm tiền vay giữa 3 bên. SmartInvest đóng vai trò là bên quản lý tài sản, khách hàng là bên vay, BIDV Hà Thành cấp cho khách hàng một hạn mức cho vay cụ thể để đầu tư, kinh doanh chứng khoán. Khoản tiền cho vay được sử dụng với mục đích bổ sung số tiền thiếu khi mua chứng khoán theo danh sách chứng khoán.

Trong thời kỳ thanh tra của Thanh tra UBCKNN, SmartInvest và BIDV Hà Thành đã ký 6 hợp đồng tín dụng với 6 khách hàng với tổng số tiền giải ngân là gần 76,3 tỷ đồng. Theo báo cáo của công ty, các hợp đồng đã được thanh lý (hợp đồng thanh lý muộn nhất vào ngày 26/12/2022). Việc SmartInvest phối hợp với BIDV Hà Thành cung cấp dịch vụ cho khách hàng vay tiền mua chứng khoán khi chưa được UBCKNN chấp thuận là vi phạm quy định tại điểm e khoản 1 Điều 87 Luật Chứng khoán.

SmartInvest cũng thực hiện nghiệp vụ tương tự cùng CTCP Đầu tư tài chính Sao Kim (Sao Kim). Trong đó, SmartInvest đóng vai trò là bên quản lý tài khoản, khách hàng là bên vay và Sao Kim là bên cho vay. Cụ thể, Sao Kim cho khách hàng vay tiền để mua chứng khoán và khách hàng sử dụng chứng khoán và các lợi ích vật chất phát sinh (tài sản đảm bảo) trong tài khoản giao dịch chứng khoán của khách hàng được mở tại SmartInvest để đảm bảo thanh toán cho các khoản vay, phí quản lý, các khoản thuế theo hợp đồng 3 bên.

Trong thời kỳ thanh tra, SmartInvest đã thực hiện ký kết 22 hợp đồng 3 bên với 22 khách hàng, tổng số tiền giải ngân hơn 79 tỷ đồng. Theo báo cáo của SmartInvest, các hợp đồng đã được thanh lý (hợp đồng thanh lý muộn nhất vào ngày 27/04/2023).

Việc SmartInvest phối hợp với Sao Kim cung cấp dịch vụ tài chính cho khách hàng vay tiền mua chứng khoán khi chưa báo cáo UBCKNN là vi phạm quy định tại khoản 5 Điều 86 Luật Chứng khoán.

Theo tìm hiểu của Nhadautu.vn, Sao Kim là doanh nghiệp có nhiều liên hệ tới ông Trần Minh Tuấn - Phó Chủ tịch HĐQT SmartInvest. Ông Tuấn chính là cổ đông sáng lập, nắm giữ 60% cổ phần Sao Kim vào năm 2020.

Với các giao dịch liên quan, cơ quan thanh tra cũng nhấn mạnh SmartInvest trong năm 2022 có giao dịch cho vay ứng trước tiền bán giá trị hơn 93,3 tỷ đồng với bên liên quan là CTCP Đầu tư Sao Thăng Long (tổ chức có liên quan với ông Trần Minh Tuấn, thành viên Hội đồng quản trị công ty), vi phạm quy định về hạn chế cho vay tại khoản 3 Điều 27 Thông tư số 121/2020/TT-BTC.