Sáng 30/3, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) tổ chức Hội thảo công bố kết quả Báo cáo nghiên cứu “Đánh giá vai trò của Hiệp hội Lương thực Việt Nam đối với ngành lúa gạo và đề xuất các biện pháp cải tổ Hiệp hội” tại Hà Nội.

Theo báo cáo của nhóm tác giả đến từ VEPR do TS Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách, lịch sử cho thấy việc ra đời của VFA, ngay từ đầu đã không phản ánh đúng nguyên tắc căn bản là "dựa trên sự tự nguyện của các thành viên" mà dựa trên ý chí của bộ phận các cơ quan quản lý nhà nước, với kỳ vọng sẽ trở thành "cánh tay nối dài" của Chính phủ để quản lý ngành gạo.

“Hiệp hội thành lập dựa trên ý chí của một bộ phận các cơ quan quản lý Nhà nước, với kỳ vọng sẽ trở thành ‘cánh tay nối dài’ của Chính phủ để quản lý ngành gạo”, báo cáo nhận định.

Nhóm nghiên cứu của VEPR đã thẳng thắn chỉ ra "VFA chỉ là hiệp hội của doanh nghiệp xuất khẩu và chỉ đại diện cho quyền lợi của doanh nghiệp lớn".

Theo VEPR, Nghị định 109/2010/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo quy định tiêu chuẩn thương nhân xuất khẩu gạo dựa trên quy mô sản xuất và địa bàn hoạt động. Nhiều doanh nghiệp (DN) quy mô nhỏ, đang phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng cao lại không đủ điều kiện trở thành thành viên của VFA.

Bài liên quan

Xuất khẩu gạo không chắc lạc quan

Như vậy, mặc dù VFA có tên đầy đủ là Hiệp hội Lương thực Việt Nam nhưng không những không bao phủ tới nông dân, thương nhân trung gian, mà còn không đại diện cho quảng đại cộng đồng doanh nghiệp đang hoạt động trong ngành gạo.

Thực tế hoạt động cho thấy VFA đang không làm tròn vai trò bảo vệ hội viên. VFA đang thực thi vai trò bảo vệ lợi ích cho các doanh nghiệp nhà nước, thay vì đông đảo doanh nghiệp tư nhân, thể hiện rõ qua triển khai hợp đồng tập trung (G2G). Các quyết định phân bổ của VFA dựa trên cách tiếp cận từ phía quản lý, không dựa trên sự đồng thuận và tự nguyện của hội viên từ trước.

Mặt khác, VEPR nhận định VFA không có giá trị định hướng trong chiến lược phát triển thị trường và liên kết năng động của khối doanh nghiệp tư nhân; đồng thời thất bại trong vai trò dẫn dắt khối doanh nghiệp nhà nước thu hẹp khoảng cách về năng lực phát triển thị trường và liên kết với khối doanh nghiệp tư nhân.

Với bản chất là hiệp hội của doanh nghiệp xuất khẩu, VFA thiếu quan tâm tới thị trường nội địa, mặc dù các doanh nghiệp hội viên liên tục phản ánh về cơ hội thị trường nội địa, khiến quyền lợi của doanh nghiệp hội viên không được đảm bảo.

Từ những phân tích nêu trên, VEPR khuyến nghị, VFA nên giới hạn tên gọi trong phạm vi doanh nghiệp xuất khẩu, có thể là Hiệp hội xuất khẩu gạo Việt Nam. 

Trong dài hạn, Hiệp hội cần cải tổ và thay đổi một cách triệt để, đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc: tự nguyện, tự quản, tự chủ, tự trang trải và tự chịu trách nhiệm. Đồng thời, Chính phủ cần hoàn thiện thể chế, tạo hành lang pháp lý cho hoạt động của hội, hiệp hội.

Bài liên quan

Lúa gạo giảm giá mạnh những ngày cận Tết

Dự báo thị trường lúa gạo khởi sắc

Có cách tiết kiệm 6.000 tỷ đồng cho người trồng lúa ĐBSCL, sao không làm?

Việt Nam có thể xuất khẩu 6,5 triệu tấn gạo trong năm 2018