Toàn cảnh lợi nhuận ngân hàng quý III - dần 'ngấm đòn' nợ xấu

24 NHTM đã công bố BCTC quý III với 5 ngân hàng báo lợi nhuận giảm, hầu hết tăng mạnh trích lập dự phòng rủi ro tín dụng so với cùng kỳ.

Sau nhiều thông tin quan ngại rằng lợi nhuận ngân hàng sẽ bị ảnh hưởng lớn từ yêu cầu giảm lãi suất huy động, cũng như gánh nặng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng thì vẫn có nhiều ngân hàng báo lãi lớn, gấp đôi, ba, thậm chí là hơn chục lần so với cùng kỳ năm 2020. Nhưng cũng đã có những ngân hàng bắt đầu 'ngấm đòn' nợ xấu, buộc phải tăng trích lập dự phòng, giảm lãi so với cùng kỳ.

Theo thống kê của Nhadautu.vn, có 5 ngân hàng báo lợi nhuận giảm trong quý III với mức giảm từ 1-21% là BIDV (-1%), Sacombank (-8%), VPBank (-4%), VIB (-8%) và VBB (-21%). Ngược lại những ngân hàng báo lãi lớn là NCB (gấp 16 lần cùng kỳ), VietABank (gấp 7 lần), PGBank (Gấp 4,5 lần), SSB (gấp 2,1 lần), SHB (gấp đôi).

Tính theo lợi nhuận trước thuế luỹ kế 9 tháng cho thấy sự tăng trưởng vượt trội của nhóm ngân hàng có quy mô nhỏ như: Kienlongbank (gấp 6 lần cùng kỳ); NamABank (gấp 3,6 lần), VietABank (gấp 3,1 lần), SeABank (gấp 2,2 lần), PGBank (gấp 2 lần), MSB (gấp 2 lần).

Nhiều ngân hàng đã về đích sớm nếu so với kế hoạch kinh doanh đã được ĐHĐCĐ thường niên 2021 thông qua như: TPBank, MSB, SeABank. Rất nhiều ngân hàng đã vượt 75% kế hoạch cả năm trong 9 tháng. Một số ít là có tỷ lệ thấp hơn là VPBank (70% kế hoạch năm), VietBank (36%).

Theo giá trị tuyệt đối, Vietcombank vẫn là ngân hàng dẫn đầu về con số lợi nhuận quý 3 và 9 tháng. Tiếp sau, Top 5 ngân hàng có lợi nhuận cao nhất 9 tháng lần lượt thuộc về: Techcombank, Vietinbank, MB Bank và VPBank. BIDV vẫn là ngân hàng có tổng tài sản lớn nhất với hơn 1,68 triệu tỷ đồng.

Quan sát BCTC ngân hàng quý III có thể thấy, tỷ lệ nợ xấu tính đến 30/9/2021 không có quá nhiều biến động so với đầu năm, có những ngân hàng tăng nhưng cũng có ngân hàng giảm. Hiện chỉ có 6 ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu trên 2% là: VPBank (4%), SHB (2,2%), ABBank (2,9%), VBB (2,65%), PGBank (2,7%) và KienLongBank (2%). Một số ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu gần 2% gồm: MSB, NamABank, VietABank hay NCB.

Tuy nhiên, một điều đáng chú ý với chất lượng tài sản của các ngân hàng trong quý III là tỷ lệ nợ xấu ở nhóm ngân hàng quy mô lớn đang tăng nhanh, đặc biệt nợ nhóm 4, 5 (nợ nghi ngờ và nợ có khả năng mất vốn). Như Vietcombank, tỷ lệ nợ xấu đã tăng gần gấp đôi đầu năm lên mức 1,1%. Trong đó, nợ xấu nhóm 4 tăng 14 lần, nhóm 5 tăng 45% và chiếm tới 60% tổng nợ xấu; hay Vietinbank tỷ lệ nợ xấu cũng tăng gần đôi so với đầu năm lên mức 1,66%. Nợ nhóm 4 tăng gấp 10 lần và chiếm 64% tổng nợ xấu. Trong nhóm 3 ông lớn ngân hàng quốc doanh là Vietcombank, Vietinbank, BIDV, chỉ có BIDV là tỷ lệ nợ xấu giảm nhẹ, hiện ở mức 1,61% nhưng nợ xấu nhóm 5 cũng chiếm tới 76% tổng nợ xấu.

Thống kê cho thấy, nợ xấu nhóm 5 tăng ở hầu hết các ngân hàng trong 9 tháng đầu năm 2021, thường chiếm 50% tổng nợ xấu, đặc biệt ở nhóm ngân hàng quốc doanh thì con số này tăng rất mạnh. Điều này sẽ gây áp lực lớn lên chi phí dự phòng rủi ro của các ngân hàng vào cả quý IV/2021.

Trong quý III/2021, hầu hết các ngân hàng đều gia tăng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng, chỉ có 5 ngân hàng giảm trích lập dự phòng rủi ro so với cùng kỳ năm 2020 là Techcombank (-43%), Sacombank (-26%), HDBank (-7%), OCB (-5%), ABBank (-38%) và VietABank (-70%). Một số ngân hàng tăng mạnh trích lập dự phòng là NCB (tăng 66 lần), TPBank (tăng gấp 3,2 lần), ACB (tăng 4 lần), LienVietPostBank (tăng 2,5 lần), SeABank (tăng 2,1 lần), MB Bank (tăng 2,1 lần).

Việc tăng hoặc giảm chi phí dự phòng rủi ro tín dụng sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới biến động lợi nhuận của các ngân hàng. Một số ngân hàng vì tăng mạnh trích lập dự phòng mà giảm lãi hoặc lãi ít như BIDV, VPBank, ACB, LienVietPostBank, VIB. Trong khi đó, một số ngân hàng quy mô nhỏ lại tiếp tục tăng mạnh lợi nhuận trước thuế nhờ giảm trích lập dự phòng rủi ro như BacABank, VietABank, OCB.

Theo chia sẻ của Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh, tỷ lệ nợ xấu nội bảng và nợ xấu tiềm ẩn đến cuối năm 2021 (đã bao gồm các khoản nợ đã được tái cơ cấu theo các Thông tư 01, 03, 14 - NHNN) dự kiến ở mức từ 7,1% - 7,7%. Đây là con số đáng lo ngại vì sẽ ảnh hưởng lớn, trực tiếp tới lợi nhuận ngành ngân hàng năm 2021 và những năm tiếp tới. Tuy nhiên, con số nợ xấu vẫn chưa thể hiện trên thực tế.

Theo nhận định của nhiều chuyên gia, nhiều ngân hàng đang "ăn" vào chi phí dự phòng rủi ro tín dụng và điều này chỉ thực sự lộ rõ hơn vào quý IV/2021 khi các ngân hàng buộc phải áp dụng quy định về trích lập dự phòng của NHNN (trích lập tối thiểu 30%/tổng số phải trích lập cho các khoản nợ được tái cơ cấu, không chuyển nhóm nợ ở Thông tư 01, 03, 14).

Để có chốt chặn sớm, nhiều ngân hàng đã tích cực trích lập dự phòng rủi ro ngay từ quý II/2021, đặc biệt nhóm ngân hàng có quy mô vừa và lớn. Điều này làm giảm lợi nhuận trong ngắn hạn nhưng giúp giảm sốc cho các ngân hàng trong quý IV và cả những năm tiếp theo (2022, 2023).

Có thể tưởng tượng dự phòng rủi ro như một miếng bánh để dành, ngân hàng sẽ phải bỏ ra dùng khi nợ xấu thực sự xấu và nếu không dùng, cuối cùng vẫn sẽ được hoàn nhập vào lợi nhuận. Vì thế, việc gia tăng gối đệm ở thời điểm hiện tại được cho là cần thiết. Những ngân hàng nào giảm trích lập dự phòng trong 9 tháng đầu năm hoặc dự phòng nhỏ so với quy định có thể sẽ phải gia tăng trích lập trong quý IV để đáp ứng yêu cầu của cơ quan quản lý và ngược lại, đó sẽ là lợi thế khi đã trích lập nhiều trước đó.

Bài liên quan

Đề xuất nới room ngoại ngân hàng

Ngân hàng nhập cuộc làn sóng mua sắm trực tuyến

16 ngân hàng đã giảm 12.200 tỷ đồng lãi suất

Ngân hàng đầu tiên báo lợi nhuận giảm, nợ xấu tăng cao