Toàn cảnh kinh tế Việt Nam quý I và một số dự báo

Tăng trưởng GDP quý II/2024 dự báo có thể đạt 5,9-6,3%, giúp GDP nửa đầu năm 2024 tăng 5,8 - 6,2% và cả năm 2024 có thể tăng 6-6,5% (theo kịch bản cơ sở) và khoảng 6,5 - 7% (kịch bản tích cực).

Tăng trưởng kinh tế và lạm phát trong quý I/2024

Theo số liệu công bố của Tổng cục Thống kê và số liệu được tổng hợp tại Báo cáo ngành ngân hàng Việt Nam quý I/2024 - Phần 1 | Kinh tế vĩ mô: Kiên cường thích ứng - Bứt phá tăng trưởng của Viện NCKH Ngân hàng – Học viện Ngân hàng, GDP quý I/2024 của Việt Nam ước tăng 5,66% so với cùng kỳ năm trước, cũng là mức cao nhất trong khoảng 5 năm gần đây.

Trong đó, khu vực công nghiệp và xây dựng có mức tăng cao nhất (6,28%), đóng góp 41,68% vào tăng trưởng GDP nói chung; tiếp theo là khu vực dịch vụ tăng 6,12%, đóng góp 52,23%; khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,98%, đóng góp 6,09% vào mức tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế. Trong khu vực công nghiệp và xây dựng, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo là động lực tăng trưởng của toàn nền kinh tế với tốc độ tăng 6,98%, đóng góp 1,73 điểm phần trăm.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân Q1-2024 tăng 3,77% so với cùng kỳ 2023. CPI tháng 3/2024 giảm 3,54% so với tháng trước. CPI quý 1/2024 tăng so với cùng kỳ năm trước chủ yếu do sự gia tăng của chỉ số giá nhóm một số lĩnh vực, mặt hàng như giáo dục, nhà ở và vật liệu xây dựng, lương thực, đồ uống và thuốc lá, thuốc và dịch vụ y tế, điện sinh hoạt…

Bên cạnh đó, yếu tố góp phần kiềm chế tốc độ tăng CPI quý I/2024 là chỉ số giá nhóm bưu chính, viễn thông giảm 1,46% so với cùng kỳ năm trước, nguyên nhân bởi giá điện thoại thế hệ cũ giảm khi các doanh nghiệp áp dụng chương trình giảm giá, kích cầu đối với các dòng điện thoại thông minh đã được tung ra thị trường một thời gian.

Bình quân quý I/2024, lạm phát cơ bản tăng 2,81% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn mức CPI bình quân chung. Nguyên nhân chủ yếu do giá lương thực, xăng dầu, giá dịch vụ y tế và giá dịch vụ giáo dục là yếu tố tác động tăng CPI nhưng thuộc nhóm hàng được loại trừ trong danh mục tính toán lạm phát cơ bản.

Về tình hình xuất nhập khẩu

Tính chung quý I/2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu ước đạt 178 tỷ USD, tăng 15,5% so với cùng kỳ 2023, trong đó xuất khẩu tăng 17%; nhập khẩu tăng 14%. Cán cân thương mại quý I/2024 ước xuất siêu 8,08 tỷ USD, là mức cao nhất trong quý I kể từ 2020. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 4,5 tỷ USD; khu vực FDI (kể cả dầu thô) xuất siêu 12,57 tỷ USD.

Về thị trường xuất, nhập khẩu, trong quý I/2024, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 26,2 tỷ USD, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 29,4 tỷ USD. Trong giai đoạn này, xuất siêu sang Hoa Kỳ, EU có xu hướng tăng so với năm trước; trong khi đó, xuất siêu sang Nhật Bản lại giảm khoảng 27,7%.

Tổng vốn đầu tư toàn xã hội

Trong quý I/2024, vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội theo giá hiện hành ước đạt 613,9 nghìn tỷ đồng, tăng 6,2% so với năm trước, trong đó: Vốn khu vực Nhà nước chiếm 26,5% tổng vốn đầu tư và tăng 4,9% so với cùng kỳ năm trước; khu vực ngoài Nhà nước chiếm 55,5%, tăng 4,2%; khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài chiếm 18% và tăng 8,9%.

Trong vốn đầu tư của khu vực Nhà nước, vốn thực hiện từ nguồn ngân sách Nhà nước (NSNN) quý I/2024 ước đạt 97,7 nghìn tỷ đồng, tăng 3,7% so với cùng kỳ năm trước. Theo cấp quản lý, vốn trung ương đạt 15,7 nghìn tỷ đồng, giảm 8,1% so với cùng kỳ năm trước; vốn địa phương đạt 82 nghìn tỷ đồng, tăng 6,4%. Kết quả giải ngân đầu tư công quý I/2024 khá tích cực nhờ sự nỗ lực tập trung triển khai, thực hiện các dự án đầu tư công của nhiều Bộ, ngành và địa phương.

Tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam quý I/2024 bao gồm: vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt gần 6,17 tỷ USD, tăng 13,4% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu do vốn đăng ký cấp mới tăng mạnh (57,9%) với 644 dự án được cấp phép mới (tăng 23,4%) với nhiều dự án quy mô lớn từ Singapore, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản… Trong đó, Singapore là nhà đầu tư lớn nhất với 2,28 tỷ USD, chiếm 47,8% tổng vốn đăng ký cấp mới.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thực hiện tại Việt Nam quý I/2024 ước đạt 4,63 tỷ USD, tăng 7,1% so với cùng kỳ năm trước. Đây là số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện cao nhất của ba tháng đầu năm trong 5 năm qua. Trong đó: công nghiệp chế biến, chế tạo đạt 3,61 tỷ USD, chiếm 78% tổng FDI thực hiện; hoạt động kinh doanh bất động sản đạt 460,4 triệu USD, chiếm 9,9%; sản xuất, phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí đạt 197,5 triệu USD, chiếm 4,3%.

Thu chi NSNN

Tổng thu NSNN quý I/2024 ước đạt 539,5 nghìn tỷ đồng, bằng 31,7% dự toán năm và tăng 9,8% so với cùng kỳ năm trước (trong đó, thu nội địa và thu từ dầu thô tăng lần lượt là 13,5% và 2,1%; thu từ xuất nhập khẩu giảm 12,5%), phản ánh tình hình khó khăn của doanh nghiệp và hoạt động xuất nhập khẩu. Sự khởi sắc của tình hình kinh tế trong nước trong 3 tháng đầu năm đã giúp nguồn thu từ nội địa và từ dầu thô tăng mạnh, góp phần tăng tổng thu NSNN trong quý đầu tiên.

Tổng chi NSNN quý I/2024 ước đạt 393,5 nghìn tỷ đồng, bằng 18,6% dự toán năm và tăng 8,3% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, chi thường xuyên tăng 3,4%; chi đầu tư phát triển tăng 22,8% so với năm trước, cho thấy sự tiến triển tích cực của các giải pháp đẩy mạnh đầu tư công tại nhiều địa phương.

Nhìn chung, NSNN quý I/2024 thặng dư 146 nghìn tỷ đồng, chủ yếu là do thu NSNN tăng mạnh, một phần đến từ hoạt động của nền kinh tế những tháng đầu năm duy trì đà tăng trưởng khả quan từ cuối năm trước và tác động tích cực của thị trường tiêu thụ hàng hóa trong dịp Tết nguyên đán.

Dự báo kinh tế Việt Nam quý II/2024

Nhìn chung, kịch bản tăng trưởng cho các quý tiếp theo cho thấy kinh tế sẽ vẫn đi theo xu hướng phục hồi, tuy nhiên quá trình phục hồi sẽ mất nhiều thời gian do động lực tăng trưởng đến từ doanh nghiệp và người dân vẫn còn khá yếu. Ngoài ra, những thay đổi sắp tới trong chính sách lãi suất tại Mỹ, EU và áp lực giảm phát tại Trung Quốc cũng sẽ ảnh hưởng đến quá trình phục hồi của Việt Nam.

Về tăng trưởng GDP, với kết quả tăng trưởng khá của quý I/2024, các yếu tố rủi ro bên ngoài được dự báo và trong tầm kiểm soát; các động lực tăng trưởng (cả truyền thống và mới) được khai thác, phát huy hiệu quả cao hơn; kinh tế vĩ mô tiếp tục duy trì ổn định, các cân đối lớn được bảo đảm, niềm tin của doanh nghiệp và người dân được củng cố...; tăng trưởng GDP quý II/2024 sẽ tiếp tục khả quan, có thể đạt 5,9-6,3%, giúp GDP nửa đầu năm 2024 tăng 5,8 - 6,2% và cả năm 2024 có thể tăng 6-6,5% (theo kịch bản cơ sở) đạt mục tiêu do Quốc hội và Chính phủ đề ra hoặc có thể khả quan hơn, khoảng 6,5 - 7% (kịch bản tích cực).

Đối với lạm phát, mặc dù lạm phát vẫn đang ở mức ổn định trong ba tháng đầu năm 2024 nhưng diễn biến của giá hàng hóa trong những tháng tiếp theo có thể sẽ kéo lạm phát vào chu kỳ tăng mới. Một số mặt hàng ảnh hưởng đến CPI như giá xăng, giá điện và giá thịt heo đang có xu hướng tăng từ đầu năm đến nay. Các vấn đề căng thẳng địa chính trị đang tạo nên những lo ngại về việc gián đoạn nguồn cung về xăng dầu. Trong khi đó, các quốc gia sản xuất dầu mỏ vẫn đang duy trì thắt chặt sản lượng dẫn đến giá dầu giữ xu hướng tăng. Do đó, trong quý II/2024, nhìn chung giá xăng dầu sẽ tiếp tục xu hướng đi lên.

Giá điện sau hai lần điều chỉnh tăng trong năm 2023 thì đã được Bộ Công Thương kiến nghị tiếp tục xem xét điều chỉnh trong năm 2024 trong bối cảnh EVN vẫn đang báo lỗ. Với việc rút ngắn thời gian điều chỉnh giá điện từ 6 tháng xuống 3 tháng, các đợt điều chỉnh giá điện có thể diễn ra ngay từ giữa quý II/2024.

Xu hướng tăng giá của các mặt hàng nói trên sẽ ảnh hưởng đến các cấu phần CPI chính là giá hàng ăn và dịch vụ ăn uống; nhà ở và vật liệu xây dựng; giao thông. Nếu các cấu phần kể trên tiếp tục đà tăng trong quý II/2024, áp lực lạm phát sẽ tăng cao và có thể ảnh hưởng đến xu hướng chính sách tiền tệ – vốn đang duy trì trạng thái nới lỏng để hỗ trợ nền kinh tế.

(*) PGS. Trần Việt Dũng và Nhóm nghiên cứu Viện NCKH, Học viện Ngân hàng

Bài liên quan

‘Tăng trưởng GDP quý II sẽ tiếp tục khả quan’

GDP Trung Quốc tăng trưởng vượt kỳ vọng, đạt mức 5,3% trong quý I năm 2024

GDP quý I tăng 5,66%, cao nhất 4 năm

UOB: GDP quý I dự báo tăng 5,5%