Tăng trưởng kinh tế 2020 dưới góc nhìn của đại biểu Quốc hội

TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI: Cần ban hành các gói kích thích kinh tế để hỗ trợ doanh nghiệp

Mục tiêu duy trì nhịp độ tăng trưởng 6,8% trong năm 2020 là rất gian nan. Trong bối cảnh kinh tế và thương mại thế giới đang giảm tốc và theo dự báo có khả năng tiến tới ngưỡng suy thoái toàn cầu mức tăng trưởng 6,8% của một nền kinh tế có độ mở cao, phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu và đầu tư nước ngoài.

Vì vậy, Chính phủ cần chuẩn bị phương án chủ động ứng phó với tình huống này. Nhìn kỹ vào ngành chế biến chế tạo – khu vực đóng vai trò dẫn dắt tăng trưởng trong 9 tháng đầu năm, ta thấy đằng sau mức tăng sản lượng ấn tượng 11,37%, thì chỉ số hàng tồn kho của ngành này tại thời điểm 30/09 cũng đạt mức kỷ lục là 17,2%, cao hơn nhiều so với mức 13,8% cùng kỳ năm 2018 và 8,8% của năm 2017. Vậy, sự tăng trưởng của ngành này có bền vững không khi các doanh nghiệp đưa chỉ số tồn kho về mức bình thường?

Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, rất nhiều chuyên gia dư báo, Việt Nam sẽ hưởng lợi, sẽ trở thành công xưởng mới của nền kinh tế toàn cầu. Nhưng thực tế lại không chứng minh điều đó. 9 tháng đầu năm 2019, xuất khẩu của chúng ta chỉ tăng 8,2% so với cùng kỳ năm 2018, chỉ còn bằng phân nửa tốc độ tăng trưởng của cùng kỳ năm ngoái là 15,4% và bằng khoảng 1/3 của mức tăng trên 20% của những năm trước nữa. Cơ cầu xuất khẩu theo thị trường cũng có những chuyển dịch bất lợi. Xuất khẩu sang nhóm 5 thị trường xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam, bao gồm EU, Trung Quốc, ASEAN, Nhật Bản đều giảm tốc. Duy nhất, xuất khẩu sang Mỹ tăng đột biến nhưng lại chứa đựng rất nhiều rủi ro và gian lần thương mại, về thâm nhập thương mại.

Năm 2019, đầu tư nước ngoài có dấu hiệu nhích lên nhưng lại giảm tốc ở 2 đầu nguồn trọng điểm đóng vai trò dẫn dắt là Nhật Bản và Hàn Quốc, trong khi đó lại tăng đột biến từ các nguồn liên quan tới Trung Quốc (bao gồm cả Trung Quốc, Đài Loan và Hồng Kông). Vốn đầu tư nước ngoài dịch chuyển theo hướng này cũng phát đi một tín hiệu thiếu bền vững, thiếu cân bằng về FDI và chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới chất lượng tăng trưởng dài hạn của nước ta.

Những chỉ báo trên cho thấy để duy trì được nhịp độ tăng trưởng 6,8%, đồng thời cải thiện được chất lượng tăng trưởng trong năm tới là rất gian nan. Và động lực chính để bảo đảm cho sự tăng trưởng là nâng cao sức cạnh tranh của cộng đồng doanh nghiệp. Vì vậy, sự đồng cam cộng khổ của cả hệ thống chính trị, của cả người lao động với doanh nghiệp để duy trì và phát triển sản xuất kinh doanh là rất quan trọng. Để vượt qua giai đoạn khó khăn này, các nước đua nhau hạ lãi suất, giảm chi phí và ban hành các gói kích thích kinh tế để hỗ trợ doanh nghiệp.

Đại biểu Nguyễn Như So, Chủ tịch HĐQT CTCP Tập đoàn Dabaco Việt Nam: Doanh nghiệp tư nhân là động lực lớn

 Thời gian qua, chúng ta có một số văn bản hỗ trợ kinh tế tư nhân từ Nghị quyết số 10 của Ban Chấp hành Trung ương, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Nghị quyết số 19 của Chính phủ và số 02, những chính sách đó đã đúng và trúng để giải bài toán nâng cao nội lực khu vực này chưa? Tại sao phần lớn các doanh nghiệp đều không thể tiếp cận, hưởng thụ nguồn ưu đãi đã được quy định?

Theo tôi cần nhanh chóng tháo gỡ ba nguyên nhân sau: Thứ nhất là phải có sự đột phá về cơ chế, chính sách nhằm xóa bỏ rào cản phát triển doanh nghiệp tư nhân. Đây là điều kiện tiên quyết để người dân an tâm, hồ hởi, bỏ tiền ra làm ăn, gia tăng hiệu quả của nền kinh tế. Năm 2019, theo xếp hạng của Diễn đàn Kinh tế Thế giới về Việt Nam là nền kinh tế có tính canh tranh thứ 67 trên thế giới, tăng 10 bậc và 3,5 điểm.

Dù vậy, nghịch lý ở chỗ mặc dù trở thành quán quân trong cuộc đua cải thiện thứ hạng trong bảng xếp hạng năng lực cạnh tranh toàn cầu, thế nhưng chỉ trong 9 tháng đầu năm, số doanh nghiệp ngừng hoạt động chờ giải thể tăng 6,3% so với năm 2018. Việc đó khiến chúng ta phải đặt câu hỏi môi trường kinh doanh có thực sự lý tưởng để doanh nghiệp tư nhân phát triển?

Theo tôi, nhà nước cần thay đổi mạnh mẽ từ can thiệp, hỗ trợ quản lý, tăng cường nguồn lực, hỗ trợ đủ mạnh về đất đai, nguồn vốn tín dụng, đào tạo nhân lực liên kết với các thành phần kinh tế, thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân tăng trưởng và chất lượng cao tương xứng với tiềm năng của nó.

Thứ hai là xác định chất lượng nguồn nhân lực chính là chìa khóa để kinh tế tư nhân phát triển bền vững. Do đó cần tập trung phát triển nguồn nhân lực thông qua đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa theo Nghị quyết 39 năm 2019 của Bộ Chính trị là cân bằng căn cơ, là bài toán khát nguồn nhân lực chất lượng cao.

Thứ ba là cần thúc đẩy hoàn thiện cơ chế thị trường đầy đủ, xây dựng quảng bá thương hiệu, tăng cường liên kết giữa các doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước, giúp kinh tế tư nhân nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường trong nước và thế giới. Nhà nước cần có cơ chế, chính sách phù hợp, công khai, mời gọi tư nhân tham gia vào các dự án này. Với cơ chế chính sách thân thiện, rõ ràng, cần sớm cho ý kiến thông qua Luật Đối tác công tư nhằm tháo gỡ rào cản bài toán cho đầu tư lĩnh vực đặc thù của doanh nghiệp tư nhận. Cần phải đặt doanh nghiệp tư nhân là động lực lớn, lan tỏa, lôi kéo các thành phần kinh tế khác.

PGS-TS Trần Hoàng Ngân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM: Chính phủ cần quan tâm hơn nữa đến thị trường trong nước

Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đang tác động nhiều chiều đến kinh tế nước ta, vừa có thuận lợi và không thuận lợi. Không thuận lợi do Trung Quốc phá giá mạnh đồng nhân dân tệ, Việt Nam chúng ta nhập siêu hàng hóa từ Trung Quốc tăng cao, gian lận thương mại, xuất xứ hàng hóa diễn biến phức tạp, Chính phủ cần quan tâm ngăn chặn hiệu quả.

Hiện, nhiều nước trên thế giới đang thực hiện chính sách bảo hộ mậu dịch, tạo ra nhiều rào cản thương mại, nên thiết nghĩ Chính phủ cần quan tâm hơn nữa đến thị trường trong nước, thị trường 96 triệu dân, chúng ta cần triển khai có hiệu quả cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, tiến đến “người Việt Nam thích dùng hàng Việt Nam.

Chính phủ và doanh nghiệp cần chú ý đến yếu tố về chất lượng, mẫu mã, bởi vì thu nhập của người Việt Nam chúng ta tăng gấp đôi, từ năm 2010 thu nhập là 1.310 USD thì hiện nay đã lên đến 2.780 USD bình quân đầu người. Bên cạnh đó, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương cần phải triển khai có hiệu quả các Hiệp định FTA mà chúng ta đã ký kết.

Ngoài ra, trong các yếu tố đầu vào của tăng trưởng kinh tế như lao động vốn và TFP thì yếu tố vốn quyết định đến 45-50% GDP, vốn đến từ đâu, một trong những nguồn vốn quan trọng đó là nguồn vốn tín dụng, trong 5 năm qua với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị và quyết tâm của Chính phủ, chúng ta giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát liên tiếp trong 5 năm dưới 4%, kéo giảm bội chi, nợ công, xử lý nợ xấu, đảm bảo an ninh tài chính, tiền tệ quốc gia và an toàn hệ thống ngân hàng.

Bên cạnh đó, nguồn vốn đầu tư nước ngoài giải ngân thực hiện vào nước ta trong 4 năm vừa qua liên tiếp gia tăng, từ năm 2016 đến tháng 10/2019 chúng ta giải ngân được 68,6 tỷ USD, đóng góp vào 23% trong tổng vốn đầu tư xã hội và 20% GDP. Tuy nhiên, những kết quả mang lại từ FDI chưa trọn vẹn. Trong thời gian tới, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương khi cấp phép thu hút đầu tư nước ngoài cần ưu tiên yếu tố an ninh, quốc phòng, bảo vệ môi trường, công nghệ làm tiêu chí hàng đầu, theo đúng định hướng Nghị quyết 50 của Bộ Chính trị.

Bài liên quan

Tăng trưởng tín dụng giảm nhưng nền kinh tế vẫn đi vay ngày càng nhiều

Đà Nẵng đặt mục tiêu tăng trưởng GRDP năm 2020 đạt 9%

Hai kịch bản cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam 2020

WB: Dự báo tăng trưởng 2020 của Việt Nam đạt 6,5%