Tại sao khối ngoại bán ròng rã trước thềm nâng hạng?

Sau khi mua ròng gần 8.000 tỷ đồng trong tháng 7, nhà đầu tư nước ngoài lại bán ròng mạnh tay trong tháng 8 và tháng 9 với giá trị bán lần lượt là hơn 30.000 tỷ đồng và 23.000 tỷ đồng. Qua đó, lũy kế gần 9 tháng đầu năm 2025, khối ngoại bán ròng hơn 86.000 tỷ đồng.

Đáng chú ý, khối ngoại mạnh mẽ bán ròng cổ phiếu ngay trước thềm kỳ Review nâng hạng tháng 9/2025 của FTSE Russell (vào ngày 8/10 theo giờ Việt Nam).

Trao đổi với Tạp chí Nhà Đầu tư, ông Trương Hiền Phương - Giám đốc cấp cao CTCP Chứng khoán KIS Việt Nam nhìn nhận một phần lực bán của khối ngoại có thể đến từ các quỹ tracking (theo dõi) thị trường cận biên, trong khi quỹ theo dõi thị trường mới nổi chỉ bắt đầu mua dần khi tới ngày có hiệu lực.

 “Nếu được chính thức nâng hạng trong kỳ Review tới, thị trường sẽ thực sự đón nhận dòng vốn ngoại lớn từ các quỹ tracking thị trường mới nổi với quy mô lớn gấp vài chục lần các quỹ tracking thị trường cận biên”, ông Phương nói.

Vị chuyên gia này cũng chia sẻ phía Chứng khoán KIS Việt Nam đã làm việc với các quỹ đầu tư, phần lớn trong số họ quan tâm tới vấn đề tỷ giá – yếu tố hiện tại tác động lớn tới chi phí đầu tư. Các quỹ này vẫn vẫn chờ những động thái mới nhất từ việc nâng hạng trước khi chính thức tham gia TTCK Việt Nam.

Trong khi đó, các quỹ đã và đang đầu tư ở Việt Nam thuộc Dragon Capital, VinaCapital… vẫn duy trì tỷ trọng cổ phiếu cao trong danh mục đầu tư.

Ở góc nhìn của mình, ông Nguyễn Thế Minh - Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển khách hàng cá nhân Chứng khoán Yuanta Việt Nam nhìn nhận đà bán ròng của khối ngoại có thể vẫn tiếp diễn kể cả khi chứng khoán Việt Nam được nâng hạng.

Đà bán ròng càng mạnh vào những ngày cuối quý III do khối ngoại chốt sổ, chốt lời sau giai đoạn tăng nóng của VN-Index và ảnh hưởng từ tỷ giá USD/VND, cũng như chênh lệch lãi suất USD và VND.

Ông Minh kỳ vọng dòng vốn ngoại sẽ tích cực hơn trong quý IV khi áp lực tỷ giá hạ nhiệt, FED giảm tiếp lãi suất trong tháng 10 và tháng 12… Ngoài ra, ông cũng nhấn mạnh việc nâng hạng sẽ đem đến tác động tích cực về tâm lý nhà đầu tư hơn là mức độ mua ròng từ vốn ngoại.

“Quá trình nâng hạng vẫn ở những bước bắt đầu, chúng ta còn có nhiều mục tiêu khác để vươn đến như FTSE Russell secondary hay MSCI. Những tiêu chuẩn nâng hạng cao hơn sẽ giúp TTCK Việt Nam hút vốn ngoại nhiều hơn”, ông Minh đánh giá.

Có thể nói, để TTCK Việt Nam được nâng hạng từ cận biên lên mới nổi, cơ quan quản lý, bộ, ngành liên quan đã nỗ lực trong thời gian dài, đặc biệt trong giai đoạn nước rút này, hàng loạt quyết sách được ráo riết triển khai.

Đó là Thông tư 68/2024/TT-BTC được ban hành và tiếp tục điều sửa đổi, bổ sung tại Thông tư 18/2025/TT-BTC đã đem lại nhiều điểm ưu việt cho nhà đầu tư tổ chức nước ngoài khi được giao dịch không yêu cầu đủ 100% tiền. Giới chuyên gia nhìn nhận đây là bước tiến dài, phù hợp với thực tiễn triển khai, đảm bảo tính hợp lý, đồng thời tiệm cận thông lệ quốc tế, phục vụ mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam.

Tiếp đó, các quy định tại Thông tư 20/2025/TT-BTC, Thông tư 14/2025/TT-BTC, Thông tư số 03/2025/TT-NHNN, và Thông tư số 25/2025/TT-NHNN tạo điều kiện để các quỹ đầu tư nước ngoài mở mới hoặc mở rộng tài khoản đầu tư gián tiếp, đồng nghĩa với khả năng dòng vốn ngoại sẽ chảy vào thị trường mạnh mẽ hơn.

Vừa qua, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài khẩn trương triển khai đồng bộ các quy định tại Thông tư 03/2025/TT-NHNN ngày 29/4/2025 và Thông tư số 25/2025/TT-NHNN ngày 31/8/2025, nhằm rút ngắn tối đa thời gian mở tài khoản cho nhà đầu tư nước ngoài thực hiện hoạt động đầu tư gián tiếp nước ngoài tại Việt Nam.

Các Thông tư này được đánh giá mang lại nhiều thuận lợi hơn cho nhà đầu tư nước ngoài, như: cho phép ủy quyền cho tổ chức tài chính mở, đóng và sử dụng tài khoản thanh toán; không yêu cầu hợp pháp hóa lãnh sự đối với hồ sơ mở tài khoản; không yêu cầu sinh trắc học khi mở tài khoản bằng phương thức điện tử và khi rút tiền; cho phép sử dụng hệ thống SWIFT; giảm thiểu các yêu cầu về chứng từ và chữ ký. Giới chuyên gia nhìn nhận đây là yếu tố quan trọng cho kỳ đánh giá phân loại thị trường cổ phiếu tới đây của FTSE.

Ngoài ra, vào đầu tháng 5/2025, hệ thống công nghệ thông tin KRX chính thức vận hành, là nền tảng thống nhất, xuyên suốt, hợp nhất các chức năng và các Sở giao dịch chứng khoán, Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam. Hệ thống mới được coi là cơ sở để triển khai cơ chế đối tác thanh toán trung tâm (CCP) cho TTCK Việt Nam – một giải pháp căn cơ giải quyết vấn đề ký quỹ cho nhà đầu tư ngoại.

Không những thế, Bộ Tài chính đã ban hành Nghị định 245/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 155/2020/NĐ-CP, đây được xem là bước đi quan trọng để thu hút vốn đầu tư nước ngoài, bảo vệ nhà đầu tư, đồng thời tăng cường minh bạch và hiệu quả quản lý và đặc biệt là để thu hút vốn ngoại trên thị trường chứng khoán.

Tuy nhiên, cơ quan quản lý từng nhiều lần khẳng định việc nâng hạng TTCK không phải là đích đến cuối cùng, mà là hành trình đòi hỏi phải xây dựng, củng cố niềm tin trong và ngoài nước vào một TTCK hiện đại, minh bạch và hội nhập.

Điều này được khẳng định qua Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam và Đề án Tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán.

Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam đặt ra mục tiêu ngắn hạn là đáp ứng đầy đủ tiêu chí nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE Russell trong năm 2025; duy trì xếp hạng thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE Russell.

Dài hạn, đáp ứng các tiêu chí nâng hạng lên thị trường mới nổi của MSCI và thị trường mới nổi bậc cao của FTSE Russell từ nay đến năm 2030.

Trong khi đó, Đề án Tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán đặt ra 5 mục tiêu gồm: Phấn đấu đến năm 2030, về khối lượng giao dịch, nhà đầu tư cá nhân chiếm khoảng 70%, nhà đầu tư tổ chức và nhà đầu tư nước ngoài chiếm khoảng 30%; và tăng trong các năm tiếp theo để đạt tỷ lệ tương ứng 60% và 40%; Số lượng tài khoản giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư nước ngoài đạt 200 nghìn tài khoản đến năm 2030; và tăng trong các năm tiếp theo với tốc độ tăng 15%/năm.

Ngoài ra, số lượng quỹ đầu tư chứng khoán đạt 500 quỹ đến năm 2030; và tăng trong các năm tiếp theo với tốc độ tăng 25%/năm; Tổng giá trị tài sản ròng (NAV) của các quỹ đầu tư chứng khoán đạt 5% GDP vào năm 2030, và tăng trong các năm tiếp theo để đạt mức tăng 2 con số vào năm 2035; số lượng nhà đầu tư nắm giữ chứng chỉ quỹ đạt 2,5 triệu nhà đầu tư đến năm 2030 và tăng trong các năm tiếp theo để đạt 5 triệu nhà đầu tư vào năm 2035.