PGS-TS. Nguyễn Đình Thọ: Cần hỗ trợ tài chính để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn

PGS-TS. Nguyễn Đình Thọ cho rằng Nhà nước nên chuẩn bị cho việc hỗ trợ tài chính, giúp bù đắp một số chi phí, hoặc ưu đãi trong vấn đề thủ tục hành chính, nhằm khuyến khích các mô hình kinh tế tuần hoàn tốt và thúc đẩy kết nối các doanh nghiệp với nhau.

Để nâng cao hiệu quả và tính bền vững của nền kinh tế đòi hỏi các quốc gia phải nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm thiểu tối đa chất thải ra môi trường do chính các hoạt động sản xuất và tiêu dùng trong nền kinh tế tạo ra. Nếu như kinh tế tuyến tính chỉ quan tâm đến việc khai thác tài nguyên, sản xuất và thải bỏ sau tiêu dùng dẫn đến tạo ra một lượng phế thải khổng lồ thì kinh tế tuần hoàn (KTTH) chú trọng việc quản lý, tái tạo tài nguyên theo các vòng khép kín nhằm tránh tạo ra phế thải. Để có cái nhìn cụ thể hơn về vấn đề này, Nhadautu.vn đã có cuộc trao đổi với PGS-TS. Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược chính sách tài nguyên và môi trường bên lề Hội thảo "Chính sách khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển kinh tế tuần hoàn".

Theo ông, khi thực hiện KTTH cần lưu ý gì?

PGS-TS. Nguyễn Đình Thọ: Kinh tế tuần hoàn đang trở thành một xu hướng diễn ra tại nhiều quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, khi thực hiện, chúng ta cần lưu ý rằng KTTH không chỉ là quản lý chất thải, mà nên được xem xét đầy đủ theo cả 5 giai đoạn gồm: Thiết kế, sản xuất, tiêu dùng, quản lý chất thải và cuối cùng là biến chất thải trở lại thành tài nguyên.

Cụ thể, về thiết kế, mục tiêu bao gồm việc tạo ra các sản phẩm xanh, tăng khả năng tái chế, tái sử dụng. Khâu thiết kế trong KTTH không chỉ bao gồm thiết kế sản phẩm, mà còn tính tới cả việc thiết kế chất thải của nó. Với sản xuất, giai đoạn này gồm sản xuất sạch hơn, giảm phát thải và thực hiện cả tuần hoàn các nguyên vật liệu ngay trong khâu sản xuất. Còn tiêu dùng sẽ gồm có việc cung cấp dịch vụ tốt hơn, tăng cường trách nhiệm của người tiêu dùng đối với môi trường sinh thái. Cuối cùng, quản lý chất thải gồm có phân loại, thu gom tại cuối vòng đời, tái chế tạo chất thải. Từ chất thải trở lại thành tài nguyên gồm có tái chế chất thải, tái sử dụng tài nguyên.

Cách tiếp cận hệ thống với 5 khâu này chính là điểm khác biệt căn bản của KTTH hiện nay và các quan điểm KTTH trước đây. Tổ chức Phát triển công nghiệp của LHQ (UNIDO) cũng đã khái quát 5 khâu này cùng với 4 mục tiêu chính của KTTH: Giảm dấu chân môi trường, gia tăng thu nhập, giảm phụ thuộc vào tài nguyên, giảm thiểu chất thải.

Lộ trình áp dụng các mô hình KTTH để vừa có thể phát triển kinh tế và vừa bảo vệ môi trường là gì, thưa ông?

PGS-TS. Nguyễn Đình Thọ: Thực tiễn cho thấy, KTTH đã xuất hiện ở nhiều ngành kinh tế. Sau khi tham vấn các chuyên gia, các hiệp hội nghề nghiệp, tôi có đề xuất lộ trình tổng thể để thực hiện KTTH theo cách tiếp cận hệ thống của một nền kinh tế như sau.

Trong đó, đến năm 2025, cần hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm đảm bảo khung pháp lý đầy đủ cho việc thực hiện kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam; Xây dựng chương trình hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn giai đoạn 2020-2030, tầm nhìn đến 2035; lồng ghép các mục tiêu kinh tế tuần hoàn trong quá trình xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm, các chiến lược, chính sách, quy hoạch phát triển của các bộ, ngành, địa phương, cơ quan;…

Đến năm 2030, cần thúc đẩy khai thác và sử dụng bền vững tài nguyên, phát triển nguyên nhiên liệu, nguyên vật liệu tái tạo đáp ứng sản xuất; Tăng cường thiết kế sinh thái, thiết kế bền vững, thiết kế để tái chế, tái sử dụng, kéo dài tuổi thọ sản phẩm;…

Còn đến năm 2033 cần tăng cường áp dụng các quá trình sản xuất sử dụng nguyên liệu tái chế; thúc đẩy phát triển các khu công nghiệp cộng sinh vàăng cường khai thác và vận hành chuỗi cung ứng bền vững.

Vậy theo ông, tiêu chí để khuyến khích thực hiện KTTH là gì?

PGS-TS. Nguyễn Đình Thọ: Trên cơ sở kinh nghiệm quốc tế cũng như định nghĩa về KTTH, tiêu chí của KTTH cần bao gồm: Mức độ giảm khai thác, sử dụng nhiên liệu hóa thạch; mức độ kéo dài vòng đời sản phẩm; mức độ giảm chất thải phát sinh; mức độ giảm thiểu tác động xấu đến môi trường.

Còn cấp độ tiêu chí đánh giá thực hiện KTTH ở Việt Nam nên bao gồm: Tiêu chí đánh giá thực hiện kinh tế tuần hoàn cấp quốc gia, cấp tỉnh; tiêu chí đánh giá thực hiện kinh tế tuần hoàn đối với khu sản xuất kinh doanh dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp, khu đô thị, khu dân cư tập trung; tiêu chí đánh giá mô hình kinh tế tuần hoàn đối với dự án đầu tư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và sản phẩm.

Ông có đề xuất gì để để phát triển KTTH trong thời gian tới?

PGS-TS. Nguyễn Đình Thọ: Nhà nước nên chuẩn bị cho việc hỗ trợ tài chính, giúp bù đắp một số chi phí, hoặc ưu đãi trong vấn đề thủ tục hành chính, nhằm khuyến khích các mô hình tuần hoàn tốt và thúc đẩy kết nối các doanh nghiệp với nhau.

Trong đó, có thể đưa ra các chính sách khuyến khích cho các doanh nghiệp tham gia hợp tác phát triển kinh tế tuần hoàn trong các KCN. Khuyến khích và hỗ trợ các công nghệ, thiết bị và sản phẩm có lợi cho việc bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng; Đơn giản hóa thủ tục cho vay đối với các dự án khuyến khích đầu tư.

Ngoài ra, việc khuyến khích và tạo điều kiện hình thành thị trường để phát triển KTTH còn bao gồm thúc đẩy nhu cầu thị trường đối với các sản phẩm tái chế và các sản phẩm có chứa thành phần tái chế; Hài hòa các tiêu chuẩn, Tạo điều kiện thuận lợi cho sự thay đổi có hệ thống từ chuỗi cung ứng nguyên liệu tuyến tính sang tuần hoàn nhằm thúc đẩy tiêu dùng và sản xuất bền vững.

Xin cảm ơn ông!

Bài liên quan

Huy động nguồn lực tài chính phát triển kinh tế tuần hoàn của doanh nghiệp Việt Nam

Từ kinh tế tuyến tính đến kinh tế tuần hoàn

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân: 'Cần sớm hoạch định chính sách kích thích phát triển kinh tế tuần hoàn'

[Gặp gỡ thứ Tư] 'Cần xây dựng sổ tay hướng dẫn áp dụng mô hình kinh doanh tuần hoàn cho các doanh nghiệp'