Những sai lầm dễ làm 'cháy túi' nhà đầu tư F0

Số tài khoản mới lập kỷ lục cho thấy sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán, nhưng đi kèm với đó là không ít những rủi ro. Lớp nhà đầu tư F0 trên cần chuẩn bị gì để không dễ dàng trở thành mồi cho các "cá mập" dày dạn kinh nghiệm?

Theo số liệu của Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) thì bình quân mỗi ngày trong tháng 5 có khoảng 3.600 tài khoản cá nhân mới tham gia thị trường. Tính chung 5 tháng đầu năm nay, nhà đầu tư cá nhân đã mở 480.000 tài khoản, nâng tổng số lên 3,2 triệu tài khoản. Đây là những con số cao kỷ lục từ trước đến nay và có thể chưa dừng lại trong thời gian tới.

Làm sóng nhà đầu tư mới (F0) kéo theo dòng vốn ồ ạt chảy vào thị trường với tổng thanh khoản 3 sàn trong tháng 5 đạt hơn 531.000 tỷ đồng, trong đó HOSE chiếm đến 448.500 tỷ đồng và tăng 19% so với tháng trước.

Số lượng tài khoản mới tăng kỷ lục cho thấy chứng khoán đang rất hấp dẫn và dần trở thành một kênh đầu tư phổ biến trên thị trường. Lượng tài khoản mở mới phần lớn là các F0 mới gia nhập thị trường, có vốn nhưng lại ít kinh nghiệm, phần nào là đầu tư theo cảm tính hoặc dựa trên thông tin của một nhóm tư vấn nào đó.

Dưới đây là những "sai lầm" cơ bản của các F0 khi tham gia thị trường có thể dẫn tới "cháy" tài khoản để bạn có thể tham khảo nếu bạn là F0 hoặc đang có ý định tham gia thị trường chứng khoán.

Cố chấp giữ cổ phiếu thua lỗ

Có một câu người ta hay nói khi đầu tư cổ phiếu rằng "mua ở đầu gối và bán ra ở vai" với ý rằng rất khó mua ở đáy (gót chân) và bán ở đỉnh (đầu) mà chỉ nên mua ở đầu gối là khi cổ phiếu xuống ở một mức kỳ vọng và cũng bán ở một mức kỳ vọng chứ đừng đợi đỉnh. Tuy nhiên, để làm được điều này là không đơn giản.

Không ai muốn bị thua lỗ khi đầu tư cả, nên khi cổ phiếu xuống giá nhà đầu tư F0 thường có tâm lý cứ chờ đợi và hy vọng, cho tới khi thua lỗ quá lớn và bạn có thể sẽ cháy tài khoản. Việc biết "cắt lỗ" rất quan trọng để giữ được vốn và đi tiếp. Nhiều F0 không hiểu rằng tất cả mọi cổ phiếu đều có tính đầu cơ cao và ẩn chưa rủi ro lớn. Để khoản lỗ nhỏ trở thành khoản lỗ lớn là sai lầm tai hại rất nhiều nhà đầu tư phạm phải khi đối diện với những con sóng lớn.

O’Neil từng nói: “Toàn bộ bí mật để thu được thành công lớn trên thị trường chứng khoản không phải là đúng mọi lúc mà là thua ít nhất có thể khi sai. Hãy nghĩ tới nó khi bạn bắt đầu thua lỗ".

Các công ty chứng khoán sẽ đưa cảnh báo khi cổ phiếu nào đó trong tài khoản của bạn mất giá 7%, rồi 10%, 15%...so với giá mua vào. Việc tuân thủ theo quy luật cắt lỗ rất đơn giản, thường nguyên tắc là cắt lỗ khi giá cổ phiếu giảm 7% sẽ đảm bảo nhà đầu tư có thể tiếp tục tham gia đầu tư vào ngày hôm sau và trong tương lai.

"Bắt dao rơi" - mua một cổ phiếu đang rớt giá

“Bắt đáy” là hành động mua vào cổ phiếu khi cho rằng giá cổ phiếu đã chạm sàn, không thể giảm thêm được nữa. Sai lầm này F0 rất dễ mắc phải. Một cổ phiếu đang xuống giá không đồng nghĩa với việc đó là một “món hời”, thậm chí đó là bạn đang mạo hiểm “bắt dao rơi”.

May mắn mua vào đúng thời điểm đáy và đợi khi cổ phiếu tăng giá trở lại, nhà đầu tư có thể kiếm được lợi nhuận không nhỏ. Tuy nhiên đó thường là "may mắn", vì những nhà đầu tư đến 20 năm cũng sẽ không thể biết trước bao giờ là "đáy" của một cố phiếu để bắt vì thị giá của cổ phiếu phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, cả chủ quan và khách quan của doanh nghiệp. Nên việc “bắt đáy” cũng giống như “bắt dao rơi” và khi nắm phải đằng lưỡi, bạn hoàn toàn có thể “cháy túi”.

Cân đối giảm thay vì cân đối tăng

Nhiều nhà đầu tư thường có xu hướng mua vào, tích trữ cổ phiếu khi giá đang giảm và hy vọng rằng giá sẽ tăng trở lại để kiếm lời. Tuy nhiên, hành động này có thể khiến bạn tổn thất nặng nề nếu bạn không hiểu cổ phiếu bạn đang mua là cổ phiếu gì, vì sao giá giảm, triển vọng tăng trưởng ra sao… Mua cổ phiếu đang giảm giá với một niềm tin rằng nó sẽ tăng giá trong khi không có được những thông tin cụ thể theo chiều hướng tốt lên của doanh nghiệp có thể khiến bạn sẽ trắng tay bất cứ lúc nào.

Paul Tudor Jones (nhà sáng lập quỹ phòng hộ Tudor Investment Corporation) từng nói rằng "chỉ có những kẻ thua cuộc mới bình quân giá xuống” để khẳng định rằng không có gì tệ hơn bình quân giá xuống. Nó cũng tựa như nguyên tắc số 1 là cần cắt lỗ đúng thời điểm.

Mua lượng lớn cổ phiếu giá thấp thay vì số lượng nhỏ cổ phiếu giá cao

Hãy mua mặt hàng tốt nhất có thể, chứ không phải mặt hàng rẻ nhất. Nhiều nhà đầu tư không cưỡng lại nổi trước những cổ phiếu 2.000 đồng, 3.000 đồng hay còn gọi là penny hay cổ phiếu trà đá. Điều này tạo cho người mua cảm giác rằng họ đang mua được nhiều hơn với số tiền của mình. Tuy nhiên, điều này là không đúng, việc lợi nhuận cao hay thấp phụ thuộc vào % tăng trưởng của cổ phiếu chứ không phụ thuộc vào giá cổ phiếu ban đầu cao hay thấp. Và thực tế, cổ phiếu cũng như nhiều loại hàng hoá khác, mặt hàng tốt thường ít khi có giá rẻ và những cổ phiếu giá cao, được thị trường đánh giá tốt cũng thường ít có rủi ro và phù hợp hơn với những "tay mơ".

Nhiếu quan điểm đầu tư trên thị trường cho rằng, cổ phiếu dẫn dắt thật sự bắt đầu sóng lớn bằng cách giao dịch ở những đỉnh giá mới, chứ không phải ở những mức đáy mới hoặc đã giảm mạnh so với đỉnh. Và những cổ phiếu mà số đông đánh giá cao thường sẽ tăng cao hơn nữa.

Mua dựa trên những lời mách nước, tin đồn

Đây là sai lầm dễ mắc phải của các F0 khi quá tin vào những tin đồn, mách nước của người khác, thay vì bỏ thời gian để học, tìm hiểu về cách đầu tư chứng khoán hay chính doanh nghiệp họ chuẩn bị đầu tư. Kết quả là, những tin đồn đó có thể thành sự thật hoặc không và thị giá cổ phiếu sẽ tăng giảm bền vững trên kết quả hoạt động của một doanh nghiệp chứ không phải những tin đồn.

Nhiều người lại chọn những công ty mà mình yêu thích. Tuy nhiên, thay vì dựa vào niềm hy vọng và những quan điểm cá nhân của riêng mình, nhà đầu tư thành công phải chú ý đến thị trường, xu hướng và kết quả, triển vọng của công ty đó trong tương lai.

Việc danh mục quá tập trung cũng dẫn tới rủi ro lớn cho nhà đầu tư nhưng ngay cả phân tán rủi ro cũng cần có mức độ. Có quan điểm cho rằng "không nên để hết trứng vào một giỏ" còn có quan điểm lại cho rằng "hãy để tất cả trứng mà bạn hiểu rõ vào một giỏ và trông coi cái giỏ cẩn thận”. Hai quan điểm này thực tế không hẳn là trái ngược nhau và có thể dung hoà cả 2.

Bạn nên lựa chọn những cổ phiếu tốt để đầu tư và tuân thủ theo những quy tắc đã được đặt ra, không nên quá cố chấp hay sợ hãi trước mỗi đợt sóng của thị trường. Sẽ thật sai lầm khi bán cổ phiếu trong xu hướng giảm của thị trường. Các biến động thị trường cực đoan, lên và xuống, thường xảy ra gần nhau, gây khó khăn cho việc định giá. Do vậy, bạn nên chờ một thời điểm thích hợp để bán các tài sản rủi ro, thay vì bán một cách hoảng loạn.

Trên đây là những lỗi cơ bản đã được đúc rút trên thị trường từ những nhà đầu tư lâu năm. Tuy nhiên, đó cũng chỉ là những chỉ dẫn cơ bản mang tính tham khảo. Luôn có những bất ngờ trên thị trường chứng khoán, đặc biệt là những thị trường mới nổi, còn non trẻ như ở Việt Nam. Hãy thật sự đọc và hiểu về thị trường chứng khoán, các doanh nghiệp bạn chuẩn bị đầu tư cổ phiếu trước khi đưa ra quyết định. Điều đó đã quyết định tới 70% phần thắng của bạn trên thị trường.

Bài liên quan

Lãi suất cho vay margin ở các công ty chứng khoán hiện nay ra sao?

Chứng khoán Việt Nam còn nhiều dư địa tăng trưởng

Chứng khoán, hàng hoá giảm mạnh với kế hoạch nâng lãi suất của FED

Chứng khoán tăng trưởng cao gấp nhiều lần nền kinh tế thực có thực sự đáng ngại?