"Tôi không nghĩ nó đặc biệt hấp dẫn, công nghệ chưa mạnh lắm. Và BYD đang gặp phải những vấn đề khá nghiêm trọng tại sân nhà của họ ở Trung Quốc. Tôi nghĩ rằng trọng tâm của họ là phải đảm bảo họ không chết ở Trung Quốc", Elon Musk trả lời phỏng vấn của hãng tin kinh tế Bloomberg vào năm 2011.

Tuy nhiên, BYD không bị xóa sổ. Thay vào đó, BYD đã soán ngôi Tesla trong quý 4/2023 với tư cách là nhà sản xuất xe điện hàng đầu thế giới, cụ thể bằng việc bán được nhiều xe chạy bằng pin hơn đối thủ Mỹ.

Taylor Ogan, Giám đốc điều hành của Snow Bull Capital, nói về tham vọng lâu dài của BYD: "Mục tiêu của họ là trở thành nhà sản xuất ô tô lớn nhất Trung Quốc và đưa ngành sản xuất Trung Quốc lên bản đồ".

Vậy làm thế nào mà công ty Trung Quốc, khởi đầu bằng việc sản xuất pin điện thoại, lại trở thành một gã khổng lồ về ô tô điện?

Lịch sử của BYD

Mặc dù BYD hiện được biết đến như một gã khổng lồ về ô tô điện, nhưng các xúc tu của nó trải dài sang nhiều lĩnh vực từ pin đến khai thác mỏ và chất bán dẫn, đó là lý do chính dẫn đến thành công của công ty công nghệ Trung Quốc này.

Nhà hóa học Vương Truyền Phúc (Wang Chuanfu) thành lập BYD vào năm 1995 tại thành phố Thâm Quyến, miền nam Trung Quốc, trung tâm công nghệ lớn của Trung Quốc. Công ty được thành lập với 20 nhân viên và vốn 2,5 triệu nhân dân tệ Trung Quốc, tương đương 351.994 USD theo tỷ giá hối đoái ngày nay.

Năm 1996, BYD bắt đầu sản xuất pin lithium-ion, loại pin được sử dụng trong điện thoại thông minh. BYD lần lượt cung cấp pin cho Motorola và Nokia vào năm 2000 và 2002, hai trong số những gã khổng lồ của ngành điện thoại di động vào thời điểm đó.

Năm 2002, BYD niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán Hồng Kông, thúc đẩy làn sóng thành công trong lĩnh vực pin lithium-ion.

Chuyển hướng sang ô tô 

Mãi đến năm 2003, BYD mới mua lại một nhà sản xuất ô tô nhỏ tên là Xi'an Qinchuan Automobile.

Hai năm sau, hãng tung ra chiếc xe đầu tiên có tên F3, là mẫu xe đốt trong. Và sau đó vào năm 2008, hãng đã tung ra F3DM, bước đột phá đầu tiên của hãng vào lĩnh vực xe điện. F3DM là một chiếc xe điện plug-in hybrid.

Cùng năm đó, công ty Berkshire Hathaway của Warren Buffett đã đầu tư 230 triệu USD vào BYD.

Điều này đã thúc đẩy tham vọng xe điện của BYD.

BYD tiếp tục lấn sân sang lĩnh vực xe điện và đây là lúc lịch sử của hãng sản xuất pin này phát huy tác dụng. Vào năm 2020, công ty đã tung ra pin Blade, loại pin mà nhiều người cho rằng đã giúp thúc đẩy sự phát triển của BYD trong lĩnh vực xe điện.

Đó là loại pin LFP hay còn gọi lithium iron phosphate. Vào thời điểm đó, theo Ogan, nhiều nhà sản xuất pin đã rời bỏ pin LFP do nhận thức rằng chúng có mật độ năng lượng kém, tức là chúng quá nặng so với lượng năng lượng mà chúng có thể cung cấp.

Nhưng BYD ca ngợi Blade là một bước đột phá mang lại mật độ năng lượng tốt và mức độ an toàn cao. Họ cam kết đưa điều này vào Han, một chiếc sedan thể thao được ra mắt vào năm 2020 và được coi là đối thủ của Tesla Model S. BYD sau đó đưa Blade vào các mẫu xe điện tiếp theo mà công ty bán ra thị trường.

Ogan cho biết: "Mật độ năng lượng ở cấp độ tế bào và cấp độ gói thực sự cao hơn những gì BYD tiết lộ ban đầu… Mọi người đều rất ngạc nhiên".

BYD đã bán được 130.970 xe điện chạy pin thuần túy vào năm 2020. Năm ngoái, công ty đã bán được 1,57 triệu xe điện chạy pin.

Điều gì đem lại sự thành công của BYD?

Bước đột phá với Blade nhấn mạnh lý do tại sao BYD đạt được thành công trong lĩnh vực xe điện và thực tế là họ có nhiều hoạt động kinh doanh hơn là chỉ ô tô.

"BYD bắt đầu trở thành nhà cung cấp trong lĩnh vực công nghệ cao, xây dựng khả năng phục hồi bằng cách cung cấp pin cho những công ty khó tính như Apple", Tu Le của Sino Auto Insights, nói với CNBC.

"Wang Chuanfu sau đó có đủ điều kiện để mua lại một thương hiệu ô tô địa phương của Trung Quốc và tập trung vào đổi mới công nghệ pin, đủ để có thể bán cho các nhà sản xuất ô tô khác. Nếu điều đó vẫn chưa đủ, họ sẽ tiếp tục mài giũa, liên tục cải tiến thiết kế, kỹ thuật và chất lượng của phương tiện vận chuyển. Vào thời điểm đó, chúng tôi không biết điều này, nhưng mọi thứ họ đã làm trong 15-20 năm qua đã giúp họ vượt qua Tesla vào quý IV năm 23".

Khi bắt đầu, BYD không nhảy thẳng vào xe điện thuần túy. Công ty vẫn bán xe hybrid, điều mà Alvin Liu, nhà phân tích tại Canalys, cho rằng chính là chìa khóa thành công ban đầu của BYD.

"Trong giai đoạn đầu của thị trường xe điện Trung Quốc, BYD đã chọn tung ra đồng thời xe điện chạy pin (BEV) và xe điện hybrid (PHEV). Chiến lược này cho phép BYD giành được thị trường khi cơ sở hạ tầng sạc chưa được thiết lập tốt và người dùng chưa hiểu rõ về lợi ích của xe điện", Liu nói với CNBC.

"Các đặc điểm của PHEV như hiệu quả kinh tế cao và không lo lắng về phạm vi hoạt động đã đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp BYD giành được thị trường", Liu nói thêm.

Liu cho biết BYD đã định vị mình ở thị trường tầm trung, nơi có ít đối thủ cạnh tranh hơn ở Trung Quốc, điều này đã giúp thúc đẩy tăng trưởng của công ty.

Theo Liu, BYD đã làm rất tốt việc xây dựng thương hiệu, tạo ra các thương hiệu phụ khác nhau để giải quyết các mức giá khác nhau trên thị trường. Một ví dụ như vậy là thương hiệu xe điện tầm trung đến cao cấp Denza của BYD.

Bắc Kinh ủng hộ xe điện

Cũng như các chiến thuật riêng của BYD, sự trỗi dậy của BYD đã tận dụng được rất nhiều sự hỗ trợ từ chính phủ Trung Quốc dành cho lĩnh vực xe điện của nước này.

Trong vài năm qua, Bắc Kinh đã đưa ra các khoản trợ cấp để khuyến khích người mua ô tô điện và đề nghị hỗ trợ nhà nước cho ngành này. Những biện pháp này bắt đầu vào khoảng năm 2009, vào thời điểm BYD đang tìm cách đẩy mạnh việc đẩy mạnh xe điện.

Rhodium Group ước tính BYD đã nhận được khoảng 4,3 tỷ USD hỗ trợ của nhà nước từ năm 2015 đến năm 2020.

Gregor Sebastian, nhà phân tích cấp cao tại Rhodium, nói với CNBC: "BYD là một công ty có tính sáng tạo cao và có khả năng thích ứng cao, nhưng sự trỗi dậy của nó có mối liên hệ chặt chẽ với sự bảo vệ và hỗ trợ của Bắc Kinh. Nếu không có sự hậu thuẫn của Bắc Kinh, BYD sẽ không trở thành cường quốc toàn cầu như ngày nay".

Theo thời gian, công ty đã được hưởng vốn chủ sở hữu và nợ vay dưới mức thị trường, điều này cho phép công ty mở rộng quy mô sản xuất và các hoạt động R&D.

Tham vọng toàn cầu

Sau khi thống trị thị trường xe điện Trung Quốc, BYD hiện đang mở rộng mạnh mẽ ra nước ngoài. Công ty Trung Quốc bán ô tô ở một số quốc gia, từ Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đến Thái Lan và Vương quốc Anh.

Tại Đông Nam Á, BYD chiếm 43% thị phần xe điện. Nhưng việc mở rộng quốc tế của BYD không chỉ là bán ô tô mà còn liên quan đến sản xuất và vật liệu.

BYD cho biết vào tháng 12 họ sẽ mở nhà máy sản xuất châu Âu đầu tiên tại Hungary. Và công ty cũng đang tìm mua tài sản khai thác lithium ở Brazil. Lithium là thành phần chính trong pin của BYD.

Tuy nhiên, với việc mở rộng toàn cầu kéo theo sự giám sát chặt chẽ từ các chính phủ, những người lo ngại về các khoản trợ cấp mà các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã nhận được.

Vào tháng 9, Ủy ban Châu Âu, cơ quan điều hành của Liên minh Châu Âu, đã mở một cuộc điều tra về các khoản trợ cấp dành cho các nhà sản xuất xe điện ở Trung Quốc.

Trong khi đó, Hoa Kỳ đang cố gắng thúc đẩy lĩnh vực xe điện nội địa của mình thông qua Đạo luật giảm lạm phát, nhằm mục đích loại bỏ các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc.

Sebastian của Rhodium cho biết: "Các sáng kiến ​​như IRA và cuộc điều tra chống trợ cấp của EU nhằm mục đích cản trở sự tiến bộ của Trung Quốc tại các thị trường này".

Để đảm bảo tăng trưởng bền vững, BYD đang chủ động giải quyết những rào cản chính trị này, như đã thấy trong khoản đầu tư gần đây vào một nhà máy xe điện ở Hungary, nhấn mạnh cam kết của họ đối với việc mở rộng toàn cầu.

Tiếp theo là gì?

Cuộc chiến giữa Tesla và BYD, hai nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới, sẽ tiếp tục. Ông Le của Sino Auto Insights cho biết ông tin rằng BYD vẫn chưa "đạt được tiềm năng tối đa".

"Hầu hết các công ty ô tô trong thời gian dài đều không coi trọng BYD. Đó là bởi một phần hành trình của công ty Trung Quốc này đi theo ánh hào quang và bắt chước Tesla. Mọi người cũng không coi trọng Tesla trong những ngày đầu", Le nói.

Về phần Tesla, công ty đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt hơn vào năm 2024 với việc các đối thủ Trung Quốc tung ra nhiều mẫu xe hơn và các nhà sản xuất ô tô truyền thống đang cố gắng bắt kịp cuộc đua xe điện.

Daniel Roeska, nhà phân tích nghiên cứu cấp cao tại Bernstein Research, nói với CNBC rằng không có động lực lớn nào thúc đẩy doanh số bán hàng trong danh mục ô tô của Tesla trong những tháng tới. Nhưng, BYD lại có thể tăng trưởng nhanh hơn.

"Ngược lại, BYD đang thực sự thúc đẩy kim loại… bằng cách đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng ở châu Âu và các thị trường nước ngoài khác. Và do đó, chắc chắn câu chuyện tăng trưởng của BYD sẽ nhiều hơn nữa trong 12 đến 24 tháng tới", Roeska nói.

Musk của Tesla đã nhận ra rằng lẽ ra ông không nên xem nhẹ BYD. Trong một bình luận được đăng trên X để trả lời đoạn video về cuộc phỏng vấn Bloomberg năm 2011 của ông, Musk thừa nhận: "Chuyện đó đã xảy ra từ nhiều năm trước. Xe của họ ngày nay có tính cạnh tranh cao".

Bài liên quan

Foxconn sản xuất hầu hết iPhone trên thế giới, giờ thì CEO của công ty muốn tấn công vào xe điện

Tại sao các nhà sản xuất ô tô lại chuyển hướng sang xe hybrid thay vì xe điện?

'Nhà đầu tư Trung Quốc quan tâm thị trường xe điện, năng lượng tái tạo ở Việt Nam'

Stellantis hợp tác với startup Trung Quốc để bán xe điện trên toàn cầu