Để tìm ra một số giải pháp khơi thông thị trường vốn từ phía hệ thống ngân hàng, Nhadautu.vn đã có cuộc trò chuyện với chuyên gia tài chính, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng.

Ông có nhận định gì về triển vọng ngành ngân hàng năm 2023?

TS. Nguyễn Trí Hiếu: Năm 2023, các chuyên gia dự báo ngành ngân hàng sẽ tiếp tục tăng trưởng tốt, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ tài chính số. Việc áp dụng công nghệ vào hoạt động của các ngân hàng sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ hơn, tạo ra sự tiện nghi và thuận tiện cho khách hàng. Tuy nhiên, đi cùng với đó là không ít thách thức, đặc biệt là trong việc kiểm soát rủi ro tín dụng liên quan đến sự suy thoái của thị trường chứng khoán và bất động sản. Về cơ bản nguồn vốn tín dụng của ngành ngân hàng sẽ bị thắt chặt hơn vì lý do kiểm soát rủi ro chặt chẽ hơn, trong khi một phần đáng kể nguồn vốn huy động đã được sử dụng cho mục đích thanh khoản, thay vì cho mục đích cho vay.

Tình trạng lãi suất, lạm phát tăng cao, tăng trưởng chậm và các thị trường chứng khoán, bất động sản đang trong giai đoạn suy giảm mạnh sẽ tác động trực tiếp tới tình hình kinh doanh của các ngân hàng.

Riêng trong lĩnh vực tín dụng, ngân hàng đang nắm một lượng lớn trái phiếu doanh nghiệp, trong khi lượng trái phiếu doanh nghiệp đến hạn trả nợ trong năm nay rất lớn, nhưng khả năng trả nợ là rất thấp. Tình hình này là đáng báo động. 

Nếu việc vỡ nợ trái phiếu doanh nghiệp trở nên phổ biến sẽ tác động nghiêm trọng đến vốn chủ sở hữu của hệ thống ngân hàng, có khả năng kéo hệ số an toàn vốn (CAR) của hệ thống ngân hàng từ mức 11,69% tính vào tháng 10/2022 (theo thống kê của NHNN) xuống mức dưới 10%, tăng mức rủi ro hệ thống cho ngân hàng Việt Nam.

Vậy “sức khoẻ" có thể là từ khoá quan trọng nhất của ngành ngân hàng năm 2023?

TS. Nguyễn Trí Hiếu: Theo chỉ tiêu CAMELS thì hiện ngành ngân hàng của Việt Nam đang đối mặt với ba vấn đề lớn là thanh khoản, chất lượng tài sản và lãi suất.

Một vài ngân hàng đang trông cậy vào sự trợ giúp của NHNN để bảo toàn thanh khoản, có nghĩa là khả năng trả tiền gửi khách hàng và trả nợ. Sự thiếu hụt thanh khoản đến từ 2 nguyên nhân chính là nợ xấu và TPDN.

Nợ xấu làm dòng tiền cho vay không trở lại với ngân hàng và do đó buộc nhiều ngân hàng phải huy động vốn với lãi suất cao để bù đắp thanh khoản. Cùng với đó, các khoản đầu tư nhiều rủi ro, trong đó có việc nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản, khi nhiều nhà phát hành trái phiếu phải hoãn nợ, đứng trước trước nguy cơ vỡ nợ sẽ khiến thanh khoản ngân hàng càng trở nên căng thẳng.

Vì thiếu thanh khoản, nhiều ngân hàng vẫn phải duy trì lãi suất cao để huy động tiền gửi. Lãi suất huy động tăng đẩy lãi suất cho vay lên cao làm tê liệt nền kinh tế và đẩy nhiều doanh nghiệp vào tình trạng ngưng hoạt động hay phá sản. Cứ như vậy, nền kinh tế và ngành ngân hàng rơi vào vòng xoáy, doanh nghiệp gặp khó khăn đưa đến nợ xấu và chậm trả nợ; nợ xấu và hoãn nợ dẫn đến tăng lãi suất để huy động vốn mới để trả vốn cũ và từ đó đẩy lãi suất lên cao; lãi suất cao tạo ra nguyên nhân nhiều doanh nghiệp bị đánh bật khỏi thương trường. Cuối cùng, khủng hoảng và suy thoái sẽ sớm xuất hiện.

Vậy theo ông, đâu là giải pháp để giải bài toán vốn cho nền kinh tế nhìn từ kênh tín dụng ngân hàng?

TS. Nguyễn Trí Hiếu: Chất lượng tài sản ngân hàng mà cụ thể là chất lượng các khoản cho vay của ngân hàng là điểm tối trong hệ thống đánh giá sức khoẻ ngân hàng CAMELS. Để cải thiện chất lượng tài sản, hệ thống ngân hàng cần các điều sau:

Thứ nhất là minh bạch các con số và thông tin về nợ xấu. Nợ xấu sẽ không tự nhiên biến mất nếu cứ mãi “Sweeping all the trash under the carpet” (Quét rác rưởi xuống dưới tấm thảm đẹp để che phủ).

Thứ hai là các ngân hàng có thể tìm cách bán nợ xấu trên sàn giao dịch nợ xấu mà VAMC đã thành lập năm ngoái. Tuy nhiên, để "chợ" nợ xấu được hoạt động mạnh, luật pháp cần sửa đổi việc chuyển nhượng tài sản  bảo đảm, thế chấp, cầm cố.

Thứ ba, Nghị quyết 42/2017 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu đã được gia hạn nên bổ sung sửa đổi hay thay thế Nghị quyết bằng một Nghị quyết khác để biến việc xử lý nợ xấu thành luật và cần bổ sung nhiều điều khoản để công việc xử lý nợ và thu hồi nợ hiệu quả hơn, phù hợp môi trường kinh doanh và pháp luật mới.

Thứ tư là các cơ quan quản lý và thanh tra nên đặc biệt quan tâm đến 2 lĩnh vực được dự báo tiềm ẩn rủi ro tín dụng cao nhất là cho vay đầu tư kinh doanh bất động sản và cho vay đầu tư kinh doanh chứng khoán.

Nhân việc hai ngân hàng của Mỹ sụp đổ và bị cơ quan FDIC tiếp quản và kiểm soát, NHNN nên dần suy xét việc tái cơ cấu mạnh mẽ hệ thống ngân hàng trong nước, trong đó có thể đặt vấn đề sáp nhập hoặc thậm chí cho thí điểm phá sản. Muốn khai thông nguồn vốn tín dụng và các nguồn vốn khác thì hệ thống ngân hàng Việt Nam phải được cải tổ một cách toàn diện và thực chất.

Xin cảm ơn ông!

Bài liên quan

Thanh khoản ngân hàng dồi dào, khả năng hấp thụ vốn kém

Những khó khăn, vướng mắc phổ biến khi thu hồi nợ dưới chuẩn ngân hàng

Thông tư 02, 03 tác động ra sao tới hệ thống ngân hàng?

Thủ tướng yêu cầu các ngân hàng thương mại nhà nước phải giảm lãi suất