FDI vào Việt Nam: Bí mật mới sau thời “lao động giá rẻ”

Hết thời lao động giá rẻ và ưu đãi thuế

Chia sẻ kinh nghiệm tư vấn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), ông Lê Anh Dũng – Tổng giám đốc Viện Nghiên cứu Đầu tư Quốc tế (ISC), Phó Ban Hợp tác quốc tế , Liên Chi hội Tài chính Khu công nghiệp Việt Nam (VIPFA) cho rằng đang có sự thay đổi rõ rệt trong xu hướng đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài (ĐTNN).

Nếu như trước đây, những công ty từng chỉ đến Việt Nam để tìm kiếm lao động giá rẻ thì giờ đây đang tìm kiếm những đối tác công nghệ thông minh. Trước với tâm thế mang công nghệ cũ và tận dụng lao động, nhưng với xu thế thời cuộc với việc ưu tiên cho phát triển bền vững, đảm bảo các tiêu chuẩn khắt khe của các quốc gia, chính bản thân các công ty này đã và đang phải bắt đầu thích ứng và chuyển dịch cơ cấu sản xuất phụ thuộc lao động, chuyển dịch sang sản xuất thông minh hóa, cải thiện chất lượng và đảm bảo môi trường và việc hợp tác với các doanh nghiệp sản xuất thông minh của địa phương là một tiêu chí hàng đầu để tránh dàn trải đầu tư, hợp tác và thương mại hóa sản phẩm mang nhãn hiệu Việt Nam được thuận lợi cho xuất khẩu tới các thị trường khó tính nhất.

Ông Dũng dẫn chứng trường hợp một tập đoàn công nghệ Hàn Quốc muốn đầu tư vào trung tâm dữ liệu. Ban đầu họ chỉ quan tâm đến chi phí điện và đất đai. Nhưng khi được tư vấn về kế hoạch Digital Hub 2030 của Việt Nam với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành một Trung tâm Kỹ thuật số (Digital Hub) của khu vực, nơi trung chuyển, kết nối, lưu trữ và xử lý dữ liệu toàn cầu, họ đã quyết định tăng quy mô cho kế hoạch đầu tư từ 500 triệu USD lên 1,2 tỷ USD để xây dựng một trung tâm dữ liệu siêu lớn (Hyperscale Datacenter).

Từ kinh nghiệm tư vấn đầu tư FD, trực tiếp xúc tiến thu hút FDI trong nhiều năm qua, Tổng giám đốc ISC Lê Anh Dũng cho biết, ông nhận thấy các nhà ĐTNN không chỉ tìm kiếm ưu đãi thuế hay lao động giá rẻ, họ muốn một hệ sinh thái doanh nghiệp năng động, một thị trường nội địa mạnh và chuỗi cung ứng đa dạng cái mà có thể giúp họ đa dạng hóa sản xuất, đa dạng hóa thị trường sản xuất tránh tập ở một nơi như đã từng tập trung tại Trung Quốc trong nhiều thập kỷ trước.

“Một công ty chuyên sản xuất linh kiện công nghệ cao cho ô tô thuộc liên doanh với một tập đoàn lớn của Đức và tập đoàn sản xuất ô tô tầm cỡ thế giới của Hàn Quốc mà tôi từng tư vấn đã quyết định đầu tư tại Việt Nam không chỉ vì ưu đãi thuế, mà vì họ thấy tiềm năng của thị trường nội địa với 100 triệu dân và sự phát triển mạnh mẽ của các Start up công nghệ Việt Nam…”- ông Dũng chia sẻ

FDI công nghệ cao và FDI xanh

Theo số liệu thống kê từ Cục ĐTNN (Bộ Tài chính), trong giai đoạn 2023- 2024, có khoảng 40 dự án lớn có quy mô vốn đăng ký từ 100 triệu USD trở lên, đáng chú ý trong đó có khoảng 10 dự án trên 1 tỷ USD đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp bán dẫn và công nghệ tương lai, thể hiện sự chuyển dịch coi trọng thu hút các công nghệ lớn của các tập đoàn lớn và của các nước có công nghệ nguồn trong chiến lược thu hút FDI của Việt Nam.

Không chỉ thu hút các dự án công nghiệp, Việt Nam còn là điểm đến của nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới như: NVIDIA, Qualcomm, Intel, AMD, Samsung, Meta đã có mặt và cam kết đầu tư vào Việt Nam tại nhiều sự kiện lớn.

Đặc biệt, năm 2024, Việt Nam đã thu hút được nhiều dự án FDI bán dẫn với giá trị cao và sức lan tỏa rất lớn trong lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ nguồn như: LG Display tăng vốn đầu tư thêm 1 tỷ USD, nâng tổng vốn đầu tư tại Hải Phòng lên 5,65 tỷ USD. Samsung công bố kế hoạch đầu tư thêm 1,8 tỷ USD tại Nhà máy Samsung Display ở Bắc Ninh. Heesung, Hàn Quốc tăng vốn đầu tư từ 154 triệu USD lên 279 triệu USD.

Công ty TNHH Công nghệ Shunsin Việt Nam - một thành viên của Tập đoàn Foxconn mới đây đã thông báo kế hoạch đầu tư 80 triệu USD cho dự án sản xuất vi mạch tích hợp tại Bắc Giang. Universal Microwave Technology, một nhà cung cấp linh kiện cho SpaceX - công ty của tỷ phú Elon Musk cũng đang lên kế hoạch tăng vốn đầu tư tại Việt Nam.

Chưa bao giờ Việt Nam lại có được một khung chiến lược thu hút đầu tư rõ ràng và mang nhiều khát vọng như hiện tại. "Bộ tứ trụ cột" nghị quyết TW (Nghị quyết 57/NQ-TW, Nghị quyết 59/NQ-TW, Nghị quyết 66/NQ-TW và Nghị quyết 68/NQ-TW) không chỉ là những văn bản pháp lý, mà là lộ trình cụ thể để Việt Nam "cất cánh" trong kỷ nguyên mới.  Tôi tin rằng Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên vàng của FDI. "Bộ tứ trụ cột" không chỉ là khẩu hiệu mà là roadmap cụ thể, khả thi và tràn đầy khát vọng chuyển mình. Việt Nam 2030 sẽ không còn là "công xưởng thế giới" mà là "trung tâm đổi mới sáng tạo” mới của châu Á.

Một trong những thay đổi quan trọng là sự chuyển dịch mạnh mẽ sang FDI xanh. Các nhà đầu tư châu Âu, đặc biệt từ Đan Mạch và Đức, đang rát quan tâm vào năng lượng tái tạo tại Việt Nam…

Trong đó có Tập đoàn Copenhagen Infrastructure Partners (CIP) có kế hoạch đầu tư 110 tỷ USD vào các dự án năng lượng tái tạo ở Việt Nam đến năm 2030, và hiện thực hóa trước tiên là dự án điện gió ngoài khơi La Gàn với công suất thực hiện 3,5 GW tại Bình Thuận được triển khai thủ tục đầu tư từ năm 2019.

Theo các chuyên gia, đây không chỉ là con số ấn tượng mà còn phản ánh niềm tin của nhà đầu tư vào cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam.

Cơ hội chuyển mình

Tại các diễn đàn kinh tế, nhiều chuyên gia đã nhận định về triển vọng thu hút FDI chất lượng cao của Việt Nam,

CEO Sunrise Big Data, ông Ngô Lĩnh Vân nhận định, năm 2025 là một "nút" quan trọng trong việc mở ra tương lai chế tạo thông minh, thông qua việc tăng tốc nâng cấp sản xuất thông minh dưới sự thúc đẩy toàn cầu hóa chuỗi cung ứng AI kỹ thuật số. Trong xu thế này, Việt Nam đang trở thành trung tâm sản xuất thông minh của Đông Nam Á.

“Hiện nay chuỗi cung ứng toàn cầu đang được điều chỉnh sâu sắc, trong khi đó, với vị trí địa lý chiến lược, lực lượng lao động chất lượng và những chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn, Việt Nam đang trở thành một trung tâm sản xuất thông minh mới nổi, đặc biệt là vật liệu bán dẫn thông tin điện tử.”- CEO Sunrise Big Data nhấn mạnh.

Trong bối cảnh ngành sản xuất thông minh toàn cầu đang đón nhận những cơ hội chưa từng có, các chuyên gia đều có chung nhận định: Việt Nam, với vị thế là một trong những nền kinh tế năng động nhất Đông Nam Á, đang đứng trước cơ hội chuyển mình khi trở thành điểm nóng đầu tư công nghiệp toàn cầu nhờ vào lợi thế vị trí địa lý độc đáo cùng những thay đổi mang tính bước ngoặt trong chiến lược thu hút FDI và phát triển kinh tế nói chung mà Đảng và Chính phủ đang tập trung triển khai.

Tuy nhiên theo TS. Phan Hữu Thắng, nguyên Cục trưởng Cục ĐTNN, thách thức không phải là không có, trong đó thách thức lớn nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao và hệ thống hạ tầng (điện lưới, logistics, hạ tầng số)

“Sau gần 40 năm thu hút FDI, dòng vốn FDI vào Việt Nam đang có sự chuyển biến tích cực cả về chất và lượng, góp phần đưa Việt Nam nổi lên trở thành một trong những điểm đến đầu tư hấp dẫn của nhà ĐTNN và trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đây tiếp tục là sức hút FDI trong giai đoạn tới” - Nguyên Cục trưởng Cục ĐTNN Phan Hữu Thắng nhận định.

Ông cũng lưu ý, trong bối cảnh thế giới cũng đang cạnh tranh quyết liệt trong thu hút FDI, đòi hỏi Việt Nam cần không ngừng cải thiện năng lực cạnh tranh.