Doanh nghiệp năng lượng nào hưởng lợi khi cơ chế DPPA được duyệt?

MỸ HÀ

06:45 14/07/2024

Các công ty sở hữu các dự án năng lượng tái tạo sẽ được hưởng lợi chính, đặc biệt là những đơn vị có dự án nằm gần khu vực sản xuất (khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất) khi cơ chế mua bán điện trực tiếp được phê duyệt.

dien-mat-troi — Cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện và khách hàng tiêu thụ điện lớn đã được duyệt. Ảnh minh họa: BCG

Ngày 3/7, Chính phủ ban hành Nghị định số 80/2024/NĐ-CP quy định về cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) giữ đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng tiêu thụ điện lớn.

Theo SSI Research, cơ chế DPPA có thể khuyến khích đầu tư nhiều hơn vào các dự án năng lượng tái tạo trong nước, qua đó thúc đẩy sự phát triển bền vững về môi trường và nâng cao hiệu quả của thị trường điện ở Việt Nam.

Cụ thể, DPPA tạo môi trường cạnh tranh tốt hơn cho các bên tham gia cũng như giải quyết vấn đề tài chính của EVN. Quy hoạch điện VIII đặt mục tiêu đạt mức phát thải ròng 0 vào năm 2050, cũng như tiếp tục mở rộng công suất điện (đạt trên 150.000 MW vào năm 2030 và đạt gần 600.000 MW vào năm 2050), trong đó năng lượng tái tạo dự kiến sẽ đóng vai trò chính trong lộ trình này. Việc khuyến khích tăng cường năng lượng tái tạo (đặc biệt là ở miền Bắc) có thể giảm/giải quyết vấn đề thiếu điện của Việt Nam về dài hạn. Ngoài ra, cơ chế này còn cho phép phòng ngừa rủi ro thông qua việc quy định về hợp đồng kỳ hạn.

Dựa trên khảo sát do Bộ Công Thương thực hiện vào cuối năm 2023, trong số 67 dự án điện tái tạo tham gia khảo sát, 24 dự án điện tái tạo (1.773 MW) mong muốn tham gia cơ chế DPPA với tư cách là bên bán, trong khi 17 dự án điện tái tạo khác (2.836 MW) cân nhắc tham gia. Về phía người mua, 20 (996 MW) trong số 41 đại diện được khảo sát mong muốn tham gia cơ chế.

Về dài hạn, SSI Research kỳ vọng cơ chế sẽ một trong những bước quan trọng đầu tiên nhằm khuyến khích phát triển thị trường bán buôn điện Việt Nam (VWEM) sau này tiến tới thị trường bán lẻ điện cạnh tranh Việt Nam (VREM).

Tuy nhiên, việc triển khai DPPA vẫn phải đối mặt với một số thách thức trong ngắn hạn như cần duy trì nguồn điện ổn định hơn và phát triển nguồn điện từ Hệ thống pin lưu trữ năng lượng (BESS) để hỗ trợ ổn định lưới điện quốc gia và giảm thất thoát điện năng trong bối cảnh nguồn điện tái tạo không ổn định.

Tiềm năng tăng công suất năng lượng tái tạo trên lưới điện quốc gia trong tương lai từ việc triển khai cơ chế DPPA, phải đi kèm với các chính sách điều độ hợp lý hơn để giải quyết vấn đề với khả năng chịu tải của lưới điện, cũng như việc phát triển các nguồn điện ổn định hơn trên lưới điện như điện khí/LNG và triển khai công nghệ BESS vào sản xuất điện.

Theo đánh giá của EVN, giá bán lẻ điện hiện nay thấp hơn chi phí sản xuất điện khí/LNG (một trong những nguồn ổn định hơn) và điện từ công nghệ BESS, tạo ra rào cản cho việc phát triển các nguồn điện này. Trong trung và dài hạn, những điều chỉnh tăng thêm hoặc (và) việc triển khai mô hình hai thành phần cho giá bán lẻ điện được kỳ vọng sẽ giúp giảm bớt và giải quyết tình trạng này.

SSI Research cho rằng do cơ chế DPPA còn khá mới nên có thể phát sinh một số vấn đề khó tránh khỏi trong quá trình triển khai. Ví dụ như, đối với hình thức mua bán trực tiếp thông qua đường dây truyền tải riêng, người mua và người bán có thể gặp khó khăn trong việc đàm phán hợp đồng do thiếu cơ chế hướng dẫn.

Doanh nghiệp hưởng lợi?

Theo đó, SSI Research đánh giá các công ty hiện đang sở hữu các dự án năng lượng tái tạo sẽ được hưởng lợi chính, đặc biệt là những đơn vị có dự án nằm gần khu vực sản xuất (khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất).

Trên thị trường chứng khoán, những doanh nghiệp phát triển năng lượng tái tạo có thể kể đến như REE Corporation (mã: REE), Tập đoàn Hà Đô (mã: HDG), Bamboo Capital (mã: BCG), Tập đoàn PC1 (mã: PC1), Điện Gia Lai (mã: GEG)…

REE đang vận hành 3 dự án điện gió gồm Phú Lạc 2, Lợi Hải 2 và Trà Vinh V1-3, đem về lợi nhuận 201 tỷ đồng năm 2023, tăng 30% so với 2022. Cùng với đó, tập đoàn cũng phát triển điện mặt trời áp mái, sản lượng 2023 đạt 134 triệu kWh, lợi nhuận 39 tỷ đồng. Bà Nguyễn Thị Mai Thanh, Chủ tịch HĐQT khẳng định năng lượng tái tạo là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược đầu tư của REE.

Bamboo Capital phát triển năng lượng tái tạo qua BCG Energy. Tính đến cuối 2023, công ty này sở hữu danh mục dự án có tổng công suất phát điện 594 MW gồm điện mặt trời và điện mặt trời áp mái. Sản lượng điện năm trước đạt 654 triệu kWh, tăng 13,1% so với 2022 nhờ hiệu suất nắng tốt và ít cắt giảm tại nhà máy điện mặt tròi Phù Mỹ.

Năm 2023, công ty chưa đẩy mạnh phát triển dự án do cơ chế giá và các hướng dẫn của Quy hoạch điện VIII vẫn trong giai đoạn chờ phê duyệt. Song, sang năm nay, BCG Energy đặt mục tiêu tham vọng cho các dự án điện mặt trời áp mái tự sản tự tiêu, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án điện gió và điện mặt trời đang triển khai. Công ty cũng tham gia vào xây dựng nhà máy đốt rác phát điện công nghệ hiện đại hàng đầu thế giới tại TP.HCM.

BCG Energy cũng đang hoàn thiện các thủ tục để đưa cổ phiếu lên sàn chứng khoán. Vào ngày 20/5, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã có công văn chấp thuận đăng ký đại chúng đối với công ty này.

Ngoài ra, SSI Research đánh giá cao Tập đoàn Hà Đô nhờ các dự án điện gió dự tính triển khai với tổng công suất khoảng 828 MW. Hay Tập đoàn PC1 có thể được hưởng lợi bằng cách tận dụng chuyên môn trong việc lắp đặt năng lượng tái tạo và lượng khách hàng tiềm năng tại các khu công nghiệp do PC1 và các công ty liên kết phát triển. Điện Gia Lai có 2 dự án năng lượng tái tạo chờ triển khai gồm Đức Huệ 2 (năng lượng mặt trời, 49 MWp) và VPL Bến Tre Giai đoạn 2 (điện gió, 30 MW).

Bài liên quan