Còn nửa tháng nữa mới tới cuộc họp chính thức của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) nhưng ngày 3/3, cơ quan này đã bất ngờ tuyên bố cắt giảm 0,5% lãi suất cơ bản về mức 1,0-1,25%, mà không cần chờ tới cuộc họp chính thức ngày 17-18/3. Nguyên nhân chính được FED đưa ra là do lo ngại tác động tiêu cực của dịch Covid-19 đến kinh tế Mỹ và toàn cầu.

Tuy nhiên, theo nhận định của TS. Cấn Văn Lực và nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV thì động thái này của FED là chưa bắt đúng bệnh của nền kinh tế, thậm chí, động thái này còn chứng tỏ tiềm ẩn nhiều rủi ro phía trước.

Cụ thể, động thái cắt giảm mạnh lãi suất của FED lần này được lý giải nhằm: hỗ trợ nền kinh tế Mỹ đối phó với những rủi ro từ dịch Covid-19, nhất là giảm thiểu tiêu cực đối với hoạt động xuất nhập khẩu và tiêu dùng (giảm cú sốc cầu); qua đó, giúp nền kinh tế đạt được những mục tiêu về việc làm và ổn định giá cả; và thể hiện việc Fed cần có hành động để củng cố niềm tin, ổn định thị trường tài chính (thị trường chứng khoán Mỹ trong tuần từ 24-28/2/2020, đã suy giảm mạnh, từ 10-12%).

Tuy nhiên, phân tích của TS. Cấn Văn Lực và nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV cho thấy, khó khăn lớn nhất hiện nay của nền kinh tế, người dân và doanh nghiệp là dòng tiền, thanh khoản và niềm tin, cần hỗ trợ tức thì (trong khi chính sách tiền tệ như giảm lãi suất cơ bản lại có độ trễ). Thay vào đó, quan trọng hơn là cần giảm, giãn các nghĩa vụ trả nợ của người dân, doanh nghiệp (như miễn giảm phí/thuế, giãn-hoãn nợ vay và tiền thuế, không chuyển nhóm nợ, cho vay mới với lãi suất thấp hơn, tăng chi tiêu đầu tư công…).

"Vì thế, giảm lãi suất cơ bản của FED chưa phải là đúng bệnh, nhất là trong bối cảnh dư địa giảm lãi suất không còn nhiều (ở Nhật Bản và Châu Âu thậm chí lãi suất cơ bản âm); thậm chí, động thái giảm mạnh lãi suất này chứng tỏ tiềm ẩn nhiều rủi ro phía trước", nhóm nghiên cứu nhấn định.

Cũng vì vậy, nhóm nghiên cứu BIDV cho rằng thị trường đã có phản ứng trái chiều (nhiều chuyên gia kinh tế Mỹ cũng có chung nhận định này). Ngoài ra, Chủ tịch Powell của FED lưu ý không sẵn sàng sử dụng thêm bất kỳ công cụ nào để kích thích nền kinh tế ngoài việc hạ lãi suất. Đây có thể cũng là yếu tố gây thất vọng đối với các nhà đầu tư, bởi họ mong đợi nhiều động thái mạnh mẽ hơn từ cơ quan này.

Người dân Mỹ và nhà đầu tư mong đợi Chính phủ ưu tiên hơn, quyết liệt hơn trong phòng, chống dịch Covid-19 tại Mỹ cũng như nhiều nơi trên thế giới, nhưng điều này có vẻ chưa được như mong đợi.

Tuy nhiên, Quốc hội Mỹ cũng đang bàn thảo đưa ra gói hỗ trợ khoảng 7,5 tỷ USD để giúp phòng chống dịch bệnh. Bộ Tài chính Mỹ cũng đang dự tính đẩy mạnh đầu tư công (nhất là cơ sở hạ tầng) và nới lỏng qui định đối với ngân hàng để các ngân hàng có thể cho vay nhiều hơn. Tổng thống Mỹ Trump cũng kêu gọi giảm phí bảo hiểm xã hội trong một năm…v.v. Đây là những hỗ trợ tài khóa mà người dân Mỹ mong đợi hơn cả.

Chính phủ nên ưu tiên chính sách tài khoá

Nhiều ý kiến thảo luận xoay quanh việc dùng chính sách tiền tệ hay tài khóa để hỗ trợ nền kinh tế Việt Nam. Theo TS. Cấn Văn Lực, việc xác định đúng và trúng chính sách, công cụ hỗ trợ lúc này là rất quan trọng, trong điều kiện nguồn lực có hạn và dư địa chính sách không còn nhiều.

Cụ thể, nhiệm vụ ưu tiên số 1, hàng đầu hiện nay phải là phòng chống dịch Covid-19 hiệu quả. Bởi vì làm tốt điều này cũng chính là góp phần quan trọng ổn định kinh tế-xã hội và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Hai là, các gói chính sách kinh tế cần hướng đến hỗ trợ ổn định, khắc phục khó khăn, vượt qua cú sốc về cả phía cung và cầu, cũng như chuẩn bị tốt nhất để tạo đà phục hồi mạnh ngay sau khi dịch bệnh kết thúc. Trong những trường hợp chống cú sốc ngắn hạn như hiện nay, chính sách tài khóa nên được ưu tiên hơn là chính sách tiền tệ, do hiệu quả tức thì, ít độ trễ hơn của chính sách tài khóa. Tuy nhiên, vẫn phải kết hợp hài hòa cả hai nhóm chính sách này thì hiệu quả hỗ trợ mới tốt hơn.

Ba là, để hỗ trợ hộ kinh doanh và doanh nghiệp về dòng tiền và tính thanh khoản; NHNN đã yêu cầu các tổ chức tín dụng (TCTD) xem xét cho phép bên vay giãn, hoãn nợ, giảm lãi/phí, không chuyển nhóm nợ, cho vay mới phục vụ SX-KD..v.v. Các TCTD đã tung ra hàng loạt các gói tín dụng với lãi suất giảm từ 0,5-2%/năm, giảm một số loại phí, rà soát, xem xét từng khách hàng, khoản vay để có biện pháp hỗ trợ tương ứng. NHNN cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn, quy định tiêu chí hỗ trợ để các TCTD nhất quán thực hiện và tiếp tục hỗ trợ gián tiếp như cho vay tái cấp vốn, cho vay trên thị trường mở để các TCTD có thể tiếp cận một phần nguồn vốn chi phí thấp hơn.

Bốn là, đối với chính sách tài khóa, cần sớm cho phép giãn, hoãn các nghĩa vụ tài chính (nộp thuế, chi trả bảo hiểm xã hội, tiền thuê đất…), sớm trình Quốc hội chính thức cho phép giảm thuế thu nhập DNNVV xuống mức 15-17% (Luật hỗ trợ DNNVV năm 2017 cho phép điều này, nhưng cần được Quốc hội thông qua). Chính phủ cần đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, đặc biệt là lĩnh vực y tế, giáo dục, bảo vệ môi trường, các dự án lớn, các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng đã được phê duyệt theo kế hoạch.

Năm là, việc FED giảm lãi suất khiến đồng USD và thị trường chứng khoán biến động, giá vàng tăng,…v.v. Cần dùng nhiều công cụ, biện pháp để kiểm soát lạm phát, ổn định tỷ giá, thị trường ngoại hối và thị trường vàng - cũng là động lực quan trọng góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, giúp người dân và doanh nghiệp yên tâm làm ăn hơn.

Cuối cùng, cần chỉ đạo quyết liệt để tận dụng cơ hội nhằm: Tiếp tục cải thiện mạnh mẽ, thực chất hơn môi trường kinh doanh, giảm mạnh chi phí không chính thức, tạo điều kiện thu hút đầu tư (tư nhân và FDI phát triển tốt hơn); Tận dụng các cơ hội kinh doanh mới từ các lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh mới, nhiều cơ hội phát triển như kinh tế số, thương mại điện tử, thanh toán điện tử, dịch vụ trực tuyến…..v.v.; Tận dụng các cơ hội từ các hiệp định thương mại thế hệ mới (FTA), nhất là EVFTA (dự kiến hiệu lực từ tháng 7/2020); (iv) Hỗ trợ doanh nghiệp về tiếp cận thông tin, kết nối thị trường, đối tác thay thế các nguồn nguyên liệu đầu vào, sản phẩm đầu ra nhằm nhanh chóng ổn định chuỗi sản xuất, cung ứng và tiêu thụ…v.v.

Bài liên quan

TS. Nguyễn Đình Cung: 'Tác động dịch bệnh là nhất thời, đừng vì thế mà làm đứt gãy tiềm năng tăng trưởng'

TS. Võ Trí Thành: 'Trung Quốc chao đảo, cả thế giới cũng sẽ bị cuốn vào vòng xoáy'

Tổng thống Donald Trump tiếp tục yêu cầu Fed hạ lãi suất ở mức thấp hơn

Giá vàng lại leo dốc, tăng thêm 1 triệu đồng/lượng sau một đêm