Châu Âu dưới áp lực buộc phải chuyển sang nền kinh tế Xanh

HÀ NGUYỄN
13:28 19/05/2020

Covid-19 khiến toàn cầu lâm vào cuộc khủng hoảng kinh tế chưa từng có kể từ Thế chiến Hai. Nhiều quốc gia tung ra các khoản đầu tư khổng lồ với hy vọng vực dậy nền kinh tế. Nhưng nhân loại đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng khác về trung hạn và dài hạn: Khủng hoảng Khí hậu - Môi trường.

Theo Đài Quốc tế Pháp (FRI), tại nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là ở châu Âu, ngay từ khi dịch bệnh bùng phát, giới hoạt động bảo vệ môi trường, giới kinh tế, cũng như giới chính trị đã có nhiều vận động để gắn kế hoạch chấn hưng kinh tế hậu Covid-19 với nỗ lực chuyển đổi sang nền kinh tế Xanh.

_0 1 a a ktexanh

Chuyển sang nền kinh tế Xanh cũng được nhiều nhà khoa học coi như là con đường giảm bớt nguy cơ tàn phá thiên nhiên, nguyên nhân chính tạo ra nhiều loài virus nguy hiểm tấn công con người. Các vận động gắn chấn hưng hậu Covid-19 với kinh tế Xanh diễn ra ít tuần trước quyết định quan trọng của Liên Hiệp Châu Âu về chủ đề này, dự kiến sẽ đưa ra trong tháng 6/2020.

Một kết quả điều tra của nhóm nghiên cứu do giáo sư kinh tế đoạt giải Nobel Joseph Stiglitz và nhà kinh tế về biến đổi khí hậu Nicholas Stern đứng đầu, công bố hôm 05/05/2020 trên tạp chí Oxford Review of Economic Policy, cho thấy: trong số 7.300 tỉ USD mà nhóm 20 cường quốc kinh tế hùng mạnh nhất thế giới (G20) quyết định chi ra hồi tháng 4 vừa qua để đối phó khẩn cấp với hậu quả kinh tế của đại dịch, thì có đến 92% được chi theo hướng duy trì xu thế phát khí thải gây hiệu ứng nhà kính như hiện nay.

Điều này có nghĩa là sẽ các khoản đầu tư này sẽ có thể khiến khí hậu nóng lên từ 3°C trở lên so với thời tiền công nghiệp, trước cuối thế kỉ trước. Sự thay đổi về nhiệt độ như vậy đồng nghĩa với việc môi trường tại rất nhiều khu vực trên Trái đất sẽ hết sức bất lợi cho cuộc sống của con người.

Trong khi các khoản đầu tư mới có thể làm gia tăng khí thải hơn nữa so với hiện nay thì chỉ có 4% trong số các khoản đầu tư mới hướng đến việc cắt giảm khí thải (thực thi đúng các mục tiêu của cộng đồng quốc tế về khí hậu, theo Thỏa thuận Paris 2015, nhằm giữ nhiệt độ trên trái đất không tăng quá 2°C).

Trong bối cảnh toàn cầu kinh tế suy thoái, khi tổng sản phẩm nội địa châu Âu sụt giảm ước tính hơn 7% trong năm nay, thì việc đầu tư đủ mức cho công cuộc chuyển đổi sang kinh tế Xanh quả là điều vô cùng nan giải.

Nếu không có một quyết tâm từ bỏ quán tính của nền kinh tế, bám chặt lấy các năng lượng hóa thạch (đặc biệt là dầu mỏ và than), thì nhân loại sẽ tiếp tục đi vào vết xe đổ của các cuộc chấn hưng kinh tế trước đây, đặc biệt như sau cuộc khủng hoảng tài chính 200. Việc nhanh chóng quay trở lại với lối làm kinh tế cũ chỉ có thể khiến lượng khí thải tăng vọt, sau một thời gian sụt giảm do khủng hoảng, đưa xã hội toàn cầu vào thế đường cùng.

Trên cơ sở nghiên cứu 196 kế hoạch chấn hưng kinh tế sau khủng hoảng tài chính 2008, các tác giả nhóm nghiên cứu của giáo sư Joseph Stiglitz chỉ rõ nhiều nguyên nhân dẫn đến thất bại của đa số các kế hoạch, trong có việc đầu tư ồ ạt, không cân nhắc cho nhiều doanh nghiệp vốn đã thua lỗ, bên bờ phá sản.

Một số kết luận trong điều tra nói trên cho thấy giai đoạn hoạch định chiến lược hồi phục nền kinh tế sau đại dịch Covid-19 hiện nay là một thời điểm có ý nghĩa quyết định đối với toàn cầu nói chung, và châu Âu nói riêng, không chỉ cho ít năm trước mắt, mà là gắn liền với tương lai của nhân loại hàng chục năm tới. Sai một ly, đi một dặm chính là ở thời điểm này.

Tại châu Âu, đầu tư cho kinh tế Xanh trong kế hoạch chấn hưng hậu Covid-19 hiện ra sao?

Tháng 3, rồi tháng 4/2020 vừa qua, châu Âu trở thành tâm dịch Covid-19 của thế giới. Các nền kinh tế chủ chốt của châu Âu lâm vào tình trạng tê liệt.

Vào thời điểm dịch bắt đầu tấn công châu Âu, nhiều người cho rằng cuộc khủng hoảng y tế, và khủng hoảng kinh tế chưa từng có kèm theo, sẽ làm phá hỏng, hay ít nhất làm chậm lại đáng kể các nỗ lực chuyển đổi sang nền kinh tế Xanh, với Thỏa thuận Xanh (Green Deal), mà Liên minh châu Âu vừa tìm được đồng thuận về nguyên tắc một cách rất khó khăn hồi cuối tháng 12/2019.

Trên thực tế, ngay từ tháng 3, tại châu Âu, đã có rất nhiều nỗ lực để toàn châu lục tập trung giải quyết trước hết khủng hoảng đại dịch, nhưng không từ bỏ Thỏa thuận Xanh.

Trước mắt, ngày 24/04, lãnh đạo 27 quốc gia châu Âu, trong một hội nghị của Hội Đồng Châu Âu, đã phê chuẩn 'các biện pháp khẩn cấp', do nhóm các quốc gia sử dụng đồng Euro đề xuất (hôm 09/04), với tổng trị giá 540 tỉ euro để hỗ trợ các nước gặp khó khăn.

Bên cạnh đó, lãnh đạo 27 nước châu Âu cũng giao cho Ủy ban châu Âu (EC) xây dựng một kế hoạch 'chấn hưng dài hạn'. Kế hoạch này sẽ được gắn với ngân sách nhiều năm của Liên hiệp châu Âu (EU) trong giai đoạn 2021 - 2027, với số tiền ước tính khoảng 1.500 tỉ USD.

Bên ủng hộ chuyển đổi sang kinh tế Xanh khẳng định một phần lớn số tiền này sẽ chỉ được đầu tư cho các doanh nghiệp, cơ sở nào chấp nhận các tiêu chuẩn về sinh thái và môi trường. Như vậy, đầu tư cho chấn hưng kinh tế cũng sẽ chính là đầu tư cho chuyển đổi mô hình kinh tế, thúc đẩy mạnh các năng lượng tái tạo, thoát khỏi sự phụ thuộc vào các năng lượng hóa thạch.

Áp lực đòi hỏi đầu tư nhiều cho kinh tế Xanh tại châu Âu đang dâng cao?

Đúng vậy, theo ghi nhận của truyền thông, ngược hẳn với cuộc khủng hoảng năm 2008, nhiều lãnh đạo tập đoàn và công ty tài chính lớn cổ vũ mạnh mẽ cho một giai đoạn hậu khủng hoảng, trong đó môi trường cần được coi là yếu tố 'quan trọng'.

Riêng về nước Pháp, đầu tháng 5, khoảng 50 lãnh đạo các ngành ngân hàng, bảo hiểm Pháp tuyên bố tham gia 'Liên minh châu Âu vì chấn hưng Xanh', do nhà môi trường, chính trị gia Pháp Pascal Canfin, Chủ tịch Ủy ban Môi trường của Nghị viện châu Âu, khởi xướng hồi giữa tháng 4/2020. Trong số đó có ngân hàng BNP Paribas hay các quỹ đầu tư Axa, Amundi.

Cũng đầu tháng 5 này, gần 100 lãnh đạo nhiều công ty hàng đầu nước Pháp ký một tuyên bố chung trên Le Monde, khẳng định theo cùng một hướng. Tuyên bố mang tên 'Chúng ta hãy đặt môi trường vào trung tâm của kế hoạch chấn hưng kinh tế'.

Trong bối cảnh có nhiều động thái thay đổi từ phía giới chủ, Bộ Kinh tế và Tài chính Pháp cũng điều chỉnh quan điểm rõ ràng.

Tờ nhật báo kinh tế Les Echos của Pháp ghi nhận: Bộ trưởng Kinh tế và Tài chính Bruno Le Maire, trong một phát biểu cuối tháng 4, cùng với Bộ trưởng Môi trường Elisabeth Borne, đã cam kết kinh tế Pháp sẽ phải trở thành 'nền kinh tế đi đầu châu Âu' trong tiến trình thoát khỏi sự phụ thuộc vào các năng lượng hóa thạch.

Bộ trưởng Kinh tế cũng nhấn mạnh rằng 'mối quan tâm hàng đầu' của ông là chuẩn bị cho một cuộc chấn hưng kinh tế xanh. Tuyên bố được đưa ra sau khi MEDEF, Hiệp hội của giới chủ Pháp, kêu gọi chính phủ, Bộ Môi trường, hoãn áp dụng một số tiêu chuẩn về môi trường, do bối cảnh khủng hoảng kinh tế.

Về phía xã hội dân sự, cùng với các đề nghị của Hội nghị Công dân vì Khí hậu, được thành lập theo quyết định của Tổng thống Pháp (sẽ chính thức ra mắt vào tháng 6), trong nửa cuối tháng 3, đầu tháng 4, một cuộc trưng cầu của Hội Chữ Thập Đỏ, Quỹ Bảo vệ Thiên nhiên Hoang dã và make.org, đã thu hút 80.000 người tham gia, 19.000 đề xuất về môi trường, để hướng đến một thế giới mới.

Các áp lực nói trên có đủ mang lại thành công?

Cũng như trong nhiều lĩnh vực khác, từ các nguyên tắc chung, mong ước chung đến các quyết định cụ thể có giá trị thực sự, khoảng cách nhiều khi rất lớn.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn được đăng tải hôm 13/05, dân biểu Johan Van Overveldt, Chủ tịch Ủy ban Ngân sách của Nghị Viện Châu Âu nhấn mạnh là đầu tư cho khí hậu phải 'nằm ở trọng tâm' của kế hoạch chấn hưng sắp được đưa.

Tuy nhiên, Chủ tịch Uỷ ban Ngân sách của Nghị viện châu Âu cũng trở lại với Thỏa thuận Xanh, được 27 nước châu Âu đồng thuận cuối năm ngoái, để lưu ý là các mục tiêu của ngay chính thỏa thuận rất quan trọng này cũng đã 'được đầu tư thấp đến mức nguy hiểm'.

Nghiên cứu của đại học Oxford được công bố đầu tháng cũng nhấn mạnh là giới lãnh đạo chính trị đứng trước các áp lực ngược lại rất lớn, từ phía các lobby đòi duy trì cách làm ăn cũ, hay áp lực của một bộ phận công luận.

Bên cạnh đó, nỗ lực đơn lẻ của châu Âu kết nối chấn hưng kinh tế với chuyển đổi sang kinh tế Xanh có nguy cơ khó thành công, nếu chỉ cần một số quốc gia chủ chốt trên thế giới bất hợp tác trong cuộc chiến vì khí hậu trên quy mô toàn cầu.

Việc Tổng thống Mỹ nhiều lần nhắc lại ưu tiên cứu nguy ngành dầu mỏ, hay Trung Quốc tiếp tục phát triển năng lượng than càng khiến cho những thách thức mà Liên minh châu Âu đang phải đối mặt, vốn đã khó giờ càng thêm khó.

  • Cùng chuyên mục
Nhà máy Skoda ở Quảng Ninh sẽ lắp xe CKD với linh kiện từ Ấn Độ

Nhà máy Skoda ở Quảng Ninh sẽ lắp xe CKD với linh kiện từ Ấn Độ

Skoda đang chuẩn bị các bộ CKD của hai mẫu Slavia và Kushaq để lắp ráp tại nhà máy mới xây ở Khu công nghiệp Việt Hưng, Quảng Ninh.

Đầu tư - 02/02/2025 17:01

Carlsberg muốn nâng công suất nhà máy bia ở Huế lên 600 triệu lít/năm

Carlsberg muốn nâng công suất nhà máy bia ở Huế lên 600 triệu lít/năm

Dự kiến từ quý I/2025, nhà máy của Carlsberg đi vào hoạt động với công suất 600 triệu lít/năm và tiếp tục sử dụng công nghệ sản xuất của cơ sở bia hiện hữu.

Đầu tư - 02/02/2025 13:09

Hiện thực hóa giấc mơ đường sắt tốc độ cao

Hiện thực hóa giấc mơ đường sắt tốc độ cao

Chiều 30/11/2024, với 443/454 đại biểu có mặt tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao (ĐSTĐC) trên trục Bắc - Nam (sau đây gọi tắt là dự án). Đây có thể coi là một trong những quyết định chuẩn bị cho Việt Nam bước vào "kỷ nguyên vươn mình".

Đầu tư - 02/02/2025 07:05

Bất động sản Đà Nẵng bước vào giai đoạn mới

Bất động sản Đà Nẵng bước vào giai đoạn mới

Năm 2025, thị trường bất động sản (BĐS) Đà Nẵng được dự báo sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực nhờ vào các yếu tố chính sách, kinh tế, du lịch và hạ tầng.

Đầu tư - 02/02/2025 06:05

Công nghiệp bán dẫn: Chuyện bây giờ mới kể…

Công nghiệp bán dẫn: Chuyện bây giờ mới kể…

Công nghiệp bán dẫn được mới đề cập trong thời gian dần đây song ít ai biết có một doanh nghiệp Việt Nam đã âm thầm đầu tư, nghiên cứu cách đây hàng chục năm…

Đầu tư - 02/02/2025 06:00

Kết nối hạ tầng để Đông Nam bộ 'cất cánh'

Kết nối hạ tầng để Đông Nam bộ 'cất cánh'

Để vùng Đông Nam bộ với hạt nhân là TP.HCM "cất cánh" trong kỷ nguyên mới, cần đẩy mạnh kết nối vùng, thành lập Quỹ đầu tư hạ tầng vùng.

Đầu tư - 01/02/2025 12:05

Ổn định kinh tế vĩ mô, tạo điểm tựa để tăng tốc phát triển

Ổn định kinh tế vĩ mô, tạo điểm tựa để tăng tốc phát triển

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu nổi bật trong năm 2024. Năm 2025, Chính phủ không chỉ tập trung vào cải cách môi trường kinh doanh mà còn đẩy mạnh phát triển kinh tế số và công nghiệp chế biến chế tạo, đặt nền tảng cho sự phát triển bền vững với mục tiêu tăng trưởng GDP 8%.

Đầu tư - 01/02/2025 12:04

Thị trường BĐS 2025: Phân khúc nào sẽ lên ngôi?

Thị trường BĐS 2025: Phân khúc nào sẽ lên ngôi?

Năm 2025, thanh khoản thị trường bất động sản (BĐS) sẽ có những chuyển biến tích cực khi lãi suất mua nhà vẫn duy trì ở mức thấp, niềm tin của nhà đầu tư được cải thiện nhờ vào sự phục hồi của thị trường trong thời gian qua và đặc biệt là dòng tiền bắt đầu có dấu hiệu chuyển dịch từ Bắc vào Nam.

Đầu tư - 01/02/2025 06:13

Chủ tịch Hoiana: Đẩy mạnh khoản đầu tư 1 tỷ USD vào Quảng Nam

Chủ tịch Hoiana: Đẩy mạnh khoản đầu tư 1 tỷ USD vào Quảng Nam

Ông Steve Wolstenholme, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Hoiana Resort & Golf thông tin, trong năm 2025, giai đoạn 2 của khu nghỉ dưỡng sẽ được đẩy mạnh với mức đầu tư khoảng 1 tỷ USD trên diện tích gần 209ha.

Đầu tư - 31/01/2025 13:54

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng chia sẻ 5 động lực để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng chia sẻ 5 động lực để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025

Khẳng định mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm 2025 là rất thách thức, song Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho rằng có thể đạt được và cần quyết tâm đạt được…

Đầu tư - 31/01/2025 11:15

Việt Nam duy trì vị thế nổi bật trong thu hút FDI

Việt Nam duy trì vị thế nổi bật trong thu hút FDI

Ông Troy Griffiths, Phó Giám đốc điều hành Savills Việt Nam đánh giá, dòng vốn FDI gần đây của Việt Nam đang dần ổn định, phản ánh sự trưởng thành của thị trường. So với các quốc gia trong khu vực, Việt Nam duy trì vị thế nổi bật nhờ chính sách thu hút đầu tư hiệu quả và sự ưu tiên rõ rệt của Chính phủ đối với các ngành công nghiệp chiến lược.

Đầu tư - 31/01/2025 10:25

Phó TGĐ NamABank: Phổ cập tài chính nên xuất phát ngay từ học đường

Phó TGĐ NamABank: Phổ cập tài chính nên xuất phát ngay từ học đường

Xử lý, phanh phui vụ việc lừa đảo tài chính khi đã diễn ra chỉ là phần ngọn, phần gốc chính là nâng cao nhận thức về tài chính của toàn dân.

Đầu tư thông minh - 31/01/2025 07:00

 Tháo gỡ nghẽn thể chế để thu hút đầu tư

Tháo gỡ nghẽn thể chế để thu hút đầu tư

Nghẽn thể chế làm giảm sức hấp dẫn đối với các nhà dầu tư trong và ngoài nước, đồng thời khiến nền kinh tế mất đi những cơ hội phát triển quan trọng. Để tháo gỡ nghẽn thể chế và khơi thông nguồn vốn đầu tư, Việt Nam cần thực hiện đòng bộ nhiều giải pháp với quyết tâm cải cách mạnh mẽ.

Đầu tư - 31/01/2025 06:30

Tập đoàn MiTAC đã 'rót' 38 triệu USD vào nhà máy ở Việt Nam

Tập đoàn MiTAC đã 'rót' 38 triệu USD vào nhà máy ở Việt Nam

Tập đoàn MiTAC Holdings, một hãng điện tử có tiếng của Đài Loan, cho biết đã giải ngân 38 triệu USD để xây dựng nhà máy tại Việt Nam.

Đầu tư - 31/01/2025 06:00

Kỳ vọng thị trường bất động sản 2025 sẽ khởi sắc

Kỳ vọng thị trường bất động sản 2025 sẽ khởi sắc

Lãnh đạo các doanh nghiệp bất động sản (BĐS) kỳ vọng thị trường BĐS năm 2025 sẽ khởi sắc khi các điểm nghẽn, thủ tục hành chính được tháo gỡ.

Đầu tư - 30/01/2025 10:19

Chuyến tàu Xuân xuyên giao thừa và bài toán đầu tư của ngành đường sắt

Chuyến tàu Xuân xuyên giao thừa và bài toán đầu tư của ngành đường sắt

Ông Đặng Sỹ Mạnh, Chủ tịch HĐTV Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) cho biết, những chuyến tàu xuyên Giao thừa ngành Đường sắt không đặt mục tiêu lợi nhuận…

Đầu tư - 29/01/2025 11:39