Cấp bách tái cấu trúc ngành lúa gạo - Bài 2: Vì sao lúa gạo dễ ‘cảm mạo’?

AN HÒA
06:36 26/08/2021

Nhiều người ví von sản xuất nông nghiệp của Việt Nam nói chung, nông dân trồng lúa khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) nói riêng mỗi hộ đang đi trên một con tàu nhỏ bé, thô sơ để đi ra biển lớn và mỗi khi có trận cuồng phong kéo đến thì “mạnh ai nấy lo”.

san xuat nho le manh mun thu cong

Sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, thủ công khiến nông dân không thể giàu lên được. Ảnh: TL

Sản xuất nhỏ lẻ, manh mún

Theo phân tích của TS. Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - nguyên Viện trưởng Viện chính sách và chiến lượt phát triển nông nghiệp và nông thôn, bình quân đất sản xuất trên nông hộ hiện nay phổ biến chỉ từ 0,25 - 0,75ha nên rất khó để áp dụng các biện pháp cơ giới hóa.

Bên cạnh đó, trình độ tổ chức sản xuất, xúc tiến thương mại cũng còn rất hạn chế. Theo tính toán của TS Tuấn, với nông hộ có 0,75ha đất sản xuất thu nhập bình quân/người/tháng chỉ từ 643.000-1.457.000 đồng (chưa tới mức 100USD/ tháng).

“Với đất đai manh mún như hiện nay, thu nhập từ nông nghiệp chỉ chiếm 30% tổng thu nhập của hộ gia đình nông dân, phần lớn họ phải kiếm thêm thu nhập từ lĩnh vực khác. Đây cũng chính là lý do xảy ra tình trạng nông dân phải ly hương tìm việc ở các vùng công nghiệp phát triển mạnh như TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai… Để vượt qua ngưỡng đói nghèo thì mỗi hộ cần ít nhất từ 2ha đất sản xuất trở lên”, TS Tuấn nói.

Còn theo GS-TS. Bùi Chí Bửu, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp Miền Nam, sau nhiều năm được tiếp cận kỹ thuật sản xuất lúa tiến tiến trên thế giới, trình độ sản xuất của nông dân Việt Nam đã có bước tiến vượt bậc. Tuy nhiên, cho tới nay bộ giống chưa phong phú, thu họach, bảo quản, tổn thất sau thu hoạch còn lớn. Do chưa xây dựng được chuỗi công nghiệp hóa sản xuất lúa gạo, chưa xây dựng thương hiệu gạo quốc tế nên xuất khẩu nhiều mà giá trị mang về chưa cao.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cũng đã nêu lên trăn trở "Tuy chúng ta đang là một trong số quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới nhưng vẫn chưa thoát khỏi 'lời nguyền' sản xuất cá thể, manh mún, mạnh ai nấy làm, giá thành cao, chất lượng không đồng đều".

Không chỉ do dịch bệnh mà nông sản nói chung và lúa gạo nói riêng mới gặp khó về tiêu thụ như hiện nay, mà thực tế cho thấy, khó khăn trong tiêu thụ nông sản được lặp đi lặp lại như một chu kỳ. Khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19 như hiện nay mặc dù tổ công tác 970 đã rất nỗ lực nhưng chỉ kết nối được hơn 1.200 đầu mối sản xuất để giúp bà con tiêu thụ nông sản.

"Bà con nông dân muốn được kết nối tiêu thụ phải gom nhiều hộ cùng loại sản phẩm về một đầu mối, như vậy các doanh nghiệp mới thu mua được, chứ sản xuất riêng lẻ, manh mún thì không có doanh nghiệp nào có thể kết nối thu mua với hàng trăm, hàng ngàn nông hộ được", Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói.

Đã có một thời sản xuất chạy theo số lượng

Theo Chuyên gia nông nghiệp Nguyễn Đình Bích, trong suốt chiều dài hơn 30 năm xuất khẩu gạo, Việt Nam rất “hiếm hoi” vượt qua Thái Lan về sản lượng cũng như giá trị xuất khẩu gạo.

xuat nhieu gia tri thap B 2

“Đơn cử năm 2019 Thái Lan xuất khẩu 7,5 triệu tấn gạo mang về kim ngạch 4,2 tỷ USD (bình quân đạt 560 USD/tấn). Trong khi đó, Việt Nam xuất khẩu 6,37 triệu tấn gạo, nhưng kim ngạch chỉ đạt 2,81 tỷ USD (bình quân 440 USD/ tấn). Bài toán nâng cao giá trị xuất khẩu nông sản đã được cơ quan quản lý tính đến từ lâu nhưng xem ra xuất khẩu gạo nói riêng, nông sản của Việt Nam nói chung vẫn còn ở đẳng cấp thấp, giá trị chưa cao”, ông Bích phân tích.

Giám đốc Công ty nông nghiệp Công nghệ cao Trung An - Phạm Thái Bình cho rằng, từ khi có mô hình cánh đồng lớn người nông dân đã bắt đầu chuyển hướng sang “sản xuất cái thị trường cần”. Trên cánh đồng lớn nông dân sản xuất các loại giống mà doanh nghiệp yêu cầu cũng như áp dụng quy trình sản xuất an toàn, hữu cơ, vì thế mà hạt gạo đã nâng cao chất lượng so với trước đây. Tuy nhiên, có một vấn đề tồn tại nhiều năm chưa khắc phục được đó là tình trạng doanh nghiệp bán phá giá lẫn nhau. Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này là một số doanh nghiệp năng lực tài chính yếu, vay vốn ngắn hạn nên buộc lòng giá nào cũng phải bán để quay dòng tiền trả nợ vay.

Theo GS-TS. Võ Tòng Xuân, tiêu dùng gạo ở nhiều quốc gia trên thế giới đã có sự thay đổi, ăn ít hơn nhưng phải ngon hơn và đặc biệt là phải an toàn và tốt cho sức khỏe, do đó việc sản xuất cũng phải “chạy” theo để đáp ứng yêu cầu đó.

Đối với khu vực ĐBSCL thì xâm nhập mặn ngày càng sâu vào nội địa, nguồn nước ngọt ngày càng quý giá nên việc chọn chuyển dịch một phần diện tích lúa để thay bằng cây trồng khác ít sử dụng nước ngọt hơn cũng cần được tính đến.

Tuy nhiên, GS Xuân cũng băn khoăn việc chuyển dịch đất trồng lúa sang cây trồng khác cũng cần phải kiên trì vận động vì suốt hơn 46 năm kể từ ngày thống nhất đất nước tới nay chính sách an ninh lương thực đã ăn sâu vào cội rễ của từng người nông dân. Hầu hết đầu tư tổ chức sản xuất nông nghiệp, hệ thống thủy lợi dẫn ngọt đến ngăn mặn đều hướng về cây lúa, do vậy việc chuyển đổi, thay đổi tư duy chuyển đổi cây trồng, chuyển từ sản xuất số lượng sang chất lượng cũng cần phải có thời gian.

GS-TSKH. Đào Xuân Học, Chủ tịch Hội thủy lợi Việt Nam cho biết, nhằm sản xuất được 3 vụ lúa trong năm, trong những năm qua các địa phương trong vùng ĐBSCL đã vận động đào đắp trên 37.000 km đê bao chống lũ bảo vệ diện tích luá 2-3 vụ. Việc đắp đê ngăn lũ đã làm cho hàng trăm ngàn ha đất bị cách ly không tiếp xúc được nước lũ mang phù sa bồi đắp nên dinh dưỡng trong đất ngày càng cạn kiệt, đây là mặt trái của mô hình đê bao ngăn lũ trong sản xuất. Trong vài năm trở lại đây, lũ trên sông Mekong không về hạ nguồn nên các tuyến đê bao này càng trở nên vô nghĩa, đây là hệ quả của một thời sản xuất lúa chỉ chạy theo số lượng.

Kế hoạch sản xuất lúa toàn vùng Nam bộ năm 2021 gieo sạ hơn 4 triệu ha, năng suất bình quân đạt gần 7 tấn/ha và sản lượng hơn 25 triệu tấn lúa, tương đương 12,5 triệu tấn gạo. Trong đó: tổng diện tích gieo sạ cả năm của vùng ĐBSCL chiếm gần 4 triệu ha; năng suất bình quân đạt trên 6 tấn/ha; sản lượng ước đạt trên 24 triệu tấn. Riêng 2 vụ lúa chính là Đông xuân và Hè thu ước đạt gần 20 triệu tấn lúa, tương đương 10 triệu tấn gạo.

Nguồn: Báo cáo của Bộ NN&PTNT

(Còn nữa)

  • Cùng chuyên mục
 Pharmacity phân phối thuốc qua ứng dụng VNeID

Pharmacity phân phối thuốc qua ứng dụng VNeID

Trong tương lai, hệ thống sẽ được tích hợp vào Sổ Sức khỏe điện tử, giúp người dân xây dựng và lưu trữ hồ sơ sức khỏe số, theo dõi lịch sử khám chữa bệnh, truy xuất lịch sử mua thuốc.

Thị trường - 19/03/2025 19:37

SeABank dành 300 tỷ đồng cho phụ nữ vay tín chấp lãi suất ưu đãi

SeABank dành 300 tỷ đồng cho phụ nữ vay tín chấp lãi suất ưu đãi

Ngân hàng Thương mại cổ phần Đông Nam Á (SeABank, HOSE: SSB) triển khai gói vay tín chấp 300 tỷ đồng cho các Hội viên Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam giúp nâng cao vai trò của phụ nữ trong xã hội hiện đại, tạo điều kiện cho phụ nữ phát triển kinh tế.

Doanh nghiệp - 19/03/2025 19:07

Đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia từ năm 2028

Đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia từ năm 2028

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng mạnh 8% năm 2025 và 2 con số trong giai đoạn tiếp theo, chuyên gia, hiệp hội đề xuất xem xét lùi thời hạn tăng thuế với rượu, bia tới năm 2028.

Thị trường - 19/03/2025 08:00

Đà Nẵng tìm nhà đầu tư làm chợ đêm Sơn Trà

Đà Nẵng tìm nhà đầu tư làm chợ đêm Sơn Trà

TP. Đà Nẵng tìm nhà đầu tư thuê đất ngắn hạn để làm chợ đêm Sơn Trà tại vị trí khu vực cầu Rồng (quận Sơn Trà).

Thị trường - 19/03/2025 06:46

Dự án sản xuất thiết bị metaverse của Meta sẽ tạo ra ‘nhiều triệu USD’ cho Việt Nam

Dự án sản xuất thiết bị metaverse của Meta sẽ tạo ra ‘nhiều triệu USD’ cho Việt Nam

Đại diện Meta khẳng định tập đoàn này cam kết lâu dài đối với Việt Nam trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và đang xây dựng cơ sở dữ liệu lớn nhất từ trước đến nay nhằm phục vụ việc phát triển các công cụ AI bằng tiếng Việt.

Thị trường - 19/03/2025 06:18

Nestlé Việt Nam giới thiệu NESTGEN 2025 tạo cơ hội phát triển cho thế hệ trẻ

Nestlé Việt Nam giới thiệu NESTGEN 2025 tạo cơ hội phát triển cho thế hệ trẻ

NESTGEN 2025 không chỉ là một sự kiện đào tạo, mà còn là một phần trong hành trình dài của Nestlé nhằm ươm mầm và phát triển thế hệ lãnh đạo tương lai.

Doanh nghiệp - 18/03/2025 18:40

Một công ty tài chính đã biến rào cản tài chính thành món quà ‘vô giá’

Một công ty tài chính đã biến rào cản tài chính thành món quà ‘vô giá’

Công ty tài chính này đã thay đổi hình ảnh từ một đơn vị cung cấp giải pháp tài chính trở thành một người bạn đồng hành, là cầu nối giữa ước mơ và giá trị gia đình trong dịp Tết vừa qua…

Doanh nghiệp - 18/03/2025 15:56

Doanh nghiệp kinh tế tuần hoàn sẽ có nhiều cơ hội giao thương quốc tế

Doanh nghiệp kinh tế tuần hoàn sẽ có nhiều cơ hội giao thương quốc tế

Theo chuyên gia, nếu doanh nghiệp thực hiện kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững, sẽ đảm bảo trách nhiệm môi trường và mở ra nhiều cơ hội giao thương quốc tế hơn.

Thị trường - 18/03/2025 15:19

VPBank ra mắt Siêu công cụ sinh lời tự động lợi suất cạnh tranh 3,5%/năm

VPBank ra mắt Siêu công cụ sinh lời tự động lợi suất cạnh tranh 3,5%/năm

VPBank ra mắt Siêu công cụ sinh lời thông minh giúp khách hàng tối ưu hóa tài chính hiệu quả, dựa trên dòng tiền có sẵn với lợi suất cố định 3,5% mỗi năm và hỗ trợ khách hàng lập kế hoạch tài chính linh hoạt bằng hệ thống tự động từ ngân hàng.

Doanh nghiệp - 18/03/2025 15:01

SHB – T&T: Ba thập kỷ 'Nhất Tâm', vững bước cùng đất nước vươn Tầm

SHB – T&T: Ba thập kỷ 'Nhất Tâm', vững bước cùng đất nước vươn Tầm

Với tinh thần "Nhất Tâm" và khát vọng cất cánh, SHB và T&T Group đã sẵn sàng đồng hành cùng đất nước tiến vào kỷ nguyên mới. Tại đây, mỗi bước tiến là lời khẳng định đầy tự hào về sức mạnh, sự sáng tạo và tinh thần dân tộc.

Doanh nghiệp - 18/03/2025 15:00

Flamingo khởi công khu nghỉ dưỡng quốc tế Luxury Retreat tại Thái Nguyên

Flamingo khởi công khu nghỉ dưỡng quốc tế Luxury Retreat tại Thái Nguyên

Ngày 15/3/2025, Tập đoàn Flamingo đã khởi công Flamingo Majestic Island Resort tại Phúc Xuân, thành phố Thái Nguyên. Dự án phát triển theo mô hình quần đảo retreat resort tiên phong tại Việt Nam.

Doanh nghiệp - 18/03/2025 14:59

Techcombank 3 năm liên tiếp được vinh danh là 'Ngân hàng số tốt nhất Việt Nam'

Techcombank 3 năm liên tiếp được vinh danh là 'Ngân hàng số tốt nhất Việt Nam'

Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) vừa được vinh danh "Ngân hàng số tốt nhất Việt Nam" tại lễ trao giải The Asset Triple A Digital Awards 2025 – đánh dấu năm thứ ba liên tiếp được trao tặng danh hiệu này.

Doanh nghiệp - 18/03/2025 14:31

Người dân Đan Mạch tẩy chay hàng Mỹ để phản đối ông Trump

Người dân Đan Mạch tẩy chay hàng Mỹ để phản đối ông Trump

Người dân Đan Mạch và nhiều nước ở châu Âu đang ra sức tẩy chay hàng hóa Mỹ nhằm phản đối các chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Thị trường - 18/03/2025 12:42

ANZ nâng dự báo giá vàng 6 tháng lên 3.200 USD/ounce

ANZ nâng dự báo giá vàng 6 tháng lên 3.200 USD/ounce

ANZ đã nâng dự báo giá vàng từ 0 đến 3 tháng lên 3.100 USD/ounce và dự báo 6 tháng lên 3.200 USD/ounce, theo một lưu ý nghiên cứu vào thứ Ba.

Thị trường - 18/03/2025 11:53

Giá vàng thế giới đạt mức cao kỷ lục vì bất ổn thuế quan

Giá vàng thế giới đạt mức cao kỷ lục vì bất ổn thuế quan

Giá vàng đã tăng lên mức kỷ lục trên 3.000 USD sáng thứ Ba lần thứ hai trong vòng một tuần, khi các nhà đầu tư tìm kiếm sự bảo vệ khỏi những lo ngại về kinh tế do chính sách thuế quan của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump gây ra.

Thị trường - 18/03/2025 10:19

PV GAS ký kết hợp tác chiến lược tại Hoa Kỳ, mở rộng nguồn cung LNG

PV GAS ký kết hợp tác chiến lược tại Hoa Kỳ, mở rộng nguồn cung LNG

Trong khuôn khổ chuyến công tác tại Hoa Kỳ, Tổng công ty Khí Việt Nam (PV GAS) đã tham gia ký kết và công bố loạt thỏa thuận hợp tác quan trọng giữa các doanh nghiệp Việt Nam và Hoa Kỳ.

Doanh nghiệp - 18/03/2025 09:23