Ngày 12/8/2021, Bộ Công Thương đã tổ chức cuộc họp với Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) và các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo để tháo gỡ khó khăn cho các thương nhân, doanh nghiệp, người sản xuất, kinh doanh thóc, gạo trong bối cảnh dịch COVID-19.

Dựa trên những khó khăn cơ bản được các doanh nghiệp nêu ra tại buổi họp, Bộ Công Thương đã có công văn đưa ra những kiến nghị để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.

Cụ thể, những khó khăn cơ bản mà doanh nghiệp gặp phải gồm: Trước tiên là vấn đề lưu thông hàng hoá và tổ chức sản xuất của các thương nhân.

Việc thiếu hụt trầm trọng lực lượng lao động thời vụ trên đồng, từ người đi thu mua cho đến người gặt lúa, bốc vác xuống ghe. Các ghe vận chuyển lúa không thể di chuyển từ vùng này sang vùng khác, đặc biệt là giữa các địa phương. Việc vận chuyển lúa từ ruộng đến nhà máy bị gián đoạn, dẫn đến tình trạng ùn ứ lúa tươi chưa được xử lý, làm giảm chất lượng gạo. 

Các cảng giảm công suất hoạt động nên một số thương nhân phải đưa container về đóng tại kho/trên sà lan, khiến tiến độ giao hàng bị chậm trễ, hãng tàu phạt, chi phí tăng.

Khó khăn tiếp theo là vấn đề tồn kho hàng, nguồn vốn tín dụng, thị trường xuất khẩu.

Do quá trình lưu thông, phân phối hàng hóa bị gián đoạn nên tồn kho chưa được giải phóng, dòng vốn cũng bị ách tắc. Dù NHNN đã có công văn đề nghị các NHTM và NHNN chi nhánh các tỉnh, thành phố Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đảm bảo vốn tín dụng phục vụ thu mua, tạm trữ thóc, gạo nhưng thực tế doanh nghiệp phản ánh, các ngân hàng thương mại vẫn chưa triển khai thực hiện.

Hầu như các thương nhân e ngại việc ký kết hợp đồng mới do tình trạng ách tắc trong lưu thông và giao nhận tại các cảng biển. Bên cạnh đó, biên độ chênh lệch giá thời điểm chào bán và giá cước thực tế lúc giao hàng quá lớn khiến các thương nhân và cả khách hàng đều gặp rủi ro lớn. Dẫn tới nguy cơ mất thị trường xuất khẩu, nhất là các thị trường truyền thống như Philippines, Trung Quốc, Malaysia vào các đối thủ cạnh tranh khác trong khu vực như Thái Lan, Ấn Độ.

Do những khó khăn trên, giá lúa gạo nội địa khu vực đồng bằng sông Cửu Long đã giảm liên tục trong nhiều tuần qua với mức giá bình quân lúa tươi loại thường tại ruộng giảm từ 6.200 đồng/kg ngày 1/5 xuống còn 4.700 đồng/kg vào ngày 5/8, tương đương mức giảm 31%.

Theo đó, để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân sản xuất và kinh doanh lúa gạo, Bộ Công Thương kiến nghị nhóm giải pháp cấp bách gồm:

Đề xuất khẩn trương nghiên cứu, mở "luồng xanh" cho vận tải đường thủy khi 95% lúa gạo được vận chuyển bằng đường thuỷ. 

Đề xuất tạo điều kiện thuận lợi nhất có thể cho các thương nhân được đi lại thu mua trực tiếp tại đồng; xem xét, áp dụng linh hoạt các phương án: Chấp nhận các xét nghiệm nhanh tại ấp/xã, đăng ký thông tin, lịch trình di chuyển với cơ quan quản lý nhà nước tại ấp/xã. Đặc biệt xem xét ưu tiên phân luồng xanh (xét nghiệm nhanh tại chốt kiểm dịch trên sông) cho các phương tiện vận chuyển lúa tươi từ đồng ruộng về hệ thống nhà máy sấy vệ tinh trong khu vực gần nhất để đảm bảo chất lượng thóc tồn trữ đạt yêu cầu. 

Đề nghị chỉ yêu cầu giấy xác nhận âm tính với COVID-19 khi phương tiện rời bến/bờ (điểm đầu) và suốt qua trình di chuyển trên sông được phép sử dụng giấy xác nhận xét nghiệm nhanh tại các chốt để qua chốt kế tiếp cũng như cập bến/bờ (điểm cuối) của lộ trình.

Bộ Công Thương cũng đề xuất tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận nguồn vốn thu mua thóc, gạo hàng hóa. Cụ thể, NHNN xem xét, chỉ đạo các NHTM có hỗ trợ nhất định về lãi suất cho các doanh nghiệp; tạo điều kiện cho các doanh nghiệp được thế chấp vay vốn bằng chính sản phẩm sẽ thu mua.

Ngoài ra còn các giải pháp đồng bộ khác như: Hỗ trợ Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn sớm mở lại tất cả các máng đóng rút gạo trong thời gian sớm nhất nhằm giảm bớt tình trạng ùn tắc container xuất khẩu gạo và cân nhắc về phí phụ thu để tạo thuận lợi cho xuất khẩu trong bối cảnh dịch COVID-19.

Yêu cầu các hãng tàu, các doanh nghiệp kinh doanh ngành logistic phải công khai, minh bạch về giá cước vận chuyển container cũng như có sự điều chỉnh giá cước vận chuyển về mức hợp lý để tạo điều kiện cho hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp.

Nghiên cứu, thống nhất việc áp dụng biện pháp xét nghiệm COVID-19 đầu vào, sau đó giao cho thương nhân có kế hoạch tự quản lý đội ngũ lao động và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Xem xét ưu tiên và khẩn trương triển khai việc tiêm vaccine cho những thành phần lao động bắt buộc phải tham gia trực tiếp trên hiện trường - trong chuỗi cung ứng lúa gạo nói riêng và lương thực nói chung như tài xế, tài công, người đi thu mua, nhân viên nhà máy, nhân viên xuất nhập khẩu, nhân viên điều phối hiện trường...

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tính đến ngày 12/08/2021, vụ Hè Thu tại các tỉnh/thành phố khu vực ĐBSCL đã thu hoạch được 780 nghìn ha với năng suất khoảng 5,8 tấn/ha, sản lượng đạt khoảng 4,524 triệu tấn. Dự kiến thu hoạch rộ trong tháng 8 và dứt điểm khoảng vào giữa tháng 9/2021.

Bài liên quan

Đề xuất cho doanh nghiệp dùng lúa gạo thế chấp vay vốn

Yêu cầu ngân hàng thương mại hỗ trợ doanh nghiệp lúa gạo

Cổ phiếu lúa gạo tạo sức hút

Thị trường lúa gạo: Diễn biến không theo thông lệ