Cân nhắc chưa bổ sung nước giải khát có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

Chiều 4/4, Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) đã tổ chức tọa đàm Thuế tiêu thụ đặc biệt về ngành nước giải khát.

Theo đó, tại Phiên họp thứ 43, ngày 10/3/2025, Ủy ban thường vụ Quốc Hội đã thảo luận về Dự thảo luật thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) sửa đổi, Chủ tịch Quốc Hội lo ngại nếu bổ sung nước giải khát có đường vào diện thu thuế sẽ làm giảm sức mua, ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế; các doanh nghiệp mong muốn có lộ trình tăng thuế phù hợp để khoan sức doanh nghiệp trong bối cảnh thị trường nhiều khó khăn.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Tài chính, cơ quan thẩm tra tiếp tục trao đổi nội dung này; tham vấn kỹ ý kiến của các bộ, ngành liên quan, các hiệp hội doanh nghiệp để bổ sung thêm thông tin, dữ liệu cho phương án báo cáo Quốc hội tại kỳ họp tới.

Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội dự kiến khai mạc 5/5 - 30/6/2025.

Chia sẻ ý kiến tại tọa đàm, TS. Dương Đình Giám, Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cho rằng, từ góc độ người tiêu dùng, nếu chỉ tập trung vào giảm nước giải khát (NGK) có đường mà không quan tâm đến việc tiếp tục tiêu dùng các sản phẩm có đường khác thì sẽ không đảm bảo mục tiêu giảm thừa cân, béo phì. Vì vậy, mục tiêu đánh thuế NGK có đường để giảm thừa cân béo phì là không đạt được.

Ông Giám nhấn mạnh, thuế TTĐB giúp tăng ngân sách nhà nước, điều tiết hành vi tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe người dân là cần thiết nhưng Chính phủ cũng cần có nghiên cứu và đánh giá tác động đầy đủ và toàn diện, có lộ trình phù hợp, tránh tạo cú shock cho doanh nghiệp, ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế và tránh các tác động không tốt tới người tiêu dùng, xã hội.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) cho biết, đề xuất áp thuế đối với NGK có đường trước đây đã từng được đưa vào dự thảo, tuy nhiên, do cơ sở của việc áp thuế vẫn chưa rõ ràng, thiếu thuyết phục nên đã bị bỏ ra. Trong lần này, muốn đưa NGK có đường vào diện chịu thuế cần tính toán thật kỹ tác động. Nếu chưa nghiên cứu kỹ và chưa có đầy đủ cơ sở thì cần dừng lại, nghiên cứu tiếp.

Bà Cúc bổ sung, việc áp thuế cũng cần hài hòa các mục tiêu. Sức khỏe cộng đồng cần được bảo vệ nhưng cũng cần lưu ý những tác động đến sức khỏe doanh nghiệp, chuỗi ngành hàng liên quan.

TS. Nguyễn Anh Tuấn, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) cho biết, gần đây, VAFIE cũng đã có công văn kiến nghị về vấn đề này gửi lên Chính phủ và Quốc hội. Theo đó, GS. Nguyễn Mại, Chủ tịch hiệp hội kiến nghị nhiều lần về yêu cầu kích thích sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% trong năm nay và 2 con số trong các năm tiếp tới. Tọa đàm lần này đặc biệt đáng quan tâm khi chính quyền ông Trump vừa mới công bố chính sách thuế đối ứng rất cao với Việt Nam. Dự báo, các doanh nghiệp sẽ còn gặp nhiều khó khăn chồng chất thời gian tới.

Nêu kiến nghị, TS. Nguyễn Anh Tuấn cho biết, Luật Thuế TTĐB sửa đổi chưa nên đưa NGK có đường vào diện chịu thuế. Trong trường hợp Quốc hội thấy cần thiết thì nên có lộ trình hợp lý, áp thuế sau 2 năm kể từ khi Luật có hiệu lực và chỉ nên áp thuế 5%.

'Chưa có căn cứ, chưa rõ thì chưa thông qua'

Ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch Ủy ban Quan hệ Doanh nghiệp và Pháp chế VBA chia sẻ, các doanh nghiệp trong ngành NGK ủng hộ chủ trương bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, hạn chế các bệnh không lẫy nhiễm, giảm thừa cân béo phì của Chính phủ. Tuy nhiên, các chính sách thuế cần lưu ý tới hiệu quả tổng thể.

Qua ý kiến các chuyên gia nhận thấy, NGK có đường không phải là nguyên nhân chính, chủ yếu, duy nhất gây thừa cân béo phì mà đường là một trong những nguyên nhân gây thừa cân béo phì và NGK có đường là một phần nhỏ chứa đường. Theo đó, cũng không có số liệu, kết luận nào về mối quan hệ giữa người bị bệnh thừa cân béo phì với việc sử dụng NGK có đường.

Ông Hưng lưu ý, các nghiên cứu cũng chỉ ra, khi ban hành chính sách này sẽ dẫn đến tăng giá. Vấn đề này rất nhạy cảm, dù chỉ tăng 100-200 đồng/sản phẩm. Chẳng hạn như mặt hàng nước giải khát, khi tăng giá, sẽ làm xáo trộn hành vi của người tiêu dùng, tác động đến cả chuỗi lợi ích liên quan như nông dân trồng trà, logistics, xây dựng...

Theo đó, đại diện VBA cho rằng, nếu chưa có căn cứ hoặc căn cứ chưa rõ thì chưa nên thông qua. Chỉ nên quyết định khi mọi thứ đã rõ ràng. Cũng không nên chọn giải pháp lộ trình hai năm hay đề xuất thuế suất là 5% hoặc 10%. Vì dù chọn giải pháp nào thì cũng chỉ là chọn giải pháp sai ít hơn.

Cuối cùng, ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội VBA cho biết, VBA và các doanh nghiệp ngành nước giải khát mong muốn các nhà hoạch định chính sách xem xét chưa nên bổ sung mặt hàng NGK có đường vào đối tượng chịu thuế TTĐB. Trong trường hợp, Chính phủ đã có đủ cơ sở để áp thuế mặt hàng này thì cần thận trọng cân nhắc một lộ trình áp dụng phù hợp để giảm thiểu những tác động tiêu cực đối với doanh nghiệp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị về tài chính hoặc điều chỉnh công thức sản phẩm, tạo động lực cho doanh nghiệp phát triển và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế trong những năm tới.