Theo Nhật báo Nikkei, khoảng 1,27 triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Nhật Bản đang phải đối mặt với nguy cơ bị đóng cửa do thiếu người kế nhiệm. Một nửa trong số các doanh nghiệp này đã rời khỏi ngành mặc dù vẫn kinh doanh có lời.

Đến năm 2025, ước tính có khoảng 60% các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Nhật Bản được điều hành bởi những nhà quản lý 70 tuổi trở lên và cuộc khủng hoảng này sẽ chỉ có xu hướng đi lên.

Chính phủ Nhật đang nỗ lực để ngăn chặn việc các công ty này rơi vào cảnh chết hàng loạt. Bởi việc đóng cửa các doanh nghiệp này không chỉ làm suy giảm ngành công nghiệp xương sống của Nhật Bản mà còn có thể dẫn đến khả năng mất công nghệ độc quyền.

Tọa lạc tại tòa Tokyo Skytree, quận Sumida ở Tokyo, công ty Okano Kogyo chuyên về sản xuất kim tiêm siêu nhỏ không gây đau. Okano Kogyo được thành lập năm 1924, nổi tiếng thế giới về công nghệ độc đáo, nhưng Masayuki Okano, vị Chủ tịch 84 tuổi, lại tỏ ra bi quan về tương lai của mình.

"Tôi nghĩ rằng sẽ phải đóng cửa công ty trong khoảng hai năm nữa", Okano nói.

Việc sản xuất khuôn mẫu và máy ép của Okano Kogyo cũng đã giúp cải tiến công nghệ sản xuất ô tô và các hàng hoá khác và công ty đang làm ăn tốt. Nhưng Okano "không có người tiếp quản", vị Chủ tịch cho biết, hai người con gái của ông "đều có hướng đi riêng". Dự kiến, ông Okano sẽ chuyển việc kiểm soát các thiết bị sản xuất kim tiêm cho nhà sản xuất thiết bị y tế Terumo.

Một giám đốc điều hành của hãng chế tạo ô tô từng làm ăn với Okano cho biết đây sẽ là "đòn chí mạng cho nền sản xuất nếu các doanh nghiệp có công nghệ độc nhất rơi vào tình cảnh chết chóc".

Theo Tokyo Shoko Research, khoảng 29.583 doanh nghiệp nhỏ và vừa của Nhật Bản đóng cửa tạm thời hoặc vĩnh viễn vào năm 2016. Con số này tăng mạnh so với khoảng 21.000 doanh nghiệp vào năm 2007. Dân số đang thu hẹp cũng là nguyên nhân dẫn tới tình trạng đóng cửa.

Hai năm trước, sự kiện đóng cửa của công ty sản xuất phấn viết bảng Hagoromo Chalk đã gây tiếc nuối trên toàn thế giới. Sản phẩm phấn không bụi của công ty Nhật Bản 82 tuổi từng được ca ngợi là "Rolls Royce" của các loại phấn. Tuy nhiên, Chủ tịch Takayasu Watanabe đã quyết định đóng cửa vì không có người kế nhiệm.

Watanabe cho biết trong một cuộc phỏng vấn khi tuyên bố đóng cửa công ty: "Chúng tôi đã nhận được một loạt các cuộc gọi và fax liên tục, đến nỗi kiểm soát không xuể số lượng đơn đặt hàng". Vì không có người để bàn giao nên ông quyết định chuyển các máy móc sản xuất phấn còn lại sang Hàn Quốc.

Có ý kiến cho rằng, thực trạng này tại Nhật Bản có thể là cơ hội cho các doanh nghiệp Việt nào nhìn xa trông rộng và muốn phát triển bền vững bằng cách mua bản quyền hoặc tìm phương thức hợp tác để nhận chuyển giao công nghệ. Đặc biệt, bối cảnh hiện có nhiều hỗ trợ khi quan hệ hợp tác giữa Nhật Bản và Việt Nam đang ở thời kỳ rực rỡ.