Trong từ điển của những người hâm mộ bóng đá, "máy điều hòa sân vận động" ám chỉ sự làm mát bầu không khí một cách ẩn dụ trên khán đài khi đội khách tạo ra một bàn thắng chí mạng. Tuy nhiên, trong trường hợp của World Cup 2022, đây không chỉ là một lời nói ẩn dụ, mà là một thực tế. Bảy trong số tám sân vận động phục vụ cho các trận đấu của World Cup 2022 được trang bị điều hòa nhiệt độ.

Công nghệ mới của nhà thầu đã giúp giảm nhiệt độ trung bình mùa hè ở Qatar từ 45-50 độ C xuống còn 18-14 độ C trong các sân vận động, theo đúng yêu cầu của chủ đầu tư Qatar.

Theo Michel D'Hooghe, cựu thành viên người Bỉ của Ủy ban điều hành FIFA, những người đồng cấp của ông coi công nghệ làm máy này là một "giải pháp thần kỳ" trong khi đó nước chủ nhà từng coi đó là một thách thức công nghệ. Giờ thì công nghệ này còn tượng trưng cho thành công về giải pháp môi trường sau các cuộc đấu thầu của nước chủ nhà.

Saud Abdul Ghani, nhà kỹ sư đã phát triển công nghệ này, gọi nó là "bong bóng vi khí hậu có kiểm soát". Giải pháp công nghệ này giúp 'bao bọc' không khí mát lành cho từng khán giả (nhờ các vòi phun không khí mát được đặt dưới ghế) và bao phủ toàn bộ sân vận động (nhờ các lỗ thông hơi được đặt xung quanh sân vận động, ở độ cao không vượt quá 2 mét trong các khu vực được thiết kế).

Công năng sử dụng

Ngoài việc "làm mát có mục tiêu" này và các nỗ lực cách nhiệt (mặt tiền và mái nhà được thiết kế bằng cách chất liệu phản chiếu nhiệt để không cho quá nhiều không khí nóng từ bên ngoài vào), còn có một chu trình hoạt động gần như mạch kín: không khí nóng được hút vào giữa các khán đài và gửi trở lại các máy làm mát ngầm. Điều này cho phép "lưu trữ nhiệt" để tránh mức tiêu thụ cao nhất vào ban ngày. Hệ thống tối ưu hóa việc phun khí làm mát đã được khử ẩm và làm sạch, chỉ làm mát một số khu vực nhất định nếu cần thiết và chỉ được bật hai giờ trước khi sân vận động mở cửa đón khách.

"Điều hòa không khí trong không gian mở hàm ý một sự mất mát không thể tránh khỏi vì không khí lạnh. Từ đó, cần đặt câu hỏi thiết thực về tính phù hợp khi sử dụng. Trên cơ sở những công nghệ đã tồn tại và được làm chủ, liệu chúng ta có nên được sử dụng chúng một cách bền vững, khi mà chi phí vật liệu và năng lượng đang ở mức rất cao không?" bà Morgane Colombert, Tiến sĩ kỹ thuật đô thị tại Lab'Urba của Đại học Gustave-Eiffel nói.

Các nhà thiết kế hệ thống làm mát không khí sân vận động đã cố gắng hợp lý hóa quy trình. Các thiết bị điều hòa không khí có thể được liên kết với các thiết bị hoặc tòa nhà lân cận. "Các khu vực được làm mát" được áp dụng trên quy mô lớn ở các khu vực lân cận West Bay và The Pearl của Doha, sử dụng điện năng ít hơn từ 40% đến 80% so với các thiết bị riêng lẻ.

Bà Colombert cho biết: "Mạng lưới làm mát thường hiệu quả hơn và tránh việc tạo thêm các vấn đề khác bằng cách thải nhiệt ra bên ngoài".

Theo các nhà tổ chức Qatar, điều hòa không khí sẽ chỉ chiếm 20% lượng điện tiêu thụ hàng năm của các sân vận động.

Kỹ sư Ghani cho biết: "Các sân vận động có thể được sử dụng 24 giờ một ngày, bảy ngày một tuần, và quanh cả năm. Mặc dù chỉ là giả thuyết, việc sử dụng công nghệ này không chỉ giúp làm mát các sân vận động, mà còn hứa hẹn giảm đáng kể các chi phí năng lượng.

Chi phí thực sự là bao nhiêu?

Trong khi chính quyền Qatar không nêu rõ chi phí của các hệ thống này, kỹ sư Ghani thừa nhận với tờ The Guardian vào năm 2019 rằng họ đã tăng gấp đôi hoặc gấp ba ngân sách xây dựng. Tuy nhiên, người kỹ sư này muốn tin rằng công nghệ của mình, vốn chưa được cấp bằng sáng chế, sẽ cho phép các nước có khí hậu nóng khác làm theo.

"Sân vận động có điều hòa không khí chắc chắn là một đối tượng thử nhiệm tuyệt vời về mặt kỹ thuật và công nghệ. Nhưng năng lượng sử dụng cho điều hòa không khí ở các khu vực này mới là điều đáng chú ý và chúng ta cần phát triển và hệ thống hóa các quy trình này", bà Colombert nói.

Các không gian ngoài trời khác cũng đã được làm mát ở Doha, bao gồm trung tâm mua sắm Katara Plaza và một số đường phố ở khu chợ Waqif.

Ở vùng Vịnh, điều hòa không khí vừa là thiết bị cần thiết vừa là nguồn tiêu hao năng lượng. Có đến 60 đến 70% lượng điện sản xuất ở Qatar được dành cho điều hòa, theo công ty điện lực quốc gia Kahramaa vào năm 2020.

Vào năm 2019, các nguồn năng lượng cung cấp cho việc điều hòa không khí gần như hoàn toàn đến từ nhiên liệu hóa thạch (khí đốt tự nhiên chiếm 92,4% và dầu mỏ chiếm 7,6%), theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế.

Nhà máy điện mặt trời khổng lồ Al Kharsaah, được khánh thành vào ngày 18/10 vừa qua cung cấp điện cho một số sân vận động, và sẽ cung cấp 10% lượng điện tiêu thụ của Quatar.

Mặc dù điều hòa không khí của các sân vận động chỉ chiếm một phần nhỏ lượng khí thải carbon liên quan đến World Cup 2022, nhưng những lời chỉ trích đã tập trung vào việc triển khai các nguồn lực này cho bảy sân vận động trong bốn tuần thi đấu của giải bóng đá toàn cầu.

Mức độ xuất hiện dày đặc trên các phương tiện truyền thông đã khiến bảy kỳ quan của Qatar trở thành biểu tượng của cả sự hiện đại công nghệ và khủng hoảng khí hậu.

Bài liên quan

Qatar, 'bãi mìn' cho các nhà quảng cáo World Cup

Không tổ chức World Cup nhưng Dubai vẫn lãi lớn

Huấn luyện viên Van Gaal sống lạc quan với ung thư, quyết tâm vô địch World Cup

Nhiều người nổi tiếng vẫn quảng bá cho cá cược bóng đá ở Anh dịp World Cup