Thuế bất động sản - một giải pháp bình ổn giá nhà tại Việt Nam

Hồi tháng 9, Bộ Xây dựng đã có công văn gửi Văn phòng Chính phủ báo cáo tình hình giá bất động sản (BĐS). Trong đó, Bộ sẽ nghiên cứu, đề xuất chính sách đánh thuế với trường hợp sở hữu, sử dụng nhiều nhà, đất nhằm hạn chế đầu cơ, mua đi bán lại trong thời gian ngắn để kiếm lời.

Đề xuất của Bộ Xây dựng được đưa ra trong bối cảnh giá BĐS, nhà ở liên tục tăng mạnh từ đầu năm đến nay.

Bộ Tài chính cũng hoàn toàn đồng tình với đề xuất đánh thuế người có nhiều BĐS để tránh đầu cơ, đảm bảo thị trường phát triển minh bạch, ổn định.

Vấn đề đánh thuế BĐS đã được đưa ra cân nhắc và trao đổi trong nhiều năm qua. Không chỉ Việt Nam, ở nhiều quốc gia trên thế giới, các Chính phủ đã đưa ra nhiều giải pháp khác nhau nhằm điều tiết thị trường cũng như đảm bảo sự phát triển ổn định của thị trường nhà ở. Một trong những giải pháp thường được thực hiện là áp dụng thuế.

Bình luận về vấn đề này, bà Thanh Hương, Quản lý cấp cao Bộ phận nghiên cứu Savills đánh giá, thuế BĐS là công công cụ tài chính thường xuyên được thảo luận trong khung pháp lý của các nước trên thế giới, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển trong đó có Việt Nam. Hiện tại, chủ sở hữu BĐS ở Việt Nam không phải chi trả thuế tài sản trong khi khung thuế/phí chuyển nhượng thuộc nhóm thấp nhất thế giới.

Một giải pháp để bình ổn giá nhà

Số liệu của Savills Việt Nam cho thấy, tại các đô thị lớn như TP.HCM và Hà Nội, thị trường nhà ở hiện nay thiếu hụt nguồn cung giá hợp lý khi thị phần phân khúc này đã giảm từ 60% năm 2016 xuống chỉ còn 35% năm 2024, căn hộ sơ cấp dưới 2 tỷ đồng biến mất hoàn toàn.

"Giá sử có thể tiết kiệm tối đa 40% thu nhập 1 tháng, 1 hộ gia đình thu nhập trung bình sẽ cần hơn 30 năm để có thể mua một căn nhà với điều kiện giá nhà không tiếp tục tăng. Nhưng với diễn biến gia tăng liên tục của của thị trường thì điều này là phi thực tế, khiến bất bình đẳng xã hội gia tăng và tiềm ẩn bất ổn an sinh về lâu dài", bà Hương nói.

Trước nhu cầu bức thiết về nhà ở, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2030 phấn đấu hoàn thành khoảng 1 triệu căn nhà ở xã hội. Trong đó, TP.HCM đã đặt mục tiêu cung cấp 35.000 căn nhà ở xã hội đến năm 2025, Hà Nội là 8.000 căn. Bà Hương cho rằng, các chính sách đã được điều chỉnh để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc phát triển nhà ở xã hội. Tuy nhiên, cần cân nhắc áp dụng các biện pháp như thuế BĐS thứ 2 nhằm tối ưu hóa nguồn lực và điều tiết thị trường.

Ở góc độ lý thuyết, bà Hương cho biết, đây là công cụ hữu hiệu với 3 chức năng nổi bật. Thứ nhất, thuế BĐS giúp gia tăng nguồn thu ngân sách để tái đầu tư và an sinh xã hội. Thứ hai, chức năng kiểm soát nguồn tài nguyên quốc gia thông qua việc gia tăng nghĩa vụ tài chính với các hộ thu nhập cao đang sử dụng nhiều tài nguyên (nhà - đất).

Thứ ba, so với các sắc thuế chủ lực khác như thuế doanh nghiệp, thực thể tính thuế ở đây là BĐS khiến cá nhân khó trốn thuế, sắc thuế BĐS cũng không cần cạnh tranh hay bị giới hạn bởi các hiệp định quốc tế, do đó dễ dàng hơn cho các cơ quan quản lý hoạch định nguồn thu ngân sách dự kiến.

"Để thực hiện áp thuế tài sản, chi phí đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật, công cụ tính thuế, đặc biệt là minh bạch và số hóa toàn bộ dữ liệu BĐS dân cư trở thành rào cản lớn nhất, cần nguồn tài chính lớn, sự quyết liệt tới cùng và công tác phối hợp lâu dài của liên bộ", bà Hương cho hay.

Vị chuyên gia nhấn mạnh, việc xác định giá trị giao dịch chính xác, minh bạch hóa các giao dịch, cũng như xác định rõ ràng quyền sở hữu là những vấn đề nan giải. Đồng thời, việc xác định mức thuế hợp lý cũng là bài toán cần giải quyết để vừa đảm bảo nguồn thu cho ngân sách, vừa không làm ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành BĐS, vốn có mối liên kết chặt chẽ với nhiều ngành kinh tế khác.