'Tạo cơ chế hấp dẫn thu hút nhà đầu tư vào TP.HCM'

Ngày 8/12, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu nhấn mạnh vai trò vị thế của TP.HCM là trung tâm kinh tế cả nước và Đông Nam Bộ. Việc bổ sung cơ chế đặc thù là yêu cầu cấp thiết để tạo động lực dẫn dắt kinh tế vùng và quốc gia. Tuy nhiên, đi sâu vào nội dung cụ thể, các ý kiến đã chỉ ra những "điểm nghẽn" trong tư duy xây dựng luật cần được tháo gỡ.

TP.HCM không thể khoác chung cái áo thể chế với địa phương khác

Đơn cử, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho rằng, TP.HCM vốn dĩ trước đây đã là một một trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, là khu vực năng động, sáng tạo, là nơi đột phá ra những thể chế quản lý mới để sau đó nhân rộng cho cả nước.

Sau khi sáp nhập thêm Bình Dương và Vũng Tàu, vị thế và tiềm lực của TP.HCM càng thêm lớn mạnh cả trong nước và quốc tế mà không địa phương nào có thể so được.

"Với một chỉnh thể to lớn đó, TP.HCM không khoác chung một cái áo thể chế giống như các địa phương khác trong cả nước mà cần phải có một khung khổ pháp luật khác biệt hơn, rộng mở hơn, tạo cho TP.HCM có một khoảng trời riêng để tự do sáng tạo và phát triển có kiểm soát, đấy chính là mục tiêu và nhiệm vụ nghị quyết này phải đạt được", ông Cường nhấn mạnh.

Vị đại biểu của đoàn Hà Nội đồng tình với tất cả những cơ chế, chính sách về phát triển mô hình đô thị TOD, về quy hoạch và quản lý đô thị; về thu hút nhà đầu tư chiến lược, về đề xuất thành lập khu thương mại tự do.

"Tuy nhiên, tất cả những đề xuất này tôi cho là còn có phần khiêm tốn và chưa đủ mạnh mẽ để thực sự tạo một cơ chế đủ mạnh giúp cho TP.HCM tự do sáng tạo, phát triển bứt phá đúng với tiềm năng và vị thế đang có. Đề nghị nghiên cứu rà soát lược bỏ tất cả những nội dung quy định làm không thể thực hiện được các cơ chế đặc thù", ông Cường nhận định.

Theo ông Cường, nên quy định các nguyên tắc, tiêu chí và giao HĐND thành phố tự quyết định.

"Nếu làm theo quy định của pháp luật thì cứ thế mà làm chứ việc gì phải ban hành nghị quyết này làm gì? Trong dự thảo nghị quyết này còn nhiều đoạn quy định dạng như thế. Phải rà soát và bỏ những quy định dạng như thế mới thực hiện được các quy định đặc thù mà không phải chạy đi xin ai nữa", ông Cường nói.

Ngoài ra, dự thảo nghị quyết đang liệt kê ra tất cả những đầu việc cần xin cách làm đặc thù, liệt kê ra danh sách và mô tả rất kỹ các loại dự án cần được ưu đãi là nhà đầu tư chiến lược.

Đại biểu đề nghị bổ sung cơ chế tương tự như Hà Nội vào Nghị quyết của TP.HCM. Trong trường hợp cần thiết, HĐND TP.HCM được quyền quyết định các biện pháp khác với quy định pháp luật hiện hành, báo cáo Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, sau đó báo cáo Quốc hội.

Theo đại biểu Hoàng Văn Cường, việc trao quyền này sẽ biến TP.HCM thực sự trở thành "phòng thí nghiệm về thể chế", tạo không gian sáng tạo và bứt phá cho cả nước.

Tạo được cơ chế thực sự hấp dẫn để thu hút nhà đầu tư chiến lược

Trong khi đó, đại biểu Trần Khánh Thu (đoàn Hưng Yên) bày tỏ quan điểm ủng hộ việc bổ sung 2 nhóm dự án trọng điểm. Thứ nhất, nhóm dự án y tế, văn hóa, thể thao, bao gồm các dự án y tế chuyên sâu, khu liên hợp thể thao, công viên văn hóa, công viên chuyên đề với vốn đầu tư trên 6.000 tỷ đồng.

Theo bà Thu, TP.HCM cần trở thành trung tâm y tế, văn hóa tầm khu vực và quốc tế để nâng cao chất lượng sống và năng lực cạnh tranh đô thị.

Thứ 2 là bổ sung nhóm dự án cải tạo, di dời nhà trên và ven kênh rạch. Đây được xác định là nút thắt lớn nhất trong phát triển đô thị của thành phố nhiều thập kỷ qua. Việc thu hút nhà đầu tư chiến lược vào lĩnh vực này sẽ giúp giải quyết dứt điểm vấn đề môi trường, cảnh quan và an sinh xã hội, tạo ra không gian đô thị văn minh, an toàn.

Theo vị đại biểu của đoàn Hưng Yên, đây là một cam kết chính trị mạnh mẽ của Quốc hội và Chính phủ trong việc trao cho TP.HCM điều kiện để dẫn dắt, mở đường và thử nghiệm những mô hình phát triển có tầm ảnh hưởng quốc gia.

Để các cơ chế đặc thù thực sự đi vào cuộc sống, đại biểu Trần Khánh Thu kiến nghị cần thay đổi tư duy trong tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư chiến lược. Thay vì chỉ chú trọng vào cấu trúc vốn hay năng lực tài chính (như quy định tại điểm c, khoản 4, Điều 1), cần quan tâm đến giải pháp và công nghệ mà dự án mang lại.

Đại biểu đưa ra các kiến nghị cụ thể, một là, cần xây dựng cơ chế "Thỏa thuận đầu tư" giữa Nhà nước và nhà đầu tư. Trong đó cam kết rõ tiến độ, trách nhiệm, nghĩa vụ pháp lý. Ai vi phạm sẽ bị xử lý. Điều này giúp chọn đúng nhà đầu tư có năng lực thực chất.

Hai là xây dựng cổng thông tin công khai để nhà đầu tư chủ động đề xuất dự án dựa trên danh mục khái quát hóa, tránh mô tả quá chi tiết từng hạng mục gây bó hẹp cơ hội áp dụng công nghệ mới.

Ba là, thành phố cần có một cơ quan chuyên trách thẩm quyền giải quyết trực tiếp các thủ tục cho nhà đầu tư chiến lược, đảm bảo sự thông suốt và đúng cam kết.

Theo bà Thu, các nhóm dự án trên đều có một điểm chung: tính chất công - tư đan xen, khối lượng đầu tư lớn, đòi hỏi năng lực quản trị và điều phối rất cao. 

Nếu không có cơ chế đặc thù sẽ khó có thể thu hút nhà đầu tư chiến lược đúng nghĩa, sẽ không thể giải quyết các bài toán đô thị tồn đọng nhiều năm nay và TP.HCM sẽ không thể bước vào giai đoạn phát triển mới với vai trò dẫn dắt quốc gia.

"Sửa đổi Nghị quyết 98, điều quan trọng nhất là phải tạo được cơ chế thực sự hấp dẫn để thu hút nhà đầu tư chiến lược, đồng thời xử lý tốt vấn đề quản lý và sử dụng đất đai. Đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát danh mục các dự án cần được khái quát theo mục tiêu, bản chất và vấn đề cần giải quyết, tránh mô tả quá chi tiết từng hạng mục vì điều đó dễ lạc hậu, hạn chế tính linh hoạt và làm mất cơ hội thu hút những mô hình, công nghệ mới", bà Thu nêu kiến nghị.