Tài xế ở thế yếu khi hợp tác với hãng gọi xe
Khi pháp luật chưa thể điều chỉnh mối quan hệ giữa các công ty công nghệ kết nối dịch vụ vận tải (hãng gọi xe) và tài xế, thì các bác tài vẫn phải là bên chịu thiệt trong giao kết hợp đồng với đối tác của mình.

Chính sách ưu đãi của các hãng gọi xe thường tỷ lệ nghịch với thị phần. Ảnh minh họa Thành Hoa.
Tắt ứng dụng để phản đối chính sách chi trả
Tháng 7 vừa rồi hàng trăm tài xế của Go-Viet đã tắt ứng dụng gọi xe của công ty này và tụ tập phản đối việc thay đổi chính sách thưởng trên cuốc xe của công ty(1). Trước đó, Go-Viet đã giảm số tiền thưởng mà tài xế được hưởng trên hiệu suất hoàn thành đơn hàng(2) đồng thời triển khai mức thu chiết khấu 20% thay vì có hoàn 10% hay thu ở mức 0%(3) như khi mới gia nhập thị trường Việt Nam. Những chuyện tương tự cũng xảy ra với Grab.
Việc tài xế tắt ứng dụng để phản đối sự thay đổi chính sách của các hãng xe đều xuất phát từ một nguyên nhân: họ không được thảo luận trước về các thay đổi trong thỏa thuận hợp tác mà hai bên đã ký kết trước đó.
Tuy nhiên, khi các tài xế bức xúc, cùng nhau tắt ứng dụng, tụ tập phản đối thì dường như họ đã quên rằng lúc đặt bút ký vào thỏa thuận hợp tác, họ đã trao cho các hãng xe quyền thay đổi các điều khoản mà không cần có sự bàn bạc trước. Nói cách khác, họ đang làm những việc vô nghĩa khi phản đối những điều mình đã đồng ý trước kia.
Mối quan hệ giữa các tài xế và hãng xe không phải là quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động, mà là giữa các đối tác với nhau. Tuy nhiên, trên thực tế, trong mối quan hệ này, các tài xế không có quyền đưa ra yêu cầu hoặc thương lượng điều khoản hợp đồng hay thay đổi các điều khoản trong hợp đồng. Họ chỉ có hai lựa chọn, đồng ý hoặc không đồng ý những điều khoản này và vì vậy ký hay không ký thỏa thuận hợp tác.
Ban đầu, các hãng gọi xe thường thu hút tài xế với chính sách chi trả rất hấp dẫn. Khi đã mở rộng được thị phần, các chính sách ưu đãi cũng giảm dần. Luật sư Phạm Thị Thoa, Công ty Luật Apolat Legal, nhận định rằng khi Go-Viet cần cạnh tranh với Grab, họ sẽ đưa ra mức thưởng cao, chiết khấu hấp dẫn nhằm thu hút tài xế để giành thị phần.
Đến một thời điểm họ có kế hoạch về lợi nhuận, hoặc tạm ngừng thu hút tài xế, họ sẽ giảm mức thưởng và tăng chiết khấu. Grab cũng từng thực hiện hành động này sau khi mua lại Uber nhưng sau đó lại tăng mức thưởng, giảm chiết khấu khi Go-Viet gia nhập thị trường.
Bà Thoa cho rằng việc doanh nghiệp thay đổi chính sách là chuyện bình thường. Tuy nhiên, điều đáng nói là các hãng gọi xe này không nói rõ thời điểm thay đổi vào lúc nào và trong bao lâu trong hợp đồng. Họ còn giành quyền được thay đổi, trong khi theo nguyên tắc, các đối tác phải cùng bàn bạc khi có sự thay đổi đó. Điều này khiến các đối tác - tài xế - cảm thấy bị đánh lừa.
Hợp đồng chỉ bảo vệ một phía
Theo luật sư Thoa, theo điều 8c thỏa thuận hợp tác, Go-Viet quy định “Go-Viet, với tư cách là đơn vị vận hành của ứng dụng Go-Viet, có thể sửa đổi hoặc bổ sung điều kiện theo từng thời điểm. Việc sửa đổi hoặc bổ sung điều kiện sẽ được áp dụng sau khi Go-Viet thông báo sửa đổi hoặc bổ sung điều kiện thông qua các phương tiện điện tử hoặc các phương tiện truyền thông khác do Go-Viet lựa chọn và việc sửa đổi, bổ sung này có thể bao gồm việc sửa đổi hoặc bổ sung các chính sách đã có sẵn trong điều kiện hoặc các điều khoản và điều kiện bổ sung.
Đối tác đồng ý rằng việc đối tác tiếp tục truy cập hoặc sử dụng ứng dụng Go-Viet hoặc việc tiếp tục hợp tác của đối tác sau ngày thông báo sửa đổi điều kiện có thể được xem là đối tác đồng ý chịu ràng buộc bởi các điều kiện, như đã được sửa đổi hoặc bổ sung”.
Như vậy, theo thỏa thuận thì nếu các tài xế tiếp tục hợp tác với Go-Viet bằng cách sử dụng ứng dụng và làm việc với khách hàng thì coi như đồng ý với điều kiện mới đã được thông báo của Go-Viet. Nếu không đồng ý thì tài xế sẽ phải hủy hợp đồng.
Tương tự, ở điều 3, điều khoản thanh toán của các điều khoản và điều kiện dành cho tài xế GrabBike, được xem như hợp đồng giữa tài xế và Grab, cũng trao quyền cho Grab thay đổi phí dịch vụ.
Cụ thể như sau: “... Bạn thừa nhận rằng tổng số tiền phí mà hành khách hoặc khách hàng trả cho bạn đã bao gồm cả phí sử dụng phần mềm mà bạn đang thu hộ công ty. Phí sử dụng phần mềm đó có thể lên đến 20% phí được quy định cho dịch vụ cho mỗi lần hành khách hoặc khách hàng hoàn tất một chuyến đi, sẽ do công ty toàn quyền quyết định, tùy từng thời điểm... Công ty có thể xác định hoặc thay đổi phí dịch vụ khi công ty, theo toàn quyền quyết định của mình, cho là cần thiết hoặc phù hợp với hoạt động kinh doanh”.
Tuy nhiên, các tài xế của các hãng gọi xe này không phải là những người quen đọc hợp đồng, lại càng không phải là những người có thể bỏ tiền thuê luật sư xem xét hợp đồng trước khi đồng ý ký thỏa thuận hợp tác. Khi chính sách của hãng thay đổi, tiền các tài xế nhận về giảm thì họ mới nhận ra rằng mình đã ngây thơ ký vào hợp đồng mà mình bị động trước những thay đổi của đối tác.
Theo luật sư Thoa, dựa trên các điều khoản thỏa thuận giữa các bên và cách thức hợp tác hiện tại giữa Grab, Go-Viet và các tài xế của họ (quan hệ giữa một bên là pháp nhân có mục đích lợi nhuận và một bên là cá nhân), thì có thể thấy quan hệ này được điều chỉnh bởi Luật Thương mại.
Hợp đồng do Grab và Go-Viet ban hành theo mẫu là hợp đồng mẫu, tương tự như hợp đồng mua bán chung cư, hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, hợp đồng mở tài khoản ngân hàng, hợp đồng cấp điện, nước, truyền hình... Theo đó, những hợp đồng này phải tuân thủ các quy định pháp luật về cạnh tranh, bảo vệ người tiêu dùng... mà ở đó, quyền lợi của khách hàng, của người tiêu dùng được các cơ quan nhà nước xem xét đánh giá, bảo vệ.
Tuy nhiên, tài xế Grab, Go-Viet lại là đối tác hợp tác kinh doanh chứ không phải người tiêu dùng nên quyền lợi của họ không được bảo vệ theo Luật Thương mại. Quyền lợi của tài xế lúc này hoàn toàn phụ thuộc vào các hãng xe, mà các điều khoản trong hợp đồng chỉ bảo vệ các hãng này.
Luật sư Thoa cho rằng tài xế chỉ được xem xét bảo vệ một phần theo quy định tại điều 405 Bộ luật Dân sự về hợp đồng mẫu như sau:
1. Hợp đồng theo mẫu là hợp đồng gồm những điều khoản do một bên đưa ra theo mẫu để bên kia trả lời trong một thời gian hợp lý; nếu bên được đề nghị trả lời chấp nhận thì coi như chấp nhận toàn bộ nội dung hợp đồng theo mẫu mà bên đề nghị đã đưa ra.
2. Trường hợp hợp đồng theo mẫu có điều khoản không rõ ràng thì bên đưa ra hợp đồng theo mẫu phải chịu bất lợi khi giải thích điều khoản đó.
3. Trường hợp hợp đồng theo mẫu có điều khoản miễn trách nhiệm của bên đưa ra hợp đồng theo mẫu, tăng trách nhiệm hoặc loại bỏ quyền lợi chính đáng của bên kia thì điều khoản này không có hiệu lực, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Từ các điều khoản trên có thể thấy sự thiệt thòi, bất lợi và yếu thế của các tài xế trong việc giao kết hợp đồng với các hãng gọi xe công nghệ, nhưng pháp luật Việt Nam hiện tại chưa có quy định điều chỉnh phù hợp để bảo vệ đối tượng này và đang trong quá trình nghiên cứu ban hành, sửa đổi luật.
Trong khi đó, với vị trí là bên tạo ra giao dịch thì Grab, Go-Viet hoàn toàn có đủ năng lực, tài chính để nghiên cứu và vận dụng quy định pháp luật Việt Nam hiện hành theo hướng có lợi cho họ mà không vi phạm pháp luật. Cụ thể, họ đã không thực hiện quan hệ lao động với tài xế mà chuyển sang giao dịch hợp tác, kinh doanh thương mại theo Luật Thương mại.
Do đó, quyền lợi của tài xế sẽ không được Bộ luật Lao động bảo vệ như được nghỉ phép hưởng lương, được đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế...
(Theo Thời báo kinh tế Sài Gòn)
- Cùng chuyên mục
Đà Nẵng phạt 1 resort ven biển hơn 224 triệu đồng vì vi phạm môi trường
CTCP Thương mại và Du lịch San Hô Đà Nẵng - chủ đầu tư khu du lịch Temple Resort Danang bị phạt 224,5 triệu đồng vì vi phạm quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm.
Pháp luật - 09/06/2025 14:37
Bộ Công an đề nghị Samsung hợp tác về phát triển công nghiệp an ninh
Samsung được đề nghị hỗ trợ Bộ Công an trong việc triển khai công nghệ cao vào công tác quản lý và giám sát an ninh quốc gia.
Pháp luật - 09/06/2025 10:01
Triệt phá đường dây liên quan đến rửa tiền lên đến 1.200 tỷ đồng
Nhóm đối tượng là nhà phát hành game sử dụng rất nhiều tài khoản ngân hàng thương mại trong nước khác nhau để nhận tiền từ nhóm vận hành cổng trung gian thanh toán trái phép. Đồng thời, nhóm vận hành cổng trung gian thanh toán trái phép sử dụng tiền phạm tội mà có mua tiền điện tử USDT (sử dụng ví lạnh) để tích trữ hoặc "chuyển giá trị" bằng việc mua nhà, xe ô tô hạng sang…
Pháp luật - 08/06/2025 16:49
Cảnh giác với bill chuyển khoản thành công
Đi liền với việc đẩy mạnh triển khai các giải pháp phát triển thanh toán không dùng tiền mặt là việc gia tăng các vụ lừa đảo chuyển tiền qua ngân hàng, trong đó có hành vi giả mạo chuyển khoản thành công nhằm chiếm đoạt tiền của người khác.
Pháp luật - 08/06/2025 13:59
Đồng Nai khởi tố vụ lừa đảo hơn 10.000 tỷ đồng từ tiền ảo 'Matrix Chaine'
5 đối tượng trong đường dây lừa đảo tiền ảo "Matrix Chaine" vừa bị khởi tố, bắt tạm giam sau khi chiếm đoạt hơn 10.000 tỷ đồng của hàng chục nghìn người tham gia.
Pháp luật - 08/06/2025 08:58
Bắt Giám đốc công ty bất động sản ở Lâm Đồng do biến đất công thành đất tư
Hô biến đất công thành đất tư, ông Lê Văn Thanh, Giám đốc Công ty Bất động sản Thanh Bình (Lâm Đồng) bị bắt.
Pháp luật - 07/06/2025 09:14
Cục Thuế: Hộ kinh doanh né thuế chỉ là một vài trường hợp cá biệt
Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn khẳng định, hộ kinh doanh né thuế chỉ là một vài trường hợp cá biệt, phần lớn các hộ kinh doanh vẫn chấp hành tốt quy định.
Pháp luật - 06/06/2025 10:49
Xử phạt gần 360 triệu đồng đối với hành vi bán Rolex, Hermes nhái tại Saigon Square
Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) TP.HCM cho biết, từ năm 2024 đến nay, đã xử lý 38 vụ vi phạm buôn bán hàng giả hàng nhái các nhãn hiệu lớn tại Saigon Square, tịch thu 1.291 đơn vị sản phẩm với tổng trị giá hàng hóa hơn 250 triệu đồng, xử phạt 359 triệu đồng.
Pháp luật - 05/06/2025 16:42
Huế dừng đấu giá 2 mỏ khoáng sản
Do có thông tin một số tổ chức đăng ký tham gia đấu giá có dấu hiệu vi phạm, Huế đã dừng tổ chức đấu giá 2 mỏ khoáng sản trước 1 ngày diễn ra phiên đấu giá.
Pháp luật - 05/06/2025 15:24
Hộ kinh doanh không nhận tiền mặt để “né” thuế: Coi chừng bị truy cứu hình sự!
Việc từ chối nhận tiền mặt khi thanh toán nhằm “né” thuế không làm giảm nghĩa vụ thuế, mà có thể trở thành dấu hiệu nghi ngờ cho hành vi che giấu doanh thu, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Pháp luật - 05/06/2025 07:42
Bộ Công an: Có cán bộ bao che, tiếp tay cho hàng giả, hàng nhái
"Bộ Công an sẽ làm rõ, xử lý hành vi tiếp tay cho tội phạm sản xuất hàng giả, hàng nhái... của một số cán bộ trong cơ quan quản lý Nhà nước", Thiếu tướng Nguyễn Quốc Toản nhấn mạnh.
Pháp luật - 04/06/2025 17:53
'Ưu tiên bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng hơn kinh tế'
"Quy định ở Nghị quyết 173 đã xác định ưu tiên bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng nhiều hơn các yếu tố về mặt kinh tế", bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và Phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho hay.
Pháp luật - 04/06/2025 10:57
Tổng Giám đốc Công ty Khoáng sản và Luyện kim Việt Trung bị khởi tố
Ông Bùi Thanh Bình, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Khoáng sản và Luyện kim Việt Trung bị khởi tố tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" và "Nhận hối lộ".
Pháp luật - 04/06/2025 06:45
Tuấn 'thần đèn' khai gì tại cơ quan công an?
Tại Cơ quan Công an, Nguyễn Anh Tuấn có biệt danh là Tuấn 'thần đèn' khai nhận chưa hiểu biết về pháp luật nên khai thác cát vượt công suất cho phép.
Pháp luật - 03/06/2025 11:12
Thủ đoạn của tập đoàn đa cấp xuyên quốc gia
Từ giữa năm 2024, tin vào lời hứa đổi đời từ việc tham gia sở hữu và kinh doanh một loại nấm "Quốc bảo Đài Loan" với thu nhập "khủng", hàng nghìn người dân ở khắp các tỉnh thành lao vào cuộc chơi của tập đoàn Ame Global, để rồi tiền mất, tật mang.
Pháp luật - 02/06/2025 09:12
Những chính sách nổi bật có hiệu lực từ tháng 6
Từ đầu tháng 6/2025, nhiều chính sách mới có hiệu lực như: Hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử; doanh nghiệp nhà nước áp dụng cơ chế tiền lương mới; chế độ, chính sách đối với chuyên gia cao cấp...
Pháp luật - 01/06/2025 08:40
- Đọc nhiều
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 3 week ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 3 week ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 2 month ago