Starup: Minh bạch quản trị là 'giấy thông hành' để gọi vốn

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa tổ chức thành công Festival Khởi nghiệp 2025.

Phát biểu sự kiện, ông Bùi Trung Nghĩa, Phó Chủ tịch VCCI cho biết, chương trình đã được duy trì liên tục suốt 23 năm qua.

Năm 2025 đánh dấu bước chuyển mình rõ nét của hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam, là điểm sáng trong khu vực Đông Nam Á, xếp thứ ba về cả số lượng thương vụ và tổng giá trị đầu tư, chỉ đứng sau Singapore và Indonesia. Cả nước hiện có gần 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và hai kỳ lân công nghệ mới.

Trên bảng xếp hạng Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu, Việt Nam đứng thứ 44 trong số 139 quốc gia, trong khi hệ sinh thái khởi nghiệp được xếp hạng 55 thế giới.

Các đô thị lớn cũng dần khẳng định vị trí trên bản đồ khởi nghiệp toàn cầu, với TP. Hồ Chí Minh xếp thứ 110, Hà Nội thứ 148 và Đà Nẵng thứ 766, đưa Việt Nam vào nhóm ba hệ sinh thái khởi nghiệp tăng trưởng nhanh nhất và đứng thứ năm trong khu vực ASEAN.

Dù vậy, lãnh đạo VCCI cũng thẳng thắn nhìn nhận rằng hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam vẫn đang “khát vốn”, đặc biệt ở giai đoạn đầu – giai đoạn rủi ro cao, khó tiếp cận tín dụng ngân hàng và chưa thực sự hấp dẫn các quỹ tư nhân.

Để tháo gỡ nút thắt này, trong năm 2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 264/2025/NĐ-CP về quỹ đầu tư mạo hiểm và Nghị định số 210/2025/NĐ-CP về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo.

"Hai nghị định được đánh giá là mang tính đột phá khi cho phép sử dụng ngân sách nhà nước để đầu tư mạo hiểm, đồng thời mở rộng và hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động đầu tư vào startup và doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo", Phó Chủ tịch VCCI nói.

Khi cơ chế đã mở và khuôn khổ pháp lý đã rõ ràng, vấn đề còn lại là hành động. Các địa phương được kỳ vọng sớm thí điểm và thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm cấp tỉnh, đánh giá hiệu quả dựa trên tác động lan tỏa và giá trị công nghệ thay vì chỉ nhìn vào lợi nhuận tài chính ngắn hạn.

Về phía các doanh nghiệp startup, ông Bùi Trung Nghĩa nhấn mạnh, minh bạch quản trị được coi là “giấy thông hành” quan trọng nhất để tiếp cận nguồn vốn, cùng với việc tập trung vào giá trị cốt lõi bền vững thay vì chạy theo những định giá ảo.

Đa dạng hóa nguồn vốn là điều thiết yếu

Chia sẻ về sự cần thiết và những hạn chế trong việc thành lập quỹ đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo, TS. Đàm Quang Thắng - Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Khởi nghiệp Đổi mới Sáng tạo cho biết, trong hệ sinh thái khởi nghiệp, việc khai thông và đa dạng hóa nguồn vốn là điều thiết yếu. Một trong những yếu tố quan trọng nhất để thúc đẩy sự phát triển của khởi nghiệp sáng tạo là sự sẵn sàng đầu tư của các nhà đầu tư.

Theo ông Thắng, về cơ bản, các quỹ đầu tư hiện nay có thể được chia thành hai loại: quỹ tư nhân và quỹ nhà nước. Quỹ tư nhân, trước đây hoạt động theo Nghị định 38/2018/NĐ-CP, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế khiến cho quá trình vận hành chưa thực sự hiệu quả. Nghị định 210/2025/NĐ-CP đã khắc phục phần nào những hạn chế này, tạo điều kiện để các quỹ tư nhân hoạt động thuận lợi hơn.

Tuy nhiên, vị này nhấn mạnh, để quỹ thực sự vận hành hiệu quả, cần đặc biệt chú trọng hai yếu tố: tư duy đầu tư và môi trường đầu tư.

Tư duy đầu tư đòi hỏi nhà đầu tư phải hiểu rõ về môi trường hoạt động và đặc thù của khởi nghiệp sáng tạo. Bên cạnh đó, vai trò của người quản lý quỹ hoặc đơn vị quản lý là vô cùng quan trọng. Nếu quỹ không được quản lý tốt, hiệu quả hoạt động sẽ rất khó đạt được.

Ngoài các Nghị định đã ban hành trước đó, Nghị định 264/2025/NĐ-CP đã bổ sung nguồn lực lớn từ nhà nước, kết hợp với tư nhân để hình thành các quỹ có pháp nhân, bao gồm cả quỹ cấp quốc gia và quỹ cấp địa phương. "Điều này tạo ra lợi thế đáng kể cho hệ sinh thái khởi nghiệp, giúp các quỹ hoạt động ổn định hơn và huy động vốn hiệu quả hơn", ông Thắng nói.

Lấy ví dụ thực tế, ông Thắng chia sẻ, BK Fund - Quỹ Đầu tư Khởi nghiệp Sáng tạo Bách Khoa Hà Nội, xuất phát từ các cựu sinh viên Đại học Bách Khoa, là một minh chứng tiêu biểu cho thấy quỹ trong hệ sinh thái khởi nghiệp có thể hoạt động rất hiệu quả. Sự thành công của BK Fund cũng cho thấy, khi có quản lý tốt và nguồn lực hợp lý, quỹ không chỉ phát triển mà còn góp phần thúc đẩy sự ra đời của các quỹ đầu tư khác, tạo động lực cho toàn bộ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.