Phát huy vai trò và hiệu quả của đầu tư nước ngoài trong giai đoạn mới
Năm 1987, Quốc hội đã ban hành Luật Ðầu tư nước ngoài tại Việt Nam, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-1988.

Trong 30 năm qua, đầu tư nước ngoài (ÐTNN) đã có những đóng góp quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội, góp phần tích cực hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, phát triển quan hệ đối ngoại, hợp tác, hội nhập quốc tế và nâng cao uy tín, vị thế của nước ta trên trường quốc tế.
Tuy nhiên, việc thu hút và sử dụng ÐTNN thời gian qua còn bộc lộ một số hạn chế, bất cập, cần tập trung khắc phục. Ðồng thời, bối cảnh thế giới và tình hình trong nước đang đòi hỏi phải chủ động điều chỉnh định hướng chiến lược thu hút và sử dụng ÐTNN phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới.
Nhìn lại 30 năm thu hút và sử dụng ÐTNN
Năm 2018 đánh dấu chặng đường 30 năm thực hiện đường lối, chủ trương của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về thu hút và sử dụng ÐTNN. Ðồng hành cùng công cuộc đổi mới của đất nước, khu vực ÐTNN không ngừng phát triển và trở thành một bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế. Thực tiễn 30 năm qua cũng cho thấy ÐTNN luôn đóng vai trò là một trong những động lực thúc đẩy nền kinh tế phát triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Với 184 tỷ USD được giải ngân trong 30 năm, ÐTNN đã bổ sung nguồn vốn quan trọng vào tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Tỷ trọng vốn ÐTNN trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội tăng từ gần 15% năm 2005 lên 23,7% năm 2017. Ðóng góp của ÐTNN vào GDP cũng ngày càng cao. Nếu như năm 1995, khu vực ÐTNN mới chiếm 6,3% trong GDP, thì đến năm 2017 đã chiếm tới 19,6%. Khu vực này cũng đóng góp đáng kể vào nguồn thu ngân sách, với giá trị nộp ngân sách tăng từ 1,8 tỷ USD giai đoạn 1994 - 2000 lên 14,2 tỷ USD giai đoạn 2001 - 2010. Giai đoạn 2011 - 2015, thu ngân sách từ khu vực ÐTNN đạt 23,7 tỷ USD, chiếm gần 14% tổng thu ngân sách. Riêng năm 2017 đạt 8 tỷ USD, chiếm khoảng 17% tổng thu ngân sách nhà nước.
Với 58,2% vốn ÐTNN tập trung vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, khu vực ÐTNN góp phần quan trọng thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Số liệu thống kê cho thấy khu vực này đang tạo ra trên 50% giá trị sản xuất công nghiệp của cả nước, góp phần hình thành một số ngành công nghiệp chủ lực của nền kinh tế, như: dầu khí, viễn thông, điện, điện tử... ÐTNN góp phần phát triển nhiều ngành dịch vụ chất lượng cao như tài chính - ngân hàng, bảo hiểm, kiểm toán, tư vấn luật, vận tải biển, logistics, giáo dục - đào tạo, y tế, du lịch...; chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, nâng cao giá trị hàng hóa nông sản xuất khẩu.
Hoạt động ÐTNN cũng đóng góp quan trọng trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu của Việt Nam, thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu mặt hàng xuất khẩu và từng bước đưa Việt Nam tham gia vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu.
Những thành tựu nêu trên đã khẳng định đường lối mở cửa hợp tác với nước ngoài của Ðảng và Nhà nước là một quyết sách đúng đắn, phù hợp với xu thế phát triển chung của thời đại. Tuy nhiên, cũng cần thẳng thắn nhìn nhận rằng, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thu hút và sử dụng ÐTNN thời gian qua đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập cần sớm được giải quyết, khắc phục.
Trước hết, liên kết của khu vực ÐTNN với khu vực trong nước và hiệu ứng lan tỏa năng suất chưa cao. Chuyển giao công nghệ chưa đạt được kết quả như kỳ vọng. Tỷ trọng đầu tư của các tập đoàn xuyên quốc gia (TNCs) còn thấp; đầu tư từ Hoa Kỳ, EU vào Việt Nam còn chưa tương xứng với tiềm năng. Một số dự án ÐTNN chưa tuân thủ nghiêm túc quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Vẫn có tình trạng doanh nghiệp (DN) có vốn ÐTNN sử dụng máy móc, thiết bị thế hệ cũ, không phù hợp, gây ô nhiễm môi trường. Ðặc biệt đã có một số dự án gây sự cố ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Một số DN có vốn ÐTNN chấp hành chưa nghiêm quy định của pháp luật về thuế, lao động. Trong một số trường hợp, việc thu hút ÐTNN chưa tính toán đầy đủ, toàn diện các yếu tố liên quan đến quốc phòng, an ninh.
Ðịnh hướng chiến lược mới
Cùng với việc tiếp tục khẳng định khu vực ÐTNN là một bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế, được khuyến khích phát triển lâu dài, cần tập trung hoàn thiện thể chế, hệ thống luật pháp chính sách nhằm bảo đảm nâng cao chất lượng, hiệu quả và đóng góp của ÐTNN cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn tới. Trên cơ sở đánh giá tổng kết bước đầu về những thành tựu đã đạt được, những hạn chế, bất cập trong thu hút và sử dụng ÐTNN trong 30 năm qua, cũng như trước bối cảnh quốc tế và trong nước, có thể xác định một số định hướng lớn sau đây:

Với 184 tỷ USD được giải ngân trong 30 năm, ÐTNN đã bổ sung nguồn vốn quan trọng vào tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Tỷ trọng vốn ÐTNN trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội tăng từ gần 15% năm 2005 lên 23,7% năm 2017. Ðóng góp của ÐTNN vào GDP cũng ngày càng cao. Nếu như năm 1995, khu vực ÐTNN mới chiếm 6,3% trong GDP, thì đến năm 2017 đã chiếm tới 19,6%.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng
Về ngành, lĩnh vực, ưu tiên thu hút ÐTNN vào các ngành, lĩnh vực công nghệ cao, tiên tiến, công nghệ thân thiện với môi trường, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo; sản xuất thiết bị y tế, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, giáo dục và đào tạo, du lịch chất lượng cao, dịch vụ tài chính, logistics và các dịch vụ hiện đại khác; sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp thông minh; phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật hiện đại, đặc biệt là các ngành nghề mới trên nền tảng cách mạng công nghiệp 4.0.
Bảo đảm hài hòa giữa tăng trưởng xuất khẩu với đầu tư phát triển sản phẩm, dịch vụ có giá trị gia tăng và sử dụng nguồn nguyên liệu nội địa, phát triển công nghiệp hỗ trợ, đào tạo nguồn nhân lực trong nước.
Tăng cường thu hút nhà ÐTNN, DN có vốn ÐTNN, đặc biệt là các TNCs liên kết với DN trong nước để hình thành và phát triển cụm liên kết ngành theo từng chuỗi giá trị.
Tiếp tục thu hút ÐTNN vào các ngành, lĩnh vực mà Việt Nam vẫn đang có lợi thế như dệt may, da giày..., nhưng tập trung vào các khâu tạo ra giá trị gia tăng cao, gắn với quy trình sản xuất thông minh, tự động hóa.
Về địa phương, vùng, thu hút ÐTNN phù hợp với lợi thế, điều kiện, trình độ phát triển và quy hoạch từng địa phương trong mối liên kết vùng, bảo đảm hiệu quả tổng thể kinh tế - xã hội - môi trường. Ðối với những địa bàn, khu vực nhạy cảm, liên quan đến quốc phòng, an ninh, khu vực biên giới, vùng biển, hải đảo, vùng đặc quyền kinh tế, việc thu hút ÐTNN cần được xem xét chặt chẽ, đặt vấn đề bảo đảm quốc phòng, an ninh, chủ quyền quốc gia lên hàng đầu.
Về thị trường và đối tác, đa phương hóa, đa dạng hóa thu hút ÐTNN từ các thị trường và đối tác tiềm năng. Coi trọng các thị trường, đối tác hiện tại như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Xin-ga-po, Hoa Kỳ, Ðức, Anh... Khai thác có hiệu quả mối quan hệ với các đối tác chiến lược (đối tác toàn diện, đối tác chiến lược toàn diện), chú trọng các nước phát triển hàng đầu thế giới, các TNCs nắm giữ công nghệ nguồn, tiên tiến và trình độ quản trị hiện đại.
Chủ động, theo dõi, đánh giá xu hướng dịch chuyển dòng ÐTNN và công nghệ lạc hậu, không thân thiện với môi trường vào Việt Nam từ một số nước trong khu vực để lựa chọn thu hút các dự án đầu tư phù hợp với định hướng.
Thu hút ÐTNN từ các DN nhỏ và vừa, dự án quy mô nhỏ, siêu nhỏ phải bảo đảm điều kiện nâng cấp công nghệ và gia nhập mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu, phát triển công nghiệp hỗ trợ. Ðồng thời, tận dụng lợi thế của Việt Nam trong thị trường của Cộng đồng Kinh tế ASEAN và cơ hội do các hiệp định thương mại tự do tạo ra để thu hút ÐTNN.
Một số giải pháp chủ yếu
Ðể thực hiện các định hướng trên, cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách, đổi mới, mà trước hết tập trung vào ba vấn đề sau:
Thứ nhất, hoàn thiện thể chế kinh tế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh theo chuẩn mực thị trường hiện đại, hội nhập; tôn trọng đầy đủ các quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu, quyền tài sản của nhà đầu tư, trong đó có nhà ÐTNN; bảo đảm vận hành có hiệu quả các loại thị trường; thúc đẩy thị trường hóa nhân tố sản xuất, thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm giảm chi phí hoạt động, chi phí đầu tư nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Hoàn thiện khung pháp luật về đầu tư, DN, quy hoạch, quản lý lao động nước ngoài, du lịch, nhập cảnh, xuất cảnh, cư trú của người nước ngoài theo hướng đồng bộ, thống nhất nhằm thực hiện đầy đủ chủ trương thu hút và sử dụng ÐTNN có chọn lọc, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động của doanh nghiệp có vốn ÐTNN, người nước ngoài làm việc trong các DN này.
Sửa đổi, bổ sung các luật hiện hành phù hợp với Luật Cạnh tranh năm 2018 để áp dụng thống nhất đối với hoạt động mua bán và sáp nhập (M&A), trong đó có hoạt động M&A của nhà ÐTNN, kiểm soát chặt chẽ hành vi thâu tóm của nhà ÐTNN và DN có vốn ÐTNN đối với DN trong nước, đặc biệt là DN lớn, DN vận hành trên nền tảng công nghệ.
Nghiên cứu, đề xuất giải pháp tổng thể, từ hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách (ngoại hối, thuế, hải quan, khoa học công nghệ, đầu tư...), xây dựng cơ sở dữ liệu đến từng bước yêu cầu DN công bố thông tin để ngăn ngừa, hạn chế và xử lý tình trạng chuyển giá, trốn thuế của DN, gồm cả DN có vốn ÐTNN.
Ðổi mới chính sách ưu đãi đầu tư theo nguyên tắc trọng tâm, trọng điểm, gắn với đóng góp và trách nhiệm của DN, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trên cơ sở tiêu chí cụ thể để thực hiện định hướng thu hút và sử dụng ÐTNN.
Thứ hai, đẩy mạnh nâng cao năng lực của doanh nghiệp trong nước và thúc đẩy liên doanh, liên kết với doanh nghiệp ÐTNN theo nội dung của Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 3-6-2017 của Bộ Chính trị và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là nhiệm vụ cấp thiết để khơi dậy các tiềm năng nội lực dài hạn.
Thứ ba, kiện toàn bộ máy quản lý Nhà nước theo hướng đồng bộ, hiệu lực và hiệu quả. Phân định rành mạch chức năng nhiệm vụ giữa các cơ quan ngành dọc, giữa Trung ương và các cấp địa phương, cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành. Làm rõ cơ chế lãnh đạo tập thể và trách nhiệm cá nhân. Tăng cường công tác đào tạo lại đội ngũ cán bộ ở cả Trung ương và địa phương, nhất là kiến thức về chức năng, nhiệm vụ của khu vực công và năng lực hoạch định, thực thi chính sách.
Tiếp tục hoàn thiện cơ chế phân cấp; cơ chế theo dõi, thanh tra, kiểm tra trên nguyên tắc giải quyết kịp thời vướng mắc phát sinh, tạo điều kiện thuận lợi cho DN trong quá trình đầu tư kinh doanh, đồng thời bảo đảm giám sát có hiệu quả việc tuân thủ các cam kết, điều kiện đầu tư kinh doanh của DN, dự án đầu tư, nhất là các DN, dự án hoạt động tại những địa phương có nhiều dự án ÐTNN, các địa bàn, khu vực nhạy cảm, liên quan đến quốc phòng, an ninh, khu vực biên giới, vùng biển, hải đảo, vùng đặc quyền kinh tế.
Nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới. Bên cạnh những thách thức lớn, những cơ hội mới chưa từng có đang được mở ra, tạo điều kiện để nền kinh tế phát triển bứt phá. Ðể khai thác các cơ hội đó, việc khắc phục những hạn chế, bất cập cũng như thực hiện có hiệu quả các chính sách mới nhằm tăng cường thu hút và nâng cao chất lượng ÐTNN có vai trò hết sức quan trọng. ÐTNN chỉ có thể phát huy hiệu quả một khi có sự thống nhất nhận thức, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và cộng đồng doanh nghiệp, cũng như trên cơ sở hệ thống luật pháp, cơ chế chính sách được hoàn thiện dựa trên quan điểm đổi mới, đáp ứng yêu cầu của tiến trình hội nhập quốc tế và đòi hỏi của công cuộc phát triển kinh tế nhanh, bền vững.
NGUYỄN CHÍ DŨNG
Ủy viên Trung ương Ðảng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Ðầu tư
Theo Nhân dân
- Cùng chuyên mục
Tập đoàn FVG khởi công tổ hợp khách sạn, resort 750 tỷ ở Đà Nẵng
Tập đoàn FVG đầu tư Khách sạn Fivitel Nam Hội An và Resort Fivires với tổng vốn đầu tư 750 tỷ đồng, mở đầu chiến lược phát triển hạ tầng du lịch cao cấp trên cung đường Di sản Hội An - Mỹ Sơn - Cổng trời Đông Giang.
Đầu tư - 03/09/2025 19:09
Huế: Bốc thăm mua nhà ở xã hội
Các dự án nhà ở xã hội mới tại Huế chưa đáp ứng được nhu cầu thị trường, dẫn đến tình trạng chủ đầu tư phải cho khách hàng bốc thăm để mua nhà.
Đầu tư - 03/09/2025 19:09
Gần 7 tỷ USD vốn FDI 'chảy' về TP.HCM trong 8 tháng
Tính đến ngày 20/8, TP.HCM thu hút được 6,89 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài (FDI), tăng 58% so với cùng kỳ năm trước.
Đầu tư - 03/09/2025 15:54
Regal Group khởi công khu phức hợp hạng sang chuẩn quốc tế đầu tiên ở Đà Nẵng
Dự án Regal Complex sẽ trở thành một khu phức hợp hạng sang chuẩn quốc tế đầu tiên tại Đà Nẵng, hội tụ những giá trị toàn cầu và tinh hoa bản địa.
Đầu tư - 02/09/2025 16:43
Thúc công nghệ chiến lược để tăng tốc phát triển kinh tế
Để nền kinh tế Việt Nam có thể tăng tốc phát triển, một trong những điểm mấu chốt là thúc đẩy sự hình thành và phát triển của các ngành công nghệ chiến lược, bao gồm bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI)…
Đầu tư - 02/09/2025 07:29
Shark Hưng lấn sân đầu tư vào AI và Blockchain?
Ông Phạm Thanh Hưng (Shark Hưng) chính thức ngồi vào ghế Thành viên HĐQT độc lập của Công ty CP Hyra Holdings, công ty mẹ của Công ty CP Hyra Tek.
Đầu tư - 01/09/2025 14:04
Siêu đô thị và động lực kinh tế Việt Nam
Từ ngày 1/7/2025, việc sáp nhập các tỉnh, thành phố chính thức đi vào vận hành, mở ra một bước ngoặt lịch sử trong tiến trình cải cách bộ máy hành chính và tái cấu trúc không gian phát triển của đất nước. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh đây không chỉ là sự thay đổi địa giới mà là "sắp xếp lại giang sơn", tạo tiền đề hình thành những không gian phát triển mới và động lực mới cho cả quốc gia.
Đầu tư - 01/09/2025 13:30
Nhà máy chế biến nông sản 500 tỷ đồng của Sao Mai chính thức hoạt động
Nhà máy Chế biến Nông sản và Dược liệu Sao Mai không chỉ góp phần nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản Quảng Ngãi mà còn mở ra cơ hội việc làm, phát triển kinh tế địa phương.
Đầu tư - 31/08/2025 11:50
Việt Nam có khả năng về đích sớm 'mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao'
Không cần đến năm 2045, nếu duy trì mức tăng trưởng kinh tế (GDP) 7-8% mỗi năm. Việt Nam có thể “trở thành quốc gia có thu nhập cao” trước năm 2040.
Đầu tư - 31/08/2025 09:05
Định hình khu thương mại tự do ở Huế gắn với logistics
Việc hình thành, phát triển trung tâm logistics không chỉ giúp Huế khai thác triệt để hạ tầng giao thông mà còn là tiền đề để hình thành khu thương mại tự do trong tương lai.
Đầu tư - 31/08/2025 06:45
Đà Nẵng đang hoàn thiện hệ sinh thái phát triển vi mạch bán dẫn
Đại sứ Hoa Kỳ Marc E. Knapper cho biết Việt Nam và Hoa Kỳ đang cùng chia sẻ tầm nhìn phát triển vi mạch bán dẫn để đảm bảo an ninh kinh tế, đóng góp vào chuỗi cung ứng và Đà Nẵng là một điểm đến hấp dẫn.
Đầu tư - 30/08/2025 16:46
Triển vọng thu hút vốn FDI năm 2025
Trong bối cảnh tình hình hình chính trị, kinh tế, thị trường, thương mại và đầu tư toàn cầu biến động khó dự báo, Đảng, Nhà nước đã chủ động đề ra nhiều chủ trương theo hướng đổi mới, sáng tạo nên đã thu được những thành quả đáng ghi nhận, trong đó thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) là điểm sáng trong bức tranh kinh tế - xã hội của Việt Nam.
Đầu tư - 30/08/2025 13:21
Bầu Đức: HAGL tái cấu trúc thành công nhờ đặt niềm tin vào nông nghiệp
Sau giai đoạn khủng hoảng với khoản nợ 32.000 tỷ đồng, CTCP Hoàng Anh Gia Lai của ông Đoàn Nguyên Đức đã chọn nông nghiệp để tái cấu trúc hoạt động và thành công.
Đầu tư - 30/08/2025 07:22
Chủ tịch PDR Nguyễn Văn Đạt: "Tôi sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân để Phát Đạt bứt phá mạnh mẽ"
Ngay sau khi công bố bán 88 triệu cổ phiếu PDR, Chủ tịch Phát Đạt Nguyễn Văn Đạt đã có những chia sẻ thẳng thắn về lý do, tầm nhìn và khát vọng phía sau quyết định gây chú ý này.
Bất động sản - 30/08/2025 07:18
Đầu tư nước ngoài: Đã đến lúc phải “đi bằng hai chân”
Sau gần 40 năm thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), rất nhiều “đại bàng” đã đến “làm tổ’ tại Việt Nam. Tuy nhiên ở chiều ngược lại, đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (OFDI) vẫn rất mờ nhạt khi mới có vài doanh nghiệp (DN) “đem chuông đi đánh xứ người”.
Đầu tư - 30/08/2025 07:16
Đặc khu Vân Đồn sắp có thêm chung cư thương mại gần 900 tỷ đồng
Thị trường bất động sản tại Vân Đồn (Quảng Ninh) đang bước vào giai đoạn phát triển sôi động khi liên tiếp đón nhận nhiều dự án quy mô lớn.
Bất động sản - 29/08/2025 14:02
- Đọc nhiều
-
1
Vàng, chứng khoán cùng lập đỉnh, nhà đầu tư nên hành động thế nào?
-
2
Trước khi bị bắt, 'bầu' Đoan có gì?
-
3
Thị trường chứng khoán sẽ diễn biến thế nào sau kỳ nghỉ lễ 2/9?
-
4
Định hình khu thương mại tự do ở Huế gắn với logistics
-
5
Bộ Công an cảnh báo lợi dụng chính sách tặng quà 100.000 đồng dịp 2/9 để lừa đảo
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 3 month ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 3 month ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 5 month ago