Thu hút FDI chưa tương xứng với tiềm năng

Phú Yên sở hữu nhiều tiềm năng với đường bờ biển dài, gần đường hàng hải quốc tế, nằm trên hành lang kinh tế Bắc - Nam kết nối các vùng động lực, các đô thị lớn, trung tâm kinh tế.

Bên cạnh đó, hạ tầng giao thông của địa phương này hội tụ đầy đủ các loại hình giao thông và nhiều công trình được đầu tư như tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông đi qua địa phận tỉnh; cảng biển Bãi Gốc, Vũng Rô, đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được đưa vào quy hoạch đầu tư và cảng hàng không Tuy Hòa đang triển khai lập quy hoạch để nâng cấp, mở rộng...

"Những lợi thế kể trên tạo điều thuận lợi trong liên kết phát triển với các vùng kinh tế năng động trong nước. Tương lai không xa, Phú Yên sẽ là một điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư quốc tế", TS. Ngô Công Thành, nguyên Phó vụ trưởng Vụ Quản lý Quy hoạch, nguyên Trưởng Phòng Quản lý đầu tư nước ngoài (Bộ KH&ĐT) đánh giá.

Sở hữu nhiều lợi thế trong thu hút đầu tư, tuy nhiên, tỷ lệ vốn FDI trên địa bàn tỉnh chỉ chiếm 0,4% tổng vốn FDI của cả nước, chưa tương xứng với tiềm năng của tỉnh.

"Việc hấp thụ vốn FDI của Phú Yên còn nhiều hạn chế, số dự án bị giải thể trước thời hạn chiếm tỷ trọng lớn, tác động lan tỏa của khu vực FDI sang các khu vực kinh tế khác trong tỉnh chưa được phát huy", ông Thành thông tin.

Đáng chú ý, hàng loạt dự án quy mô lớn được phê duyệt triển khai trên địa bàn Phú Yên nhưng "án binh bất động" hoặc bị thu hồi đã ảnh hưởng đến môi trường đầu tư của tỉnh.

Một trong những dự án tỷ đô gần đây mới bị thu hồi phải kể đến Khu đô thị cao cấp Vườn Phượng Hoàng có diện tích 77 ha, được kỳ vọng thay đổi diện mạo TP. Tuy Hoà. Được biết, nguyên nhân của việc thu hồi dự án này là do UBND tỉnh Phú Yên nhận thấy việc ban hành quyết định chủ trương đầu tư và hai lần điều chỉnh chủ trương phát triển dự án khu đô thị cao cấp Vườn Phượng Hoàng của UBND tỉnh nhiệm kỳ trước đều không đúng quy định pháp luật, nếu tiếp tục để triển khai hậu quả rất lớn nên cần tiến hành thu hồi.

Tương tự, dự án Trung tâm thương mại, giải trí, nhà hàng, khách sạn Phú Khánh Việt (tại 80 Nguyễn Huệ, TP. Tuy Hòa), do Công ty TNHH Thương mại dịch vụ Phú Khánh Việt làm chủ đầu tư thuộc danh sách bị thu hồi. Đáng chú ý, dự án đã tiến hành xây dựng được gần 6 tháng và đã có 4 lần được UBND Tỉnh cho phép gia hạn dự án sai quy định của Luật Đầu tư.

Trường hợp của Crescent Bay Development Pte.Ltd được kêu gọi tham gia đầu tư vào Phú Yên theo chương trình xúc tiến đầu tư năm 2017 cũng đặt ra dấu chấm hỏi trong việc thu hút đầu tư trên địa bàn tỉnh. Ngay khi đặt chân đến địa phương, nhà đầu tư này đã dồn nhiều công sức và chi phí trong suốt hơn 5 năm để nghiên cứu, trình duyệt dự án Khu nghỉ dưỡng cao cấp Bãi Từ Nham và được các Bộ ngành trung ương có văn bản góp ý ủng hộ.

Tuy nhiên, khi doanh nghiệp nộp hồ sơ xin chủ trương đầu tư, cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đã từ chối thẩm định, khiến nhà đầu tư phải chịu toàn bộ thiệt hại về tài chính và thời gian trong quá trình nghiên cứu dự án.

Đáng nói hơn, trong danh mục kêu gọi đầu tư vào tỉnh Phú Yên đến năm 2030 được tỉnh công bố gần đây, dự án Khu du lịch dịch vụ cao cấp Bãi Từ Nham lại được đưa vào, điều này cho thấy kế hoạch thu hút đầu tư vào Phú Yên đang làm tốn nhiều thời gian và công sức, thậm chí làm mất niềm tin của nhiều nhà đầu tư.

Một dự án quy mô trên địa bàn tỉnh Phú Yên cũng nhanh chóng trở thành tâm điểm khi được phê duyệt triển khai đó là Trường đua ngựa Phú Yên với tổng vốn đầu tư 100 triệu USD, do Công ty Golden Turf Club Pty Ltd làm chủ đầu tư. Được biết, chính quyền tiến hành thu hồi đất năm 2011 để làm dự án trồng cây kiểng xuất khẩu, sau đó điều chỉnh thành dự án trường đua ngựa, thế nhưng dự án không được triển khai trong nhiều năm liền và gần đây nhất, nhà đầu tư đã chính thức dừng hoạt động đầu tư.

Thực tế nhìn từ các dự án được phê duyệt triển khai trên địa bàn tỉnh Phú Yên có thể thấy, khi chọn phát triển các dự án tỷ đô tại đây, nhà đầu tư đã sớm nhận thấy tiềm năng của địa phương. Thế nhưng, việc liên tục thu hồi các dự án quy mô lớn của nhà đầu tư nước ngoài, hay việc các dự án được phê duyệt nhưng "dậm chân tại chỗ", không triển khai theo tiến độ, làm ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý nhà đầu tư, đồng thời đặt ra câu hỏi về môi trường đầu tư của tỉnh.

Điều này còn ảnh hưởng đến môi trường đầu tư chung tại Việt Nam khi báo chí nước ngoài đã có nhiều bài viết đề cập đến vấn đề này. Một tờ báo của Hàn Quốc đã có bài viết đề cập đến việc tỉnh Phú Yên chậm trễ trong việc giải quyết các vấn đề pháp lý của dự án New City, một dự án tỷ đô đã được phê duyệt cách đây 16 năm do Công ty TNHH New City Việt Nam làm chủ đầu tư.

Dự án này được kỳ vọng sẽ tạo động lực quan trọng không chỉ cho du lịch Phú Yên mà còn cho cả khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, tuy nhiên vì các vướng mắc các thủ tục pháp lý, mặc dù chủ đầu tư đã nỗ lực tìm cách giải quyết nhưng đến nay dự án vẫn trong tình trạng "án binh bất động".

Việc Phú Yên chậm giải quyết các vấn đề pháp lý của các dự án, chưa thống nhất trong chủ trương giữa chính quyền cũ và mới của Phú Yên dẫn đến các dự án bị chậm tiến độ trong quá trình phê duyệt và triển khai.

Dự án kéo dài nhiều năm liền ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, thậm chí một số dự án đối diện với nguy cơ bị thu hồi trong khi không có chế tài với chính quyền trong việc giải quyết thủ tục pháp lý chậm trễ, thiệt hại nhà đầu tư hầu như hứng chịu toàn bộ trong điều kiện bất khả kháng, điều này gây mất niềm tin của nhà đầu tư đối với Phú Yên nói riêng và tại Việt Nam nói chung.

Sớm giải quyết vướng mắc cho doanh nghiệp

Theo ông Thành, quy hoạch tỉnh Phú Yên thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ đã xác định rõ phương hướng phát triển ngành, lĩnh vực quan trọng và phương án tổ chức hoạt động kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh.

Cụ thể, Phú Yên xác định tập trung thu hút, triển khai các dự án đầu tư nước ngoài có hàm lượng kỹ thuật, công nghệ cao, sản xuất theo hướng phát triển chuỗi giá trị toàn cầu; đáp ứng yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế, bảo vệ môi trường và giải quyết tốt các vấn đề xã hội; góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Tuy nhiên, việc thu hút đầu tư nước ngoài vào Phú Yên còn gặp một số khó khăn trở ngại như: Hạ tầng cơ sở kỹ thuật của tỉnh trong những năm qua đã có nhiều nỗ lực cải thiện nhưng thực chất còn thiếu và yếu, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.

Sân bay Tuy Hòa là sân bay nhỏ, tần suất bay thấp, chỉ có các tuyến đường bay nội địa, chưa có đường bay tuyến quốc tế, chưa được đầu tư thỏa đáng. Cảng biển nhỏ, ít được đầu tư nên xuống cấp, các tàu hàng quốc tế có trọng tải lớn không thể vào ra tự do. Thêm vào đó, hệ thống xử lý chất thải trong khu vực vừa thiếu vừa lạc hậu nên tình trạng ô nhiễm môi trường chưa được khắc phục.

Một trục trặc đáng chú ý trong thu hút FDI vào Phú Yên là dịch vụ cao cấp phục vụ cho các nhà đầu tư nước ngoài còn khan hiếm. "Khi các nhà đầu tư nước ngoài vào đầu tư tại địa phương, bên cạnh mục tiêu lợi ích kinh tế, họ cần được thụ hưởng các giá trị khác của cuộc sống, đặc biệt về đời sống tinh thần sau những giây phút làm việc căng thẳng. Họ cần có các dịch vụ cuộc sống chất lượng cao, các dịch vụ vui chơi giải trí phù hợp, các trường học tiêu chuẩn quốc tế dành cho con em họ", ông Thành chỉ rõ.

Bên cạnh đó, tăng trưởng chỉ số PCI chưa đáp ứng kỳ vọng. Theo kết quả xếp hạng năm 2022, chỉ số PCI của Phú Yên là 64,8 điểm, xếp vị trí 39 trong 63 tỉnh, thành phố cả nước.

Công tác giải quyết thủ tục hành chính cho doanh nghiệp tại một số sở, ngành, địa phương trong tỉnh vẫn chưa thật sự cải thiện, doanh nghiệp chưa nhận được sự hỗ trợ tích cực của các cơ quan quản lý nhà nước. Chất lượng giáo dục phổ thông và giáo dục dạy nghề chưa cải thiện, chưa đáp ứng nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp FDI.

Để cải thiện môi trường đầu tư, chính quyền cần lấy doanh nghiệp làm trung tâm và cần đưa ra nhiều giải pháp để hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy doanh nghiệp tiến xa hơn.

Chính quyền không chỉ hỗ trợ, hợp tác khi các nhà đầu tư tìm đến mà cần phải chủ động đối thoại, "săn tìm" nhà đầu tư mới từ bên ngoài, vận động họ đến với địa phương. Các sở, ngành, địa phương cần khẩn trương rà soát để giải quyết dứt điểm, có hiệu quả những vướng mắc, vấn đề đã được các doanh nghiệp phản ánh, kiến nghị.

Tỉnh cần tiếp tục tăng cường tiếp xúc giữa các cơ quan quản lý nhà nước với doanh nghiệp; tổ chức gặp gỡ, đối thoại với doanh nghiệp theo chuyên đề, lĩnh vực cụ thể; tập trung tháo gỡ vướng mắc, hỗ trợ tối đa trong khuôn khổ quy định của pháp luật để các doanh nghiệp đầu tư, phát triển sản xuất, kinh doanh.

Đội ngũ cán bộ thực thi công vụ cần tạo lập văn hóa hỗ trợ doanh nghiệp, đồng hành cùng doanh nghiệp trong đầu tư kinh doanh để xây dựng lòng tin với doanh nghiệp. Điều quan trọng nữa là Phú Yên cần rút ngắn quá trình từ chính sách đến thực thi, thủ tục hành chính nhanh, gọn, minh bạch hơn.

"Trước mắt, tỉnh cần xây dựng và sớm trình Thủ tướng phê duyệt kế hoạch thực hiện quy hoạch tỉnh, xác định rõ các dự án cần ưu tiên tập trung đầu tư trước năm 2025, đặc biệt là các dự án cơ sở hạ tầng, chuẩn bị sẵn sàng mặt bằng và chủ động xúc tiến, vận động các nhà đầu tư nước ngoài, nhất là các tập đoàn lớn đến với Phú Yên", ông Thành chia sẻ thêm.

Bài liên quan

Phú Yên điều động, bổ nhiệm 15 lãnh đạo chủ chốt

Đề nghị kỷ luật nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên Phạm Đình Cự

Nhà đầu tư muốn Phú Yên chú trọng đầu tư cơ sở hạ tầng

Dòng vốn 140.000 tỷ đồng sắp vào Phú Yên