Ngân hàng VDB có trách nhiệm gì trong các khoản vay của TISCO?

Cơ quan Cảnh sát điều tra (C03) Bộ Công an đang khẩn trương tiến hành điều tra xác minh 4 vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật xảy ra tại Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên (Công ty TISCO) theo chỉ đạo của Thủ tướng và đề nghị của Thanh tra Chính phủ.

Công an điều tra 4 vụ việc sai phạm gì?

Dự án cải tạo mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty TISCO được Thủ tướng phê duyệt chủ trương đầu tư ngày 5/4/2005; giao Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS) tổ chức thẩm định, xem xét phê duyệt; Công ty TISCO là chủ đầu tư.

Tổng mức đầu tư (TMĐT) được Hội đồng Quản trị (HĐQT) VNS phê duyệt tại quyết định số 684/QĐ-ĐT ngày 5/10/2005 hơn 3.840 tỷ đồng (242,5 triệu USD). Dự án gồm 2 gói thầu chính: Gói thầu mỏ sắt Tiến Bộ đã hoàn thành đưa vào sử dụng với giá trị thanh toán là hơn224 tỷ đồng; gói thầu EPC dây chuyền công nghệ luyện kim (143 triệu USD, sau là 160,9 triệu USD) đấu thầu rộng rãi; Tập đoàn xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) trúng thầu với giá 160,9 triệu USD. 

Ngày 12/7/2007, hợp đồng số 01#EPC/TISCO-MCC được ký giữa bên giao thầu (bên A) là TISCO và bên nhận thầu EPC (bên B) là Công ty MCC, cam kết tại Điều 9: Giá hợp đồng tổng thầu EPC là gần 160,9 USD. Giá hợp đồng này là giá trọn gói không thay dổi trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng và đã bao gồm các loại thuế được xác định trong Hợp đồng, các chi phí cần thiết để thực hiện hợp đồng theo phương thức Tổng thầu EPC.

Trong đó, giá trị phần E (tư vấn, thiết kế) là hơn 3,1 triệu USD, phần P (thiết bị) hơn 114,8 triệu USD, phần C (xây dựng và lắp đặt) gần 43 triệu USD. Thời gian thực hiện hợp đồng là 30 tháng (hợp đồng có hiệu lực từ ngày 3/9/2007). Sau ký hợp đồng, MCC được tạm ứng 35,6 triệu USD. Trong quá trình thực hiện hợp đồng, TISCO và MCC ký 10 Phụ lục điều chỉnh nhiều nội dung quan trọng của hợp đồng EPC đã ký. 

Ngày 15/5/2013, Chủ tịch HĐQT TISCO ký Quyết định số 489/QĐ-GTTN phê duyệt điều chỉnh tổng mức dự án lên hơn 8.100 tỷ đồng (tăng 4.260 tỷ đồng). Thời gian thực hiện đến hết năm 2014 đi vào hoạt động. Thực tế, gói thầu EPC đã tạm dừng thi công từ năm 2013 đến nay, các hạng mục đều chưa hoàn thành.

Quá trình thực hiện dự án, TISCO, MCC, VNS, Bộ Công Thương, các cơ quan, đơn vị, cá nhân có liên quan đã có những khuyết điểm, sai phạm. Đến thời điểm thanh tra, tổng giá trị TISCO đã thanh toán cho dự án hơn 4.421 tỷ đồng.

Tổng dự nợ gốc, lãi vay ngân hàng phải trả gần 3.897 tỷ đồng (hiện lãi vay phải trả trên 40 tỷ đồng/tháng). Ttrong đó thanh toán cho MCC trên 92% giá trị hợp đồng (phần E là 2,9 triệu USD/3,1 triệu USD, 92,77%; phần P 106,6 triệu USD/114,8 triệu USD 92,89%) nhưng các hạng mục của Dự án đều chưa hoàn thành

Đến năm 2013, MCC và các nhà thầu đã dừng thi công; TISCO đã thanh toán thay MCC tiền thuế là 11,6 triệu USD, thanh toán chi phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị là 4,7 tỷ đồng, vượt giá trị hợp đồng.

Trong khi đó, MCC chưa chuyển đủ thiết bị, cung cấp nhiều máy móc thiết bị sai khác về xuất xứ, thông số kỹ thuật, không phù hợp với quy chuẩn Việt Nam với giá trị xác định bước đầu là 38,8 triệu USD (42 xe ô tô là hơn 1 triệu USD, 5 đầu máy toa xe là 5,4 triệu USD...). Hiện, một số thiết bị đã rỉ sét, hư hỏng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng dự án, thiệt hại vốn đầu tư.

Cơ quan điều tra đang điều tra làm rõ 4 nội dung. Cụ thể, việc Tổng Giám đốc TISCO và một số cán bộ thuộc TISCO, VNS, Bộ Công Thương có liên quan trong việc ký các biên bản thỏa thuận phân chia công việc phần C, chuyển một số phần việc từ phần P sang phần C; ký hợp đồng giao VINAINCON, các nhà thầu phụ khác thực hiện phần C; thanh toán theo đơn giá điều chỉnh không đúng hợp đồng EPC làm phát sinh tăng tác động môi trường, gây thất thoát vốn đầu tư.

Việc Tổng Giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trong việc ký các Phụ lục hợp đồng EPC và một số văn bản tiếp nhận nhiều loại máy móc thiết bị không đúng chủng loại, thông số kỹ thuật, nguồn gốc xuất xứ hàng hóa không đúng Hợp đồng EPC, tiêu chuẩn về quản lý chất lượng hàng hóa, bất lợi cho TISCO, ảnh hưởng đến chất lượng công trình, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư.

Việc Tổng Giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trình, phê duyệt và thanh toán nhiều khoản tiền cho MCC, các nhà thầu phụ, các tổ chức tư vấn, vi phạm quy định, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư.

Việc VINAINCON lập dự toán phần C theo đơn giá điều chỉnh, báo cáo các bộ, ngành, Thủ tướng thiếu căn cứ; vi phạm hợp đồng thực hiện Phần C, chậm tiến độ dự án, phát sinh tăng Tổng mức đầu tư, bán thầu hưởng phí trái pháp luật.

Qua điều tra, CO3 (Bộ Công an) ra quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội "Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng" và "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" xảy ra tại Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty TISCO.

Đồng thời ra các quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam và lệnh khám xét người, nơi ở, nơi làm việc đối với 5 đối tượng, gồm: Bị can Mai Văn Tinh, nguyên Chủ tịch HĐQT VNS; Đậu Văn Hùng, nguyên Tổng Giám đốc VNS cùng về tội "Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng".

Bị can Trần Trọng Mừng, nguyên Tổng Giám đốc Công ty TISCO; Trần Văn Khâm, nguyên Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty TISCO; Ngô Sỹ Hán, nguyên Phó Tổng Giám đốc, Trưởng ban Quản lý Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty TISCO về 2 tội "Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng" và "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí".

Hiện, C03 đang tập trung lực lượng, tiến hành điều tra mở rộng vụ án và xác minh thu hồi tài sản bị thiệt hại.

Trách nhiệm của VDB trong các khoản vay

Liên quan đến các khoản vay và giải ngân, kết luận của Thanh tra Chính phủ nêu rõ trên cơ sở ý kiến phê duyệt của Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB), TISCO đã ký hợp đồng số 21 vào ngày 13/5/2006 và các phụ lục với VDB chi nhánh Thái Nguyên giá trị 2.964 tỷ đồng. Hiện, VDB đã giải ngân số tiền 1.404 tỷ đồng để thanh toán cho các nhà thầu.

Đối với VDB Chi nhánh Thái Nguyên, trên cơ sở đề nghị của TISCO, VDB Chi nhánh Thái Nguyên giải ngân cho VINAINCON, các nhà thầu phụ khác hơn 757,5 tỷ đồng theo đơn giá điều chỉnh không đúng hợp đồng EPC số 01#.

Theo cơ quan thanh tra, đến 31/12/2016, dư nợ gốc của TISCO với VDB là hơn 1.163 tỷ đồng, lãi phải trả là hơn 270 tỷ đồng.

"Trách nhiệm thuộc về tổng giám đốc, phó giám đốc ban quản lý dự án; kế toán trưởng và các cán bộ liên quan của TISCO; giám đốc, các phó giám đốc VDB chi nhánh Thái Nguyên. Ngoài ra, còn có phần trách nhiệm của VDB trong việc kiểm tra, giám sát VDB chi nhánh Thái Nguyên" , Thanh tra Chính phủ khẳng định.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Tài chính theo thẩm quyền chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của tổ chức, cá nhân tại VDB, VDB Chi nhánh Thái Nguyên có khuyết điểm, sai phạm nêu tại kết luận thanh tra.

Bài liên quan

Bắt cựu Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Thép Việt Nam và 4 thuộc cấp

Gang thép Thái Nguyên có nguy cơ phá sản

Kết luận thanh tra Gang thép Thái Nguyên đã chuyển sang Ủy ban Kiểm tra Trung ương

Dự án gang thép Thái Nguyên: Chuyển cơ quan điều tra việc Vinaincon bán thầu hưởng phí trái quy định