Kể từ khi kết thúc Thế Chiến II, đồng USD nằm ở trái tim của tài chính và thương mại toàn cầu. Trong nhiều thập kỷ, dù cho nền kinh tế toàn cầu có tăng trưởng hay suy thoái như thế nào, đồng USD vẫn giữ vai trò là tài sản dự trữ rất được ưa chuộng trên thế giới.

Khi tới thời kỳ khắc nghiệt hay có sự ảnh hưởng khôgn chắc chắn, các nhà đầu tư dồn vào những tài sản quy định giá bị bằng USD, đặc biệt là nợ công của Mỹ - ngay cả khi có khủng hoảng tài chính tại đất nước này. Kết quả là, FED - cơ quan quy định lại suất của đồng USD có sự ảnh hưởng cực kỳ to lớn tới những tình trạng kinh tế trên toàn thế giới.

Với tất cả những sáng tạo liên quan kể từ khi đồng tiền mã hóa Bitcoin ra mắt vào năm 2009, sự xuất hiện của những đồng tiền mã hóa về bản chất không có tác động tới thị hiếu của toàn thế giới đối với đồng USD.

Những người ủng hộ hình thức tiền mới vẫn có hy vọng họ có thể thách thức hệ thống tài chính hiện hữu, nhưng tác động tới tổng lượng đầu tư toàn cầu cho thấy rằng loại tiền mới này có ảnh hưởng rất nhỏ. Các ngân hàng trung ương thế lực nhất (FED, Ngân hàng Trung ương châu Âu...) vẫn nắm "show diễn" về tiền tệ toàn cầu.

Nhưng đột nhiên, xuất hiện một tay chơi đầy tiềm năng: sáng kiến về đồng tiền Libra của Facebook và liên minh những công ty đang có kế hoạch để đưa ra hình thức tiền riêng của họ, được đảm bảo bằng việc nắm giữ những đồng tiền chính trên thế giới.

Không có gì nghi ngờ khi Libra có thể trở thành một hình thức thanh toán được sử dụng rộng rãi, phần lớn bởi Facebook có hơn 2 tỷ người dùng tích cực hàng tháng, đồng thời cũng vì hệ thống tài chính hiện tại xuất hiện đầy những bất cập. Nếu tiền tư nhân có thể thanh toán với chi phí rẻ hơn, dễ dàng hơn, an toàn hơn thì người tiêu dùng sẽ rất sẵn lòng để sử dụng nó. Rất ít người quan tâm có những gì nằm sau bộ máy tiền tệ mà hầu hết họ chỉ muốn có những giao dịch an toàn.

Sự thật đáng buồn là hệ thống thanh toán hiện tại vận hành với chi phí cao, bao gồm cả việc gửi tiền ra nước ngoài theo hình thức tiền gửi bưu điện của những người xuất khẩu lao động gửi về quê hương. Nếu Libra có thể cho phép mọi người gửi tiền dễ dàng, rẻ như họ đăng một trạng thái của mình lên Facebook, đồng tiền này sẽ kiếm được rất nhiều "like".

Chúng ta đang được trải nghiệm sự thay đổi nhanh chóng về mặt kinh tế do công nghệ số mới đem lại. Ví dụ như taxi truyền thống sẽ tới nhanh hơn dưới áp lực đến từ Grab, Uber...

Bitcoin và những đồng tiền mã hóa khác được thiết kế để thay thế các phương tiện tài chính trung gian như các ngân hàng. Và, về mặt lý thuyết, nó có thể tổ chức hầu hết các hoạt động tài chính mà không cần tới các loại ngân hàng và phương tiện trung gian hiện có. Nhưng vấn đề bất tiện là, hạ tầng thị trường tiền mã hóa đã phát triển không thể được coi là thân thiện với người dùng. Người sử dụng sẽ rất dễ mất tiền hay bị đánh cắp bằng vô số các phương thức.

Ngược lại, Facebook là một công ty công nghệ số biết cách để làm cho khách hàng vui lòng. Rõ ràng, dù mọi người đang ngày càng phàn nàn nhiều về các chính sách riêng tư của công ty hay thái độ với những phát ngôn chính trị, nhưng họ tiếp tục sử dụng dịch vụ của Facebook. Có những sự kết hợp tiềm năng đầy sức mạnh chưa được đề cập đến: sự phổ cập nhanh chóng quy mô lớn của công nghệ số, sự tập trung vào những giao dịch tài chính an toàn giá rẻ hơn, và sự thiếu về lợi ích của các hệ thống di sản.

Tất nhiên, Libra có những nhược điểm rõ rệt, bao gồm cả tai tiếng hiện tại của Facebook bởi không hoạt động vì lợi ích cộng đồng. Theo một điều tra về quan hệ công chúng, rất khó để hình dung những năm vừa qua có thể gây tác hại cho viễn cảnh của Libra như thế nào. Và luôn luôn có khả năng để những đất nước có ảnh hưởng chặn đứng hình thức tiền tư nhân bằng cách quyết định nó vi phạm luật, như chống rửa tiền và các yêu cầu về Quy tắc Thấu hiểu Khách hàng.

Nhưng kể cả Libra không có tiến triển gì, nó cũng mở ra không gian rộng lớn hơn cho các thực thể thận trọng hơn được các tập đoàn chống lưng. Hoặc có thể thách thức sẽ đến từ một đồng tiền được phát hành bởi một đất nước có chủ quyền, cấp quyền để thiết kế và lưu hành một hình thức tiền riêng.

Hiện tại, đang có suy đoán rằng đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc có thể thách thức hoặc một ngày nào đó nó sẽ thay thế đồng USD để trở thành đồng tiền dự trữ chính trên thế giới. Có thể chúng ta đang tiến gần tới ngày đó. Nhưng điều này chưa rõ ràng vì các nhà đầu tư nước ngoài có thể sẽ không tin vào hệ thống chính trị Trung Quốc.

FED có lý do chính đáng để quan ngại nếu không muốn nói là lo lắng. Sự trỗi dậy tiềm năng về áp lực cạnh tranh - hiệu ứng Libra đã tạo ra động lực để các hệ thống hiện hữu hoạt động tốt hơn, bao gồm cả hệ thống mới FedNow đang tăng tốc các giao dịch thanh toán.

Trong một bài phát biểu gần đây, thống đốc của FED, Lael Brainard lập luận rằng FED sẽ cải tổ tới một mức độ vừa phải, đồng USD sẽ vẫn ổn. Bà có thể đúng. Nhưng đây là lần đầu tiên trong một thời gian rất dài, sự cạnh tranh đang xảy ra với những ngân hàng trung ương. Với một chút may mắn, những người tiêu dùng có thể có được những lựa chọn tốt hơn.

Bài liên quan

Facebook có thể phải đóng hàng trăm triệu USD cho Việt Nam

Dự án căn hộ 500 triệu USD tại TP.HCM bất ngờ động thổ xây dựng sau một thập kỷ được cấp phép

Nghịch lý có thật, bỏ tỷ USD mua tàu bay nhưng chưa có người lái

'Chủ lô nhôm 4,3 tỷ USD giả hàng Việt do người Trung Quốc đầu tư'