Kỷ nguyên khí đốt Nga tại châu Âu kết thúc khi dừng quá cảnh qua Ukraine

Việc đóng cửa tuyến đường khí đốt lâu đời nhất của Nga đến châu Âu đã chấm dứt một thập kỷ quan hệ căng thẳng do Nga tấn chiếm Crimea vào năm 2014.

Liên minh châu Âu (EU) đã tăng gấp đôi nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga sau khi chiến tranh nổ ra ở Ukraine vào năm 2022 bằng cách tìm kiếm các nguồn thay thế.

Khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) từ Qatar và Hoa Kỳ đã giúp EU tìm được nguồn cung thay thế. Nguồn cung cấp qua đường ống đến từ Na Uy.

Sự thay đổi này đã rõ ràng vào năm ngoái khi công ty xuất khẩu khí đốt do nhà nước Nga kiểm soát Gazprom ghi nhận khoản lỗ 7 tỷ USD, lần đầu tiên kể từ năm 1999, mặc dù đã nỗ lực thúc đẩy xuất khẩu sang người mua mới là Trung Quốc.

Những người mua khí đốt còn lại của Nga thông qua Ukraine như Slovakia và Áo cũng đã sắp xếp nguồn cung thay thế.

Một phát ngôn viên của Bộ năng lượng Áo cho biết hôm thứ Ba rằng do các giao dịch mua được thực hiện thông qua Ý và Đức và việc lấp đầy kho lưu trữ, nguồn cung cho người tiêu dùng đã được đảm bảo.

Slovakia cũng sẽ không có nguy cơ thiếu hụt, mặc dù hiện phải đối mặt với khoản phí bổ sung 177 triệu euro (184 triệu USD) cho các tuyến đường thay thế, Bộ Kinh tế của nước này cho biết.

Một phát ngôn viên của Ủy ban Châu Âu cho biết các biện pháp chuẩn bị của EU đã bao gồm các biện pháp hiệu quả năng lượng, phát triển năng lượng tái tạo và hệ thống khí đốt linh hoạt.

"Cơ sở hạ tầng khí đốt của Châu Âu đủ linh hoạt để cung cấp khí đốt không có nguồn gốc từ Nga cho Trung và Đông Âu thông qua các tuyến đường thay thế. Cơ sở hạ tầng này đã được củng cố bằng các công suất nhập khẩu LNG mới đáng kể kể từ năm 2022", bà Anna-Kaisa Itkonen cho biết.

TÁC ĐỘNG THỊ TRƯỜNG

Các nhà phân tích dự đoán tác động tối thiểu của thị trường từ việc dừng hoạt động đã được xác nhận vào thứ Ba khi dữ liệu từ đơn vị vận chuyển khí đốt của Ukraine cho thấy Nga không cung cấp bất kỳ luồng khí đốt nào vào ngày 1 tháng 1 thông qua đường ống của Ukraine đến Châu Âu tính đến 17:00 GMT.

Họ cho biết việc chấm dứt thỏa thuận trung chuyển khó có thể khiến giá khí đốt EU tăng trở lại vào năm 2022 vì khối lượng còn lại tương đối nhỏ.

Thị trường khí đốt phản ứng rất ít vào thứ Ba, với giá khí đốt chuẩn của châu Âu kết thúc ở mức 48,50 euro/megawatt giờ, chỉ tăng nhẹ trong ngày.

CHIẾN TRANH UKRAINE

Bất chấp tiến triển của EU trong việc thay thế nguồn cung cấp của Nga thông qua Ukraine, châu Âu đã cảm nhận được tác động, với chi phí năng lượng cao hơn ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh trong ngành công nghiệp của châu Âu so với Hoa Kỳ và Trung Quốc, chẳng hạn.

Điều đó đã góp phần gây ra sự suy thoái kinh tế lớn, lạm phát tăng đột biến và làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt.

Ukraine hiện phải đối mặt với khoản lỗ khoảng 800 triệu USD một năm do mất khoản phí trung chuyển khí từ Nga, trong khi Gazprom sẽ mất gần 5 tỷ USD doanh số bán khí đốt.

Moldova, nơi từng là một phần của Liên Xô, là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Moldova cho biết hiện họ sẽ cần đưa ra các biện pháp để giảm một phần ba lượng khí đốt sử dụng.

CÁC TUYẾN ĐƯỜNG KHÁC

Nga và Liên Xô cũ đã dành nửa thế kỷ để xây dựng thị phần lớn trên thị trường khí đốt châu Âu, đạt đỉnh vào khoảng 35%, nhưng cuộc chiến ở Ukraine đã phá hủy gần như toàn bộ hoạt động kinh doanh đó của Gazprom.

Đường ống Yamal-Europe qua Belarus cũng đã đóng cửa và tuyến Nord Stream qua Biển Baltic đến Đức đã bị phá hủy vào năm 2022.

Tổng hợp lại, các tuyến đường khác nhau đã vận chuyển 201 tỷ mét khối (bcm) khí đốt kỷ lục đến châu Âu vào năm 2018.

Nga đã vận chuyển khoảng 15 bcm khí đốt qua Ukraine vào năm 2023, giảm so với mức 65 bcm khi hợp đồng năm năm cuối cùng bắt đầu vào năm 2020.

Tuyến đường ống khí đốt duy nhất của Nga vẫn đang hoạt động là TurkStream băng qua Biển Đen đến Thổ Nhĩ Kỳ.

TurkStream có hai tuyến - một tuyến cho thị trường nội địa Thổ Nhĩ Kỳ và tuyến còn lại cung cấp cho các nước tiếp nhận ở Trung Âu bao gồm Hungary và Serbia.