Chiều 9/9, tại phiên họp thứ 37, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến báo cáo về sự cần thiết ban hành Nghị quyết về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

"Treo" hàng nghìn tỷ đồng từ cổ phần hóa

Trình bày báo cáo, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho biết thực hiện chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thành lập đoàn công tác của Ủy ban để làm rõ sự cần thiết ban hành Nghị quyết về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Đoàn công tác đã xây dựng kế hoạch chi tiết số và tổ chức làm việc với một số Bộ, ngành và địa phương về nội dung nêu trên.

Báo cáo cho hay giai đoạn từ ngày 1/1/2018 đến nay, việc quản lý, sử dụng nguồn thu từ thoái vốn, cổ phần hoá được thực hiện thống nhất thông qua Quỹ Hợp tác sản xuất và Phát triển doanh nghiệp (HTSX&PTDN).

Theo đó, quỹ này thuộc SCIC và quỹ hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp tại công ty mẹ của các tập đoàn kinh tế, công ty mẹ của tổng công ty nhà nước chuyển về Bộ Tài chính trực tiếp quản lý và tiếp tục thực hiện.

Về tình hình thu, chi quỹ, theo báo cáo của Bộ Tài chính, số dư đến 1/1/2013 là 16.215 tỷ đồng. Trong giai đoạn 2013-2018, tổng số thu là 257.497 tỷ đồng (trong đó 186.534 tỷ đồng thu từ cổ phần hóa, chuyển nhượng vốn nhà nước).

Tổng số chi là 221.643 tỷ đồng (trong đó nộp 155.000 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước; phần còn lại 66.643 tỷ đồng thực hiện chi hỗ trợ lao động dôi dư, chi bổ sung vốn điều lệ cho DNNN, chi đầu tư bổ sung vốn để duy trì tỷ lệ phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp). Số dư bằng tiền tại thời điểm ngày 31/12/2018 là 52.067 tỷ đồng.

Theo đoàn công tác, cơ chế, chính sách về quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp liên tục được hoàn thiện trên cơ sở bám sát chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước theo từng thời kỳ.

Hệ thống các văn bản pháp luật về quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp được ban hành tương đối đầy đủ, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong việc quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp; đã kịp thời cân đối cho ngân sách nhà nước để chi cho đầu tư công.

Tuy nhiên, cơ chế quản lý nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp bị điều chỉnh bởi nhiều nhóm văn bản quy phạm pháp luật khác nhau, thiếu sự thống nhất, một số văn bản dưới luật trái với quy định của luật.

"Điều này đã gây khó khăn cho một số số địa phương trong quản lý, sử dụng nguồn thu từ thoái vốn, cổ phần hóa, như: Hà Nội và TP.HCM đang "treo" số tiền thu từ sắp xếp, cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước trên tài khoản tạm thu tương ứng là 8.416,485 tỷ đồng(30/6/2019) và 1.789,373 tỷ đồng (31/12/2017), trong khi nhu cầu chi ngân sách rất cấp thiết", ông Vũ Hồng Thanh cho biết.

Theo ông Thanh, hai địa phương đã phải có nhiều văn bản báo cáo, đề xuất xin sử dụng nguồn vốn này, trong khi theo Luật Ngân sách nhà nước khoản thu này đương nhiên thuộc ngân sách địa phương.

Ngày 29/12/2016, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có công văn về việc cho ý kiến về việc ban hành Nghị định của Chính phủ quy định về một số cơ chế tài chính - ngân sách đặc thù đối với Thủ đô Hà Nội.

Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có ý kiến: "Đối với một số khoản thu: tiền sử dụng đất, tiền thu được từ cổ phần hóa, thoái vốn của nhà nước tại các doanh nghiệp do thành phố quản lý, đề nghị Chính phủ thực hiện theo quy định Luật Ngân sách nhà nước năm 2015".

Ngoài ra, theo báo cáo đánh giá của Kiểm toán Nhà nước, việc quản lý, sử dụng quỹ cũng còn một số bất cập như trường hợp Tổng công ty Tàu thủy và Tổng công ty lương thực miền Nam sử dụng quỹ vào hoạt động kinh doanh nhưng thua lỗ, tiềm ẩn rủi ro mất vốn, Tổng công ty Giấy Việt Nam sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa để tăng vốn điều lệ 21 tỷ đồng.

Nhưng chưa có sự chấp thuận của Thủ tướng, Bộ Tài chính chưa kịp thời báo cáo Thủ tướng về việc quyết toán và chuyển số dư về quỹ tại các Tập đoàn, Tổng công ty năm 2017; từ năm 2018 đến tháng 6/2019 chưa tổng hợp được số liệu chính thức về số dư Quỹ HTSX&PTDN để báo cáo cấp có thẩm quyền...

Ngoài ra, công tác quản lý, sử dụng Quỹ HTSX&PTDN còn nhiều bất cập, cụ thể: Chưa có chế tài đủ mạnh để buộc các cơ quan, doanh nghiệp thực hiện nghiêm việc nộp tiền về Quỹ HTSX&PTDN theo quy định, dẫn đến nhiều khoản nợ đọng kéo dài. Hiện nay, chế tài xử lý chậm nộp mới quy định ở cấp quyết định của Thủ tướng nên hiệu lực pháp lý chưa cao, do đó việc cưỡng chế thu hồi tiền chưa thực hiện được.

Việc thu hồi còn nhiều khó khăn do các đối tượng chưa thực hiện nghiêm trách nhiệm trả nợ, đối tượng nợ bao gồm cả cá nhân là người nghèo mua cổ phần trả chậm theo quy định trước đây; nhiều đối tượng nợ là doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản hoặc tình hình tài chính khó khăn nên chậm trả nợ...

Việc thực hiện quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu trong việc kiểm tra, giám sát, chưa thực hiện nghiêm túc, đầy đủ, kịp thời chế độ thu nộp, chế độ báo cáo về Quỹ HTSX&PTDN.

Đề nghị Chính phủ đánh giá quản lý nguồn thu từ cổ phần hóa

Trên cơ sở kết quả làm việc với các Bộ, ngành, địa phương và các phân tích trên, Đoàn công tác kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội không cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp, vì các quy định liên quan đến quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã được quy định tại Luật Ngân sách nhà nước...

Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo các cơ quan của Quốc hội tăng cường giám sát việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để tránh tình trạng các văn bản dưới luật quy định trái với quy định của luật hoặc không được sửa đổi, bổ sung kịp thời như đã nêu trên.

Đoàn công tác đề nghị Chính phủ chỉ đạo tổng kết, đánh giá việc tổ chức thực hiện quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp thời gian qua.

Đồng thời rà soát, sửa đổi các văn bản dưới luật bảo đảm việc thực hiện đúng, đồng bộ, thống nhất với quy định của Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, theo đó các khoản thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp thực hiện nộp ngân sách nhà nước; các khoản chi cho hỗ trợ sắp xếp, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, bổ sung vốn nhà nước tại doanh nghiệp do ngân sách nhà nước bố trí.

"Đề nghị Chính phủ xử lý dứt điểm kiến nghị của các địa phương (Hà Nội và TP.HCM…) về quản lý, sử dụng số tiền thu từ sắp xếp, cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước năm 2015", báo cáo của Đoàn công tác nêu.

Bài liên quan

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến sửa hàng loạt quy định về đầu tư, kinh doanh

Cổ phần hóa: Vẫn giằng xé giữa các mục tiêu

93 doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa đến hết năm 2020

'Cần quy định rõ trách nhiệm trong cổ phần hóa'