Sáng 15/3, tại Hà Nội, Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam (Reatimes) và Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam (VIRES) phối hợp tổ chức Diễn đàn Bất động sản mùa Xuân lần thứ IV. Một chủ đề "nóng" được Chính phủ, các chuyên gia, doanh nghiệp đề cập xuyên suốt trong thời gian qua là phân khúc nhà ở xã hội (NOXH).

Theo đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030", đến năm 2030, tổng số căn NOXH (NOXH) các địa phương hoàn thành khoảng 1.062.200 căn. Trong đó, giai đoạn 2021-2025 hoàn thành khoảng 428.000 căn; giai đoạn 2025-2030 hoàn thành khoảng 634.200 căn.

Trong năm nay, nghị quyết của Chính phủ yêu cầu đẩy mạnh phát triển NOXH, nhà ở công nhân, phấn đấu hoàn thành khoảng 130.000 căn.

Nhiều khó khăn, vướng mắc đã được giải quyết trong Luật Đất đai năm 2024, Luật Nhà ở năm 2023. Tuy nhiên, TS. Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế cho biết, thị trường chắc chắn vẫn còn thách thức.

Đơn cử như việc bỏ khung giá đất, trong bối cảnh chi phí vật liệu, nhân công tăng lên thì giá nhà sẽ tăng. Tiếp theo là thu nhập người lao động chưa được cải thiện nhiều. Ngân sách Nhà nước hỗ trợ các dự án phát triển NOXH như thế nào để hài hòa giữa các bên. Đồng thời, cơ chế phân phối ra sao để tránh tình trạng người đi ô tô mua NOXH.

TS. Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế thì cho rằng, phát triển NOXH ở Việt Nam đang tồn tại vấn đề là chưa thiết kế trên tư duy cho thuê, chưa có thống kê đối tượng NOXH.

"Chúng ta bán nhà cho ai? Thu nhập thực tế của họ bao nhiêu, phân phối thu nhập và khả năng chi trả của họ thế nào? Nếu không nghiên cứu kỹ, chúng ta dễ gặp hệ lụy, bán không đến được đúng đối tượng, đối tượng không có khả năng mua. Nếu để họ mua thì cuộc sống sẽ khó khăn hơn vì phần lớn thu nhập để trả các khoản vay", ông nói và bày tỏ không ngạc nhiên với việc người đi ô tô mua NOXH, bởi họ mới có tiền mua.

Nêu quan điểm tại diễn đàn, KTS. Phạm Thanh Tùng, Chánh văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam đánh giá, làm NOXH hiện nay phải thay đổi tư duy phân theo tầng đô thị và có lẽ chúng ta phải học những người kinh doanh nhà trọ. Đó là vị trí dự án phải gần xí nghiệp, nhà máy, có trường học.

Vị KTS đưa ra 3 kiến nghị, trong đó, phát triển NOXH phải do Nhà nước chủ đạo, doanh nghiệp đồng hành. Thứ hai, phải thiết kế mẫu, để áp dụng được tất cả mọi nơi, nhà giống nhau, chỉ khác móng thôi, và cần thực tế, đầy đủ, thuận tiện cho đối tượng công nhân, người thu nhập thấp.

Cuối cùng, trong quy hoạch, cần gắn NOXH, nhà ở công nhân bám vào các giao thông công cộng, từ đó sẽ giải quyết được rất nhiều vấn đề, giúp họ di chuyển thận tiện giữa chỗ làm và chỗ ở.

Vấn đề cốt lõi là ưu đãi cho doanh nghiệp

Ông Lê Viết Hải, Chủ tịch Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình cho biết, năm 2021, Nhà nước đưa ra nghị quyết thúc đẩy phát triển NOXH nhưng sau đó năm 2021-2022 lại không có một giao dịch nào. Vấn đề cốt lõi là những ưu đãi về NOXH như phê duyệt dự án, phê duyệt phương án thiết kế, đối tượng người mua, quy mô dự án, giá bán còn rất phức tạp.

"Khoảng 2 năm trước, chúng tôi đã làm với chủ đầu tư NOXH, dự án đã có giấy phép đầu tư nhưng đến đầu năm nay mới được giải quyết, tạm xong thủ tục về xây dựng để có thể triển khai", ông cho hay.

Dẫn số liệu Bộ Xây dựng, ông Hải nêu số dự án NOXH được đưa ra rất thấp so với mục tiêu đề ra.

"Những ưu đãi của Nhà nước về thuế sử dụng đất, thuế VAT, tín dụng, chi phí quản lý chưa phù hợp với quy luật của thị trường nên chưa thể đi đến thống nhất giữa Nhà nước và nhà đầu tư", ông phân tích.

Vị Chủ tịch Tập đoàn Hòa Bình chia sẻ thêm, sau khi các nhà đầu tư đấu thầu dự án đều phải đóng tiền sử dụng đất. Tiền sử dụng đất có thể đóng trước hoặc đóng sau nhưng không có ưu đãi về quyền sử dụng đất cũng như ưu đãi về thuế VAT, ưu đãi tín dụng…

Về đối tượng thụ hưởng NOXH, ông Hải nhận định, có những dự án NOXH quy mô 4.000-5.000 căn nhưng thị trường không hấp thụ được do người dân không đủ điều kiện thụ hưởng, điều này sẽ dẫn đến tắc nghẽn. Khi không tiêu thụ được sản phẩm thì nhà đầu tư sẽ không dám mạnh dạn đầu tư.

Bài liên quan

Chương trình 120.000 tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội: Sau một năm giải ngân 646 tỷ đồng

Doanh nghiệp muốn đơn giản hóa thủ tục làm nhà ở xã hội

Vinhomes khởi công dự án nhà ở xã hội gần 3.800 tỷ tại Khánh Hoà

Doanh nghiệp làm nhà ở xã hội như một 'canh bạc'