Cao tốc Bắc-Nam nguy cơ ‘vỡ trận’ vì 3 dự án PPP không triển khai được
Cả 3 dự án PPP cao tốc Bắc - Nam hiện đang gặp khó khăn trong thương thảo hợp đồng với nhà đầu tư và đứng trước nguy cơ “vỡ” tiến độ hoàn thành.
Thi công cao tốc Bắc - Nam đoạn qua tỉnh Ninh Bình.
Ba dự án đối tác công tư (PPP) cao tốc Bắc - Nam đã lựa chọn xong nhà đầu tư, nhưng đang “mắc kẹt” trong vòng thương thảo. Tình trạng này phát sinh do cơ chế chia sẻ rủi ro giữa nhà nước với nhà đầu tư đang bất lợi cho phía nhà đầu tư.
“Mắc kẹt” ngay tại vòng thương thảo
Sau rất nhiều khó khăn, 3 dự án PPP cao tốc Bắc - Nam gồm Diễn Châu (Nghệ An) - Bãi Vọt (Hà Tĩnh), Cam Lâm (Khánh Hòa) - Nha Trang, Cam Lâm - Vĩnh Hảo (Bình Thuận) mới tìm được nhà đầu tư vào cuối năm 2020.
Nhưng theo ông Nguyễn Viết Huy, Vụ phó Vụ Đối tác công tư (PPP) Bộ GTVT, khi Nghị định 28/NĐ-CP quy định về cơ chế quản lý tài chính dự án PPP do Bộ Tài chính chủ trì soạn thảo, đã được Chính phủ ban hành cuối tháng 3/2021, trong quá trình đàm phán hợp đồng có rất nhiều vướng mắc về mặt cơ chế phát sinh. Đặc biệt là cơ chế chia sẻ rủi ro giữa nhà nước và nhà đầu tư theo nghị định chưa rõ ràng.
Thứ nhất là vướng mắc về phần vốn hỗ trợ của nhà nước. Theo Nghị định 28, nhà đầu tư sẽ phải bỏ vốn chủ sở hữu và vốn vay để thực hiện trước, phần vốn hỗ trợ của nhà nước chỉ giải ngân khi các hạng mục công trình đã hoàn thành.
“Hợp tác công tư là chia sẻ rủi ro giữa nhà nước và nhà đầu tư, nói cách khác, nhà đầu tư giải ngân một đồng thì nhà nước cũng phải bỏ vốn góp theo tỷ lệ tương ứng. Thời hạn, tỷ lệ góp vốn của nhà đầu tư được quy định rất rõ, nếu không đủ vốn chủ sở hữu thậm chí còn bị thu hồi dự án, song với phía vốn nhà nước lại chưa rõ ràng. Nếu quy định phần vốn nhà nước chỉ giải ngân khi các hạng mục công trình hoàn thành thì rất khó cho việc ký hợp đồng tín dụng, vì phía ngân hàng sẽ lo ngại rủi ro khi phần vốn hỗ trợ nhà nước chậm được giải ngân”, đại diện Vụ PPP chia sẻ.
Thi công cao tốc Bắc - Nam đoạn Phan Thiết - Dầu Giây.
Bên cạnh đó, quan điểm dự án PPP là “lời ăn, lỗ chịu”, song việc vốn nhà nước chỉ giải ngân theo tỷ lệ nhà đầu tư bỏ ra, theo ông Huy, việc này không khuyến khích được nhà đầu tư tiết kiệm, giảm chi phí.
“Chẳng hạn, dự án 10.000 tỷ đồng nhưng nếu nhà đầu tư tính toán tốt, giảm xuống chỉ còn 8.000 tỷ đồng mà phần vốn góp nhà nước cũng giảm tương ứng thì không nhà đầu tư nào thực hiện”, ông Huy cho hay.
Bên cạnh đó, theo ông Huy, một số nội dung trong hợp đồng mà Bộ GTVT đang đàm phán với nhà đầu tư cần làm rõ như cơ chế chia sẻ phần tăng giảm doanh thu, quy định tại Điều 82 Luật PPP.
Đã có tiền lệ xấu tại một số dự án PPP
Đại diện nhà đầu tư dự án PPP cao tốc Bắc - Nam đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt bày tỏ lo ngại việc, khi nhà đầu tư bỏ vốn chủ sở hữu và vốn vay để thực hiện trước, vốn hỗ trợ của Nhà nước chỉ giải ngân khi các hạng mục công trình đó đã hoàn thành, quy định này sẽ làm khó doanh nghiệp trong việc ký kết hợp đồng tín dụng do phía ngân hàng lo sợ rủi ro từ việc chậm giải ngân nguồn vốn hỗ trợ.
Theo PGS.TS.Trần Chủng - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI), lo ngại của các nhà đầu tư không phải không có cơ sở. Thực tế tại một số dự án sau khi hoàn thành vài năm, doanh nghiệp vẫn đang mòn mỏi chờ phần vốn hỗ trợ theo cam kết của nhà nước.
PGS-TS Chủng cho rằng những bất cập trong Nghị định 28 cần sớm được tháo gỡ, không chỉ tạo thuận lợi cho nhà đầu tư mà ngay cả với cơ quan quản lý hiện đang rất lúng túng trong quá trình đàm phán hợp đồng.
Điển hình như dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, theo phương án của Chính phủ, nhà nước sẽ hỗ trợ 4.069 tỷ đồng để giải phóng mặt bằng. Song, do nhà nước chưa thể bố trí ngay, nên nhà đầu tư là Tổng công ty phát triển hạ tầng và đầu tư tài chính VN (Vidifi) đã phải vay hơn 4.000 tỷ đồng để giải phóng mặt bằng, thi công dự án từ năm 2008. Cuối năm 2015, dự án thông xe toàn tuyến, ròng rã nhiều năm nhà đầu tư này vẫn chưa “đòi” được hết phần vốn góp cam kết này, chưa kể khoản chi phí lãi vay phát sinh 800 - 900 tỷ đồng.
Một dự án khác là dự án hầm Đèo Cả (gồm hầm Đèo Cả, Cổ Mã, Cù Mông và Hải Vân), phần vốn ngân sách nhà nước tham gia là 5.048 tỷ đồng, nhưng đến nay mới giải ngân được 3.868 tỷ đồng vốn ngân sách, còn 1.180 tỷ đồng chưa được bố trí như cam kết. Tín hiệu mới nhất là phần vốn này dự kiến sẽ được bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025.
Không chỉ chia sẻ rủi ro vốn góp, chia sẻ doanh thu tại dự án PPP cũng còn nhiều bất cập. PGS-TS Trần Chủng cho rằng, Nghị định 28 mới xác định giá trị phần doanh thu chia sẻ do cơ quan ký kết hợp đồng dự án thực hiện, mà không nhắc tới nhà đầu tư.
Tình trạng này phát sinh do cơ chế chia sẻ rủi ro giữa nhà nước với nhà đầu tư đang bất lợi cho phía nhà đầu tư, dự án cao tốc Bắc-Nam cũng bị ảnh hưởng và đối mặt với nguy cơ chậm tiến độ.
“Luật PPP đã quy định, định kỳ hằng năm, các bên trong hợp đồng dự án PPP xác định doanh thu thực tế, gửi cơ quan tài chính có thẩm quyền thực hiện cơ chế chia sẻ phần doanh thu tăng, giảm. Nhưng Nghị định 28 lại chỉ quy định cơ quan nhà nước ký kết hợp đồng. Doanh nghiệp là một bên trong hợp đồng dự án nên hoàn toàn có quyền tham gia quá trình xác định doanh thu, làm căn cứ để thực hiện cơ chế chia sẻ doanh thu”, ông Chủng nói.
Hiện VARSI cũng đang tập hợp các vướng mắc trong Nghị định 28 để kiến nghị lên các bộ, ngành và cao hơn có thể lên Chính phủ. PGS-TS Chủng cho rằng những bất cập trong Nghị định 28 cần sớm được tháo gỡ, không chỉ tạo thuận lợi cho nhà đầu tư mà ngay cả với cơ quan quản lý hiện đang rất lúng túng trong quá trình đàm phán hợp đồng.
“Gỡ khó” để kịp triển khai đúng tiến độ
Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Nhật nhìn nhận, quá trình xây dựng hồ sơ mời thầu, đàm phán hợp đồng tín dụng dự án dự án cao tốc Bắc-Nam diễn ra trong thời điểm giao thời, có nhiều thay đổi về quy định pháp luật liên đến quản lý chất lượng thi công, bảo trì công trình xây dựng…
Đặc biệt, Luật Đối tác công tư (Luật PPP) mới có hiệu lực còn chưa quy định được hết các tình huống thực tế xảy ra. Những vướng mắc này dẫn đến quá trình đảm phán hợp đồng dự án PPP đã phát sinh một số nội dung chưa thống nhất.
“Bộ GTVT sẽ đàm phán với nhà đầu tư theo hướng cập nhật các quy định của Luật PPP vào nội dung hợp đồng, đảm bảo nguyên tắc không làm thay đổi nội dung cơ bản của hồ sơ mời thầu và chủ trương đầu tư. Đặc biệt, phù hợp với quy định tại điều khoản chuyển tiếp của Luật PPP và các văn bản liên quan”, Thứ trưởng Nguyễn Nhật cho biết.
Đại diện Vụ Đối tác công tư (PPP) Bộ GTVT cho biết, Bộ GTVT sẽ thống nhất với đề xuất của nhà đầu tư có tính toán bổ sung chi phí phát sinh hoặc điều chỉnh thời gian xây dựng trong trường hợp nguồn ngân sách nhà nước bố trí chậm so với kế hoạch làm ảnh hưởng đến chi phí và thời gian thực hiện dự án.
Về nội dung được nhiều nhà đầu tư quan tâm trong dự thảo hợp đồng liên quan đến việc, doanh nghiệp dự án chịu mọi chi phí khác khắc phục hậu quả do lỗi của mình dẫn đến chấm dứt hợp đồng trước thời hạn và không được bồi thường thiệt hại.
Các nhà đầu tư đề nghị chia sẻ rủi ro trong cả trường hợp tăng và giảm doanh thu, Bộ GTVT cho biết sẽ thống nhất báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét quyết định đảm bảo hài hoà lợi ích nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng.
(Theo VOV)
- Cùng chuyên mục
Chiến lược tổng thể để đạt tăng trưởng hai con số
Mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 10% trong giai đoạn 2026 - 2030 đòi hỏi chiến lược tổng thể, cải cách thể chế mạnh mẽ và khai thác hiệu quả các động lực mới trong bối cảnh nhiều thách thức trong và ngoài nước.
Đầu tư - 14/07/2025 14:14
'Vượt bão' thuế quan, nhiều quỹ đầu tư báo hiệu suất tăng trưởng mạnh
Thống kê của Nhadautu.vn cho thấy xét từ phiên “đáy” 10/4 của năm 2025, nhiều quỹ đầu tư cổ phiếu ghi nhận hiệu suất tăng trưởng mạnh vượt mức 30%.
Đầu tư - 14/07/2025 12:58
TP.HCM: Cải tạo chung cư cũ chưa đủ sức hấp dẫn nhà đầu tư
Việc cải tạo, xây dựng chung cư cũ tại TP.HCM còn chậm do nhiều nguyên nhân. Trong đó, Sở Xây dựng TP.HCM cho rằng, quá trình triển khai có vướng mắc, khó khăn kéo dài nên khó mời gọi được nhà đầu tư tham gia.
Bất động sản - 14/07/2025 10:59
Gia Lai đề xuất cơ chế đặc thù dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam
Để chuẩn bị cho dự án đường sắt cao tốc, Gia Lai kiến nghị sớm triển khai giải phóng mặt bằng, xin cơ chế đặc thù trong cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng phục vụ dự án.
Đầu tư - 14/07/2025 10:56
Kinh nghiệm quản lý và phát triển quỹ ETF nhìn từ thị trường Đài Loan
Với đặc thù là tỷ lệ giao dịch của các nhà đầu tư cá nhân chiếm tỷ trọng lên tới hơn 80%, sản phẩm ETF rất phù hợp tại thị trường Việt Nam với chi phí thấp, thanh khoản cao so với các chứng chỉ quỹ khác, dễ giao dịch.
Đầu tư - 14/07/2025 07:00
Giá căn hộ TP.HCM tiếp tục tăng, nguồn cung thấp nhất trong 10 năm
Thị trường căn hộ tại TP.HCM tiếp tục ghi nhận lượng nguồn cung chào bán mới hạn chế, giá bán tiếp tục tăng. Dù nguồn cung căn hộ đã tăng gấp đôi so với quý trước, nhưng nguồn cung của 6 tháng thấp nhất kể từ 2015 đến nay.
Đầu tư - 14/07/2025 06:45
Chủ tịch Sunhouse: Sản xuất là nền tảng của phát minh, sáng tạo
Ông Nguyễn Xuân Phú, Chủ tịch Tập đoàn Sunhouse, cho rằng sản xuất là yếu tố cốt lõi của một quốc gia. Nếu một đất nước không trực tiếp tham gia vào sản xuất, chỉ cần một thế hệ thôi, khả năng sáng tạo sẽ mất đi.
Đầu tư - 13/07/2025 08:50
Chứng chỉ quỹ: Lựa chọn tối ưu giữa bối cảnh thế giới có nhiều biến động
Nhiều chuyên gia nhận định trong bối cảnh bên ngoài bất định, bên trong ổn định, chứng chỉ quỹ nổi lên như một kênh đầu tư hấp dẫn, phù hợp với đông đảo người dân, đặc biệt là nhóm nhà đầu tư ít kinh nghiệm.
Đầu tư - 13/07/2025 07:00
Bất động sản Đà Nẵng tăng nhiệt trước loạt thông tin 'hot'
Thời gian qua, TP. Đà Nẵng liên tiếp đón nhận các thông tin quy hoạch và hạ tầng dồn dập, điều này khiến cho thị trường bất động sản Đà Nẵng tăng trưởng tích cực, thậm chí nhiều khu vực biến động mạnh.
Đầu tư - 13/07/2025 06:45
Quỹ đầu tư lạc quan với mức thuế quan mới
Nhiều quỹ đầu tư nhìn nhận với việc Việt Nam sớm đạt được thỏa thuận thương mại với Hoa Kỳ, yếu tố bất định đã suy giảm đáng kể, từ đó tác động tích cực đến tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán.
Đầu tư - 12/07/2025 13:28
Hạ tầng giao thông mở ra không gian phát triển mới cho Quảng Trị
Quảng Trị sau sáp nhập sẽ có đủ các thiết chế về hạ tầng giao thông từ bến cảng, cao tốc, sân bay, đây chính là động lực tạo ra không gian phát triển mới cho Quảng Trị.
Đầu tư - 12/07/2025 10:07
Khi nhà đầu tư không còn hỏi về '3 chữ cái'
Nhà đầu tư cá nhân đang có xu hướng quan tâm nhiều hơn đến giá trị của doanh nghiệp trước khi ra quyết định đầu tư.
Đầu tư - 12/07/2025 07:00
Nhìn lại đóng góp của Samsung vào kinh tế Việt Nam
Doanh thu và kim ngạch xuất khẩu của Samsung tại Việt Nam tương đương lần lượt 13,12% GDP và 13,4% tổng kim ngạch xuất khẩu của nước ta trong năm 2024.
Đầu tư - 11/07/2025 10:23
Để nhà đầu tư không còn bị 'dắt mũi'
Các chuyên gia luôn nhấn mạnh thay vì dựa vào những tin đồn, tin nội bộ chưa có căn cứ, nhà đầu tư nên tham khảo những nghiên cứu, phân tích từ chuyên gia uy tín, báo cáo của các công ty chứng khoán, quỹ đầu tư… trước khi ra quyết định nên giải ngân hay không.
Đầu tư - 11/07/2025 07:00
Sáp nhập địa phương khai mở không gian phát triển bất động sản
Việc sáp nhập các địa phương được kỳ vọng tạo "cú hích" mạnh mẽ cho thị trường bất động sản. Không gian quy hoạch mở rộng, hạ tầng kết nối đồng bộ và quỹ đất mới là những yếu tố then chốt thúc đẩy thị trường chuyển mình.
Đầu tư - 11/07/2025 06:45
Bàn giải pháp đẩy nhanh tiến độ dự án Cảng hàng không quốc tế Gia Bình
Chiều 9/7, ông Vương Quốc Tuấn, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh chủ trì hội nghị rà soát, đôn đốc tiến độ triển khai thực hiện một số dự án trọng điểm trên địa bàn tỉnh.
Đầu tư - 10/07/2025 19:25
- Đọc nhiều
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 1 month ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 1 month ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 3 month ago
