Cần cơ chế, chính sách đột phá để phát triển Vùng đồng bằng sông Hồng

Đây là một trong nhiều đề xuất định hướng của Bộ Kế hoạch - Đầu tư (KH&ĐT) và các diễn giả tham gia góp ý về phát triển kinh tế - xã hội Vùng đồng bằng sông Hồng.

Sáng 30/3/2023, tại Thái Bình, đã diễn ra Hội thảo "Phát triển đầu tư, thương mại, dịch vụ, tạo liên kết vùng cho doanh nghiệp" do Bộ Công Thương, Bộ KH&ĐT và UBND tỉnh đồng chủ trì tổ chức, nhằm cụ thể hoá việc thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW (ngày 23/11/2022) của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh Vùng đồng bằng sông Hồng (Vùng ĐBSH) đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Đây là diễn đàn để các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp trao đổi, thảo luận nhằm đưa ra những giải pháp cũng như tham mưu, đề xuất cơ chế, chính sách với Chính phủ để triển khai các chương trình, dự án đầu tư có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội của Vùng ĐBSH.

Phát triển chưa xứng tiềm năng, lợi thế

Phát biểu tại Hội thảo, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết Vùng ĐBSH có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của cả nước, là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hoá, lịch sử đặc sắc của dân tộc. Là vùng động lực phát triển hàng đầu, có vai trò định hướng, dẫn dắt quá trình cơ cấu lại nền kinh tế và chuyển đổi mô hình tăng trưởng của cả nước.

Trong giai đoạn vừa qua, Vùng đã đạt được nhiều kết quả quan trọng: kinh tế vùng tăng trưởng bình quân giai đoạn 2005 - 2022 đạt 8,93%/năm, cao hơn mức bình quân cả nước; quy mô kinh tế tăng nhanh, năm 2022 đạt 2,89 triệu tỷ đồng, chiếm 30,4% GDP cả nước; GRDP bình quân đầu người đạt 123,4 triệu đồng/năm, gấp 1,3 lần bình quân cả nước. Thu hút đầu tư trong và ngoài nước tăng mạnh.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, Vùng chưa tận dụng hết tiềm năng, lợi thế để tạo động lực cho phát triển; Chuyển dịch cơ cấu kinh tế còn chậm; Thu ngân sách nhà nước còn dựa nhiều vào khai thác quỹ đất; Công tác quy hoạch và triển khai thực hiện các quy hoạch còn chậm; Phát triển không đồng đều giữa các tiểu Vùng và giữa các địa phương trong Vùng; Liên kết, hợp tác giữa các địa phương trong vùng chưa chặt chẽ, hiệu quả thấp.

Nguyên nhân của những tồn tại nêu trên là do: Nhận thức về vai trò liên kết vùng chưa đầy đủ, còn tư tưởng cục bộ chưa vì lợi ích chung; Thiếu cơ chế và bộ máy thực hiện liên kết, điều phối Vùng hiệu quả vì không có thể chế vùng và có ngân sách riêng cấp vùng; Chất lượng quy hoạch vùng và quy hoạch các địa phương trong vùng còn thấp; Chưa có chính sách đủ mạnh để huy động nguồn lực ngoài ngân sách nhà nước tham gia đầu tư các công trình kết cấu hạ tầng trọng điểm, có tính lan tỏa của Vùng.

Cùng quan điểm khi nhìn nhận về sự phát triển kinh tế - xã hội Vùng ĐBSH hiện nay, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải đánh giá: "Phải thẳng thắn thừa nhận là tính liên kết vùng ĐBSH nhìn chung còn nhiều hạn chế. Các công trình, dự án liên kết vùng mới tập trung ở các dự án hạ tầng do ngân sách Trung ương đầu tư. Các hoạt động liên kết, hợp tác giữa các địa phương còn chưa rõ nét và chưa được triển khai đẩy mạnh và chưa có cơ chế chính thức về liên kết vùng riêng".

"Không gian và địa bàn liên kết còn mang tính tự phát giữa một số địa phương. Đặc biệt các vấn đề, nội dung liên quan đến liên kết ngoại vùng hầu như chưa có", Thứ trưởng Hải nói.

Tham gia thảo luận, lãnh đạo các bộ, ngành, đại diện các địa phương trong vùng ĐBSH chỉ rõ những hạn chế trong nêu lên trong hoạt động liên kết vùng thời gian qua. Đại diện Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương cho rằng: "Mỗi địa phương còn chưa xây dựng được chuỗi cung ứng hàng hóa, liên kết thị trường giữa các địa phương theo ngành hàng, nhóm hàng để tạo năng lực cạnh tranh cho kinh tế vùng".

Theo Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Thị Bích Ngọc, vùng ĐBSH gồm 11 tỉnh, thành phố: Hà Nội, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Quảng Ninh, Hải Dương, Hải Phòng, Hưng Yên, Thái Bình, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình), trong đó có 2 thành phố trực thuộc Trung ương (Hà Nội, Hải Phòng).

Vùng đã huy động được nguồn lực tương đối lớn cho đầu tư phát triển nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển, đầu tư còn dàn trải, chậm giải phóng mặt bằng, chậm chuẩn bị dự án làm ảnh hưởng tới triển khai đầu tư. 3 vấn đề còn tồn tại hiện nay để phát triển vùng gồm: Quy hoạch; Cơ chế, chính sách; đầu tư thiếu hụt nhiều nhất là trong lĩnh vực kết cấu hạ tầng, nhiều dự án nằm trong danh mục ưu tiên đầu tư nhưng đến nay vẫn chưa triển khai hoặc triển khai chậm do thiếu vốn như: đường cao tốc Nội Bài - Hạ Long, đường vành đai 5 – vùng Thủ đô Hà Nội, xây dựng nhà máy nước mặt sông Đà, tuyến đường ven biển qua địa phương có biển. …

Cần cơ chế đủ mạnh để thúc đẩy liên kết và phát triển Vùng ĐBSH

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, để phát huy hết tiềm năng, lợi thế của Vùng cũng như từng địa phương trong vùng, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 30 về phát triển Vùng với nhiều mục tiêu, nhiệm vụ.

Cụ thể hóa các nhiệm vụ nêu trong các Nghị quyết của Đảng, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã nêu nhiều đề xuất định hướng phát triển liên kết kinh tế Vùng, gồm: Hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển vùng mang tính đột phá; xây dựng thể chế liên kết vùng đủ mạnh, bảo đảm hiệu quả điều phối, liên kết phát triển vùng đi vào thực chất, tập trung vào một số lĩnh vực như quy hoạch, phát triển hạ tầng, xúc tiến đầu tư, xử lý các vấn đề trúc môi trường nội vùng và liên vùng, phát triển các cụm liên kết ngành; xây dựng, hoàn thiện, phê duyệt quy hoạch vùng và quy hoạch từng địa phương trong vùng giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Tổ chức không gian phát triển vùng bảo đảm cân bằng, bền vững, đại kết nối hiệu quả các hành lang, vành đai kinh tế, các cực tăng trưởng và hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, nhất là hạ tầng giao thông. Quy hoạch các địa phương bảo đảm phù hợp với quy hoạch vùng...

Bộ KH&ĐT cũng đề nghị xây dựng các chính sách đặc thù, như: chính sách thổ động lực, cơ chế đặc thù phát huy thế mạnh vùng, trong đó có Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh; xây dựng chế chính sách liên quan phát triển kinh tế vùng như ưu đãi vốn đầu tư, tài chính, thuế, chuyển giao công nghệ...

Tại hội thảo, đại diện một số tỉnh, thành phố Vùng ĐBSH nêu một số đề xuất đáng chú ý. Theo đó, đại diện UBND tỉnh Quảng Ninh đề xuất nghiên cứu xây dựng tổ chức quản lý vùng với một thể chế hoạt động mang tính pháp lý cao. Tổ chức này cần có bộ máy rõ ràng, có nguồn tài chính độc lập như "ngân sách vùng" để thực hiện được các dự án cấp vùng, có quyền quyết định về quy hoạch và điều phối phát triển vùng cao hơn quyền của một tỉnh, thành phố.

UBND TP. Hải Phòng đề nghị xây dựng có chế chính sách đang áp dụng tại các Khu thương mại tự do thành công trên thế giới để áp dụng tại các địa phương có lợi thế nhằm thu hút các tập đoàn trên thế giới đặt trụ sở hoặc văn phòng cấp vùng của các công ty vận tải, hãng tàu; Phát triển thí điểm mô hình trung tâm logistics phân phối để xuất khẩu hàng hóa trong khu vực vào các thị trường tiêu thụ...

Bài liên quan

Đồng bằng sông Hồng phải dẫn dắt quá trình cơ cấu lại nền kinh tế và chuyển đổi mô hình tăng trưởng

Tổng Bí thư: Đồng bằng sông Hồng vươn lên cùng cả nước và vì cả nước

Đồng bằng sông Hồng sẽ trở thành trung tâm kinh tế, tài chính lớn mang tầm thế giới

Thủ tướng: Lào Cai cần lấy sông Hồng làm trục dọc phát triển, xây dựng đô thị sân bay Sa Pa