[Cafe Cuối tuần] DGC: Khoảng trống minh bạch và bài kiểm tra cho mục tiêu nâng hạng thị trường

Khoảng trống thông tin – mồi lửa nguy hiểm nhất của thị trường

Sáng qua, bên bàn cà phê quen, câu chuyện đầu tư vốn vẫn xoay quanh lãi suất, dòng tiền hay vài mã "nóng" bỗng chùng xuống bởi một cái tên ai cũng nhắc mà không ai hiểu nổi: DGC.

Những chiếc điện thoại liên tục được mở ra, app chứng khoán được refresh đến mỏi tay, nhưng thứ người ta chờ đợi – một bản giải trình, một thông điệp chính thức, hay chí ít là vài dòng trấn an từ doanh nghiệp – thì hoàn toàn vắng bóng.

Trên bảng điện chỉ còn lại sắc đỏ đặc quánh, ba phiên giảm sàn liên tiếp, và đến phiên chiều, dù đã xuất hiện lực cầu, nó vẫn yếu ớt như một bàn tay với ra giữa dòng nước xiết.

Sự bức xúc ấy càng nặng nề hơn khi đặt cạnh nghịch lý quá rõ ràng. Đức Giang không phải doanh nghiệp bên bờ vực. Lợi nhuận 9 tháng hơn 2.500 tỷ đồng, hoàn thành trên 80% kế hoạch năm; hơn 13.000 tỷ đồng tiền mặt nằm sẵn trong két; dự án bất động sản tại Hà Nội được nhắc tới như một "của để dành" dài hạn; cổ tức tiền mặt 30% vẫn nằm đó như một lời hứa chưa đến kỳ thực hiện.

Vậy mà chỉ trong vài ngày, hơn 7.000 tỷ đồng vốn hóa tan biến, hàng chục triệu cổ phiếu xếp hàng bên bán, bên mua gần như trống rỗng. Một doanh nghiệp khỏe trên báo cáo, nhưng cổ phiếu lại gục ngã không lời giải thích.

Chính khoảng trống ấy – khoảng trống thông tin – mới là thứ gieo sợ hãi nhanh nhất. Khi doanh nghiệp im lặng, thị trường sẽ tự lấp đầy bằng tin đồn. Người ta thì thầm về chính sách thuế xuất khẩu phốt pho có thể thay đổi, về những rủi ro pháp lý chưa lộ diện của dự án, về sự dịch chuyển âm thầm nào đó trong cấu trúc cổ đông lớn.

Đúng hay sai chưa ai kiểm chứng, nhưng với nhà đầu tư cá nhân đang mắc kẹt trong những phiên "trắng bên mua", mỗi lời đồn đều đủ khoét sâu thêm vết thương tài chính và kéo niềm tin rơi nhanh không kém giá cổ phiếu.

Không chỉ là DGC: Minh bạch hay nâng hạng?

Sự hoảng loạn ấy không dừng lại ở một mã. DGC là cổ phiếu đầu ngành, hiện diện trong các rổ chỉ số lớn. Khi nó lao dốc, áp lực lan sang VN30, sang nhóm hóa chất, và rộng hơn là làm nguội đi khẩu vị rủi ro vốn đã mong manh của thị trường.

Với cơ quan quản lý, đây là một lời nhắc nhở không dễ chịu về mục tiêu nâng hạng. Một thị trường muốn bước ra sân chơi "mới nổi" theo chuẩn FTSE hay MSCI khó có thể chấp nhận cảnh một cổ phiếu trụ cột giảm sàn dây chuyền mà doanh nghiệp trung tâm lại chọn cách im lặng như thể đứng ngoài cuộc.

Thực tế, thị trường chứng khoán Việt Nam đã nhiều lần chứng kiến những bài học tương tự. Khi FLC hay Tân Hoàng Minh rơi vào khủng hoảng, sự chậm trễ và thiếu minh bạch thông tin đã khiến giá cổ phiếu sụp đổ nhanh hơn cả những rủi ro kinh doanh thực chất.

Ngược lại, cũng có những thời điểm Vinhomes (VHM), Hòa Phát (HPG) hay một số bluechip khác giảm sâu bất thường, nhưng thông cáo giải trình được đưa ra sớm, lãnh đạo đăng ký mua vào, bộ phận quan hệ cổ đông chủ động đối thoại, giúp thị trường sớm phân biệt đâu là rủi ro thật, đâu chỉ là nhiễu động tâm lý.

Ra ngoài biên giới, câu chuyện còn rõ nét hơn. Năm 2020, khi cổ phiếu Tesla biến động mạnh vì lo ngại thanh khoản và sản xuất, ban lãnh đạo đã liên tục cập nhật thông tin, tổ chức họp trực tuyến với nhà đầu tư để giải thích từng chi tiết. Apple, mỗi khi cổ phiếu biến động bất thường do tin đồn chuỗi cung ứng hay pháp lý, gần như luôn có phản hồi trong vòng vài giờ.

Ngược lại, trường hợp Evergrande ở Trung Quốc hay Silicon Valley Bank tại Mỹ cho thấy: sự chậm trễ, thiếu minh bạch trong truyền thông có thể biến một vấn đề tài chính thành khủng hoảng niềm tin mang tính hệ thống.

Đặt trong bối cảnh ấy, sự im lặng của Đức Giang không còn là lựa chọn trung tính, mà vô tình trở thành một tín hiệu tiêu cực về quản trị quan hệ cổ đông.

Nó không chỉ khiến nhà đầu tư hoang mang, mà còn đặt ra câu hỏi lớn hơn cho toàn thị trường: chúng ta muốn một thị trường chứng khoán lớn về quy mô hay một thị trường đủ minh bạch để được nâng hạng và thu hút dòng vốn dài hạn?

Với doanh nghiệp niêm yết, làm ra lợi nhuận là điều kiện cần, nhưng bảo vệ niềm tin của cổ đông mới là điều kiện đủ. Khi cổ phiếu giảm sàn hai, ba phiên liên tiếp không rõ nguyên nhân, một bản giải trình không chỉ là nghĩa vụ theo Luật Chứng khoán, mà còn là trách nhiệm đạo đức với những người đã đặt tiền và niềm tin vào doanh nghiệp.

Im lặng trong lúc thị trường hoảng loạn chẳng khác nào bỏ mặc cổ đông tự bơi giữa sóng dữ.

Với cơ quan quản lý, những biến động cực đoan như DGC là phép thử cho năng lực giám sát và phản ứng chính sách.

Yêu cầu giải trình kịp thời, rà soát giao dịch bất thường, ngăn chặn thao túng hay tin đồn thất thiệt không chỉ để bảo vệ một mã cổ phiếu, mà để bảo vệ uy tín của cả thị trường trong hành trình nâng hạng đầy tham vọng.

Còn với nhà đầu tư, bài học vẫn quen mà không bao giờ cũ. Phân tích cơ bản là nền tảng, nhưng "khoảng trống thông tin" cũng là một loại rủi ro thực sự. Bình tĩnh, đa dạng hóa danh mục, và luôn đặt câu hỏi về mức độ minh bạch trong quản trị doanh nghiệp là cách tự vệ cần thiết trong một thị trường còn đang trưởng thành.

Rời quán cà phê, câu chuyện DGC vẫn chưa có hồi kết. Phiên chiều qua tuy có lực cầu, nhưng còn yếu, và niềm tin thì chưa thể hồi phục chỉ bằng vài nhịp kỹ thuật. Chỉ có một điều ngày càng rõ: minh bạch thông tin không phải khẩu hiệu, mà là điều kiện sống còn nếu thị trường chứng khoán Việt Nam thực sự muốn được nâng hạng.

Và cái giá của sự thiếu minh bạch, như DGC đang cho thấy, đôi khi không chỉ tính bằng điểm số hay vốn hóa, mà bằng niềm tin – thứ tài sản quý giá nhất của một thị trường tài chính.