Áp dụng ESG trong ngành ngân hàng: Những vướng mắc cần tháo gỡ

Áp dung ESG: Ngân hàng tiên phong

Tại tọa đàm khoa học “Hướng tới một tương lai bền vững: Tăng cường hợp tác tài chính Việt Nam – Hàn Quốc” do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) phối hợp với Hội đồng Hợp tác Tài chính Quốc tế Hàn Quốc; Ngân hàng TNHH MTV Shinhan Việt Nam, Ngân hàng NN&PTNT Việt Nam, Công ty TNHH Thuế và tư vấn KPMG tổ chức sáng 25/09, Phó Thống đốc NHNN Phạm Quang Dũng nhấn mạnh: Đối diện với nhiều vấn đề môi trường và xã hội nổi cộm, Chính phủ các nước đã và đang tập trung chuyển đổi sang mô hình kinh tế bền vững, vừa theo đuổi giá trị kinh tế vừa đảm bảo các cam kết vì lợi ích cộng đồng.

Trong bối cảnh đó, ngành Ngân hàng nổi lên như một lực lượng tiên phong của quá trình chuyển đổi. Là kênh cung ứng tài chính quan trọng của nền kinh tế, ngành Ngân hàng luôn xác định vai trò, trách nhiệm trong việc “xanh hóa” dòng vốn đầu tư và áp dụng các tiêu chí Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG) góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững.

Tại Việt Nam, nhận thức được tầm quan trọng của việc thực hành ESG trong hoạt động ngân hàng, từ rất sớm, NHNN đã ban hành Chỉ thị 03/CT-NHNN (năm 2015) về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; Thống đốc NHNN cũng đã ban hành Quyết định 1604/QĐ-NHNN ngày 07/8/2018 về việc phê duyệt Đề án phát triển Ngân hàng xanh tại Việt Nam nhằm định hướng các tổ chức tín dụng (TCTD)phát triển hoạt động ngân hàng xanh hướng đến bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu, góp phần thúc đẩy tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. NHNN đã phối hợp với Công ty tài chính quốc tế (IFC) ban hành Sổ tay đánh giá rủi ro môi trường và xã hội cho 15 ngành kinh tế trong hoạt động cấp tín dụng.

“Đến thời điểm hiện tại, NHNN đã cơ bản hoàn thiện các quy định, định hướng về ngân hàng xanh và tín dụng xanh phù hợp với những mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững…”, Phó Thống đốc Phạm Quang Dũng thông tin.

Trong đó, đáng chú ý là Thông tư 17/2022/TT-NHNN hướng dẫn quản lý rủi ro về môi trường trong hoạt động cấp tín dụng của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài nhằm triển khai nhiệm vụ được giao tại Luật Bảo vệ môi trường (2020).

Gần nhất, NHNN ban hành Quyết định 1663/QĐ-NHNN ngày 6/8/2024 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định 1604/QĐ-NHNN ban hành năm 2018 về việc phê duyệt Đề án phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam cho phù hợp với bối cảnh và xu hướng phát triển xanh trong nước và trên thế giới.

“Điều này một lần nữa khẳng định quyết tâm của ngành Ngân hàng trong việc thúc đẩy dòng vốn xanh phục vụ cho mục tiêu phát triển bền vững, đồng thời, định hướng hoạt động ngân hàng Việt Nam ngày càng tiệm cận với các quy chuẩn, thông lệ quốc tế về thực hành ESG…”- Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Những kết quả bước đầu

Cũng theo Phó Thống đốc Phạm Quang Dũng, qua tổng kết, đánh giá hàng năm của NHNN Việt Nam, hệ thống các TCTD đã có sự thay đổi căn bản về nhận thức hướng tới hoạt động bền vững. Nhiều TCTD, trên cơ sở quy định của NHNN, đã chủ động hợp tác, tiếp nhận các nguồn vốn xanh, hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức tài chính quốc tế để xây dựng quy chế nội bộ thực hiện quản lý rủi ro môi trường và xã hội cho một số hoạt động cấp tín dụng đối với khách hàng…

Số liệu của NHNN cho biết, đến cuối năm 2023, 100% các ngân hàng thương mại (NHTM) đã xây dựng quy định nội bộ và thực hiện đánh giá rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng; 17 NHTM có đơn vị/bộ phận chuyên trách về quản lý rủi ro môi trường và xã hội.

Giai đoạn 2017-2023, dư nợ cấp tín dụng của hệ thống đối với các lĩnh vực xanh có mức tăng trưởng bình quân đạt hơn 22%/năm. Đến 31/3/2024, đã có 47 TCTD phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt 636.964 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khoảng 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế.

Dư nợ tín dụng được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội của hệ thống TCTD tăng trưởng đều qua các năm, đến nay đạt khoảng 2,9 triệu tỷ đồng, chiếm hơn 21%/tổng dư nợ cho vay của nền kinh tế.

Các TCTD cũng quan tâm đẩy mạnh các hoạt động xanh hóa ngân hàng thông qua việc đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng hướng dẫn nội bộ về môi trường làm việc xanh, tích cực tham gia hỗ trợ các dự án cộng đồng về môi trường.

“Những kết quả trên cho thấy các giải pháp triển khai của ngành Ngân hàng thời gian qua đã góp phần thúc đẩy quá trình xanh hóa hoạt động ngân hàng, kịp thời đáp ứng nhu cầu về nguồn vốn để thực hiện các dự án xanh, thân thiện với môi trường; Đồng thời, nâng cao nhận thức và thực thi các quy định về bảo vệ môi trường và trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp đang sử dụng nguồn lực từ hệ thống ngân hàng, từ đó điều chỉnh hành vi tiến tới thực hành các tiêu chuẩn ESG, xanh hóa hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp…”- Lãnh đạo NHNN đanh giá.

Tiếp tục học hỏi kinh nghiệm

Mặc dù vậy, theo Phó Thống đốc Phạm Quang Dũng, việc áp dụng ESG trong hoạt động của các TCTD Việt Nam vẫn đang ở những bước khởi đầu và gặp phải không ít khó khăn, vướng mắc.

Đó là, hành lang pháp lý cho ESG đang trong quá trình hoàn thiện; ESG đối với nhiều doanh nghiệp và các TCTD vẫn là khái niệm mới. Nhận thức hạn chế về ESG vẫn là cản trở cho tầm nhìn chiến lược, làm chậm quá trình chuyển đổi sang mô hình kinh doanh bền vững;

Đặc biệt, quá trình chuyển đổi theo hướng phát triển bền vững đòi hỏi các TCTD phải sở hữu tiềm lực tài chính nhất định để đầu tư cho công nghệ, đào tạo nhân viên, xây dựng cơ sở dữ liệu...

Tại Tọa đàm, các diễn giả, chuyên gia, các nhà khoa học đã tập trung trao đổi, thảo luận rõ các nội dung như: Làm rõ những vấn đề lý luận chung về vai trò của ESG trong hoạt động kinh doanh ngân hàng; xu hướng ESG toàn cầu và các sáng kiến ESG của hệ thống ngân hàng; Thảo luận về những sáng kiến và thực tiễn triển khai ESG trong hệ thống ngân hàng Việt Nam; rút ra những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân dẫn tới các tồn tại, hạn chế đó; Trao đổi, chia sẻ bài học kinh nghiệm của Hàn Quốc về việc thực thi ESG trong hệ thống ngân hàng; các mô hình đánh giá ESG hiệu quả tại các tổ chức tài chính Hàn Quốc, từ đó đề xuất những giải pháp thực tế và khả thi cho việc áp dụng các tiêu chuẩn này vào hoạt động ngân hàng tại Việt Nam.