Ai bảo vệ quyền tài sản của doanh nhân?

LS.NGÔ NGỌC TRAI
09:53 13/05/2019

Khi quyền tài sản không được bảo vệ; tài sản, tiền của làm ra dễ bị xâm hại, bị chiếm đoạt thì không ai nỗ lực làm giàu nữa.

LTS:Tuần Việt Nam mở Diễn đàn "Vì Việt Nam hùng cường" với mong muốn thu nhận từ quý độc giả những ý kiến, bài viết về các giải pháp phát triển đất nước trong tất cả các lĩnh vực nhằm khơi thông tiềm năng phát triển, cổ vũ niềm tin của cộng đồng vào tương lai Việt Nam.

Chủ đề đầu tiên của Diễn đàn tập trung vào thể chế kinh tế. Mời quý vị cùng theo dõi.

Lâu nay Chính phủ rất quan tâm đưa ra nhiều chính sánh, giải pháp để cải cách môi trường kinh doanh, song cộng đồng doanh nghiệp vẫn chưa phát triển lớn mạnh được như mong muốn. Có nhiều nguyên nhân khiến cộng đồng doanh nghiệp nói riêng vẫn còn bị kìm hãm, khó phát triển “bứt phá” được, trong đó không thể không nói đến nguyên nhân cơ bản: yếu kém của nền tư pháp.

Khi doanh nghiệp được bảo vệ một cách chắc chắn về tài sản sẽ có thêm động lực gia tăng lượng của cải, làm giàu cho mình, cho xã hội. Ngược lại, một khi quyền tài sản không được bảo vệ; tài sản, tiền của làm ra dễ bị xâm hại, bị chiếm đoạt thì không ai nỗ lực làm giàu nữa.

Hiện nay, doanh nghiệp đang làm ăn, kinh doanh trong môi trường đất nước hòa bình, không có giặc giã, chiến tranh, và trong môi trường kinh doanh có một khung khổ luật pháp tương đối hoàn thiện với các quy tắc pháp luật dân sự bảo hộ quyền sở hữu.

Vấn đề là hệ thống các quy định pháp luật đó, mặc dù rất quan trọng trong việc bảo vệ tài sản cho doanh nghiệp, nhưng lại gần như “vô hình” trong con mắt của không ít doanh nhân. Các doanh nhân ít quan tâm về hệ thống các quy định pháp luật đó, giống như người ta chả mấy khi quan tâm đến ô xy khi hít thở hàng ngày để sống.

Chỉ khi có sự cố xảy ra, tài sản của doanh nghiệp bị xâm hại do những vi phạm hợp đồng của những bạn hàng, đối tác kinh doanh thì họ mới phát sinh nhu cầu về một thể chế tư pháp có hiệu lực, có năng lực, công bằng và nhanh chóng để bảo vệ tài sản cho họ.

ai-bao-ve-quyen-tai-san-cua-doanh-nhan

Một nền tư pháp hiệu lực, hiệu quả sẽ giúp tạo lập môi trường pháp lý thân thiện, thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động một cách công bằng, bình đẳng, vững chắc. Ảnh: Lê Anh Dũng

Nền tư pháp có vai trò phân xử, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp. Đây là thiết chế bảo vệ lợi ích chính đáng, hợp pháp của một doanh nghiệp mà họ tìm tới khi bị xâm hại về tài sản.

Chỉ khi “sự cố” xảy ra, doanh nghiệp mới thấm thía liệu tài sản của mình có được đảm bảo hay không, quyền sở hữu có được bảo hộ hay không. Đây mới chính là thước đo chuẩn xác nhất về hiệu lực bảo vệ sở hữu quyền tài sản chứ không phải là số lượng đông đảo các quy định pháp luật dân sự về tài sản và sở hữu.

Tôi muốn đặt ra câu hỏi: lâu nay nền tư pháp có đảm đương được vai trò bảo vệ lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp? Cộng đồng doanh nghiệp có tín nhiệm vào nền tư pháp?

Xử lên, xử xuống

Xin lấy một ví dụ: Năm 2011 một doanh nghiệp sản xuất thiết bị ngành điện có nhà máy ở Vĩnh Phúc ký kết hợp đồng trị giá hơn 10 tỷ đồng cung ứng vật tư cho một nhà thầu thi công một dự án di dời đường điện cao thế tại thành phố Hồ Chí Minh. Sau khi đã giao hàng và lắp đặt thiết bị nghiệm thu, hệ thống đi vào vận hành ổn định thì nhà thầu không chịu trả tiền cho bên cung ứng hàng.

Sau một thời gian tranh cãi kéo dài, doanh nghiệp cung ứng, nhà thầu thi công và chủ đầu tư kiện nhau ra tòa năm 2015. Nhưng cho đến nay là năm 2019, tòa án vẫn chưa đưa vụ án ra xét xử; quyền lợi của doanh nghiệp cung ứng vẫn không được đảm bảo, tiền hàng gần chục tỷ đồng chưa thu hồi lại được.

Đây chỉ là một trong hàng nghìn, hàng vạn vụ kiện về tài sản xảy ra mỗi năm mà sự yếu kém của nền tư pháp khiến cho một khối lượng rất lớn tài sản bị kìm giữ trong vòng tranh chấp, chậm được phân định rõ ràng về chủ quyền sở hữu, chậm được đưa vào lưu thông để tạo ra hiệu quả kinh tế.

“Vấn đề” của nền tư pháp còn ở chỗ, do nhiều yếu tố tiêu cực, chạy chọt, tham nhũng khiến cho nhiều phán quyết không đảm bảo lẽ công bằng, quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp không được bảo đảm, khiến cho nhiều vụ kiện kéo dài. Do đó, nhiều đương sự có chứng cứ chính đáng trong tay không thể theo đuổi khiếu kiện kéo dài nên họ rất thiệt thòi.

Nhiều vụ kiện bị “xử lên, xử xuống”, “hủy đi, hủy lại”, bào mòn tinh thần, gây tốn kém thời gian, công sức, tiền bạc của chủ doanh nghiệp, làm hư hỏng môi trường nghiêm chính của nền hành chính tư pháp công vụ. Ở nghĩa đó, nền tư pháp thay vì là giải pháp tháo gỡ các tranh chấp, triệt tiêu các xung đột, thì lại tạo ra thêm những xung đột trong đời sống xã hội, làm mất niềm tin vào công lý.

Tỉ lệ doanh nghiệp sẵn sàng khởi kiện có xu hướng giảm theo thời gian, cụ thể năm 2013 tỉ lệ này là 60% thì năm 2017 giảm còn 30%, theo khảo sát của Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam năm 2018 nhằm tìm giải pháp cải cách môi trường kinh doanh và phát triển doanh nghiệp ở nước ta.

Kết quả khảo sát cho biết tình trạng nhũng nhiễu, chạy án là nguyên nhân khiến doanh nghiệp ngại khởi kiện. Những doanh nghiệp đã từng tiếp xúc với tòa án có cái nhìn tiêu cực hơn, hệ thống tư pháp không hiệu quả khiến doanh nghiệp có xu hướng không sử dụng, mà thay bằng các biện pháp khác như trọng tài thương mại, xã hội đen…

Thực thi hợp đồng ở Việt Nam, dù đã có cải thiện, vẫn không được được đánh giá cao trong các bảng xếp hạng của World Bank, hay theo đánh giá của chính Bộ Tư pháp.

Cần làm gì?

Ở các nước phát triển, doanh nghiệp có thể nhanh chóng khởi kiện để đòi một khoản nợ, và tòa án sau, khi xét xử, sẽ kê biên phát mại tài sản để trả cho bên đòi; còn ở Việt Nam, như trên tôi đã đã chỉ ra, đây là điều khó khăn.

Mặt khác, ở các nước, nếu doanh nghiệp nợ mà không chịu trả nợ thì họ sẽ chịu rủi ro rất lớn là bị tòa án tuyên bố phá sản theo yêu cầu của bên chủ nợ. Còn ở Việt Nam lâu nay, thủ tục phá sản do tòa án tiến hành với những yếu kém và nhiêu khê, khiến cho số doanh nghiệp hoàn tất thủ tục phá sản đếm trên đầu ngón tay. Vì thế rất nhiều doanh nghiệp nợ tiền mà vẫn thách thức không trả mà chẳng hề lo sợ trước viễn cảnh bị tuyên bố phá sản.

Tựu chung, cộng đồng doanh nghiệp đang phải chịu đựng một nền tư pháp kém tính năng hiệu quả. Điều này khiến cho các doanh nghiệp sẽ phải dành một khoản tài chính lớn để dự phòng rủi ro, làm hạn chế cơ hội mở rộng giao thương đầu tư, kinh doanh, làm cho nền kinh tế không phát triển được như tiềm năng. Ở góc độ như vậy, nền tư pháp sẽ kìm hãm, cản trở phát triển nền kinh tế.

Thực trạng này không khó để chỉ ra, nhưng ngành tư pháp dường như không ý thức được vấn đề nội tại của chính mình, nhiều cán bộ tư pháp vẫn đang làm việc theo một cung cách thông thường như cũ. Chỉ có các doanh nghiệp khi dính đến kiện cáo, tranh chấp mới thấm thía được vấn đề.

Lâu nay cũng có nhiều ý kiến thúc đẩy cải cách tư pháp nhưng lại không nhận được sự quan tâm thích đáng ở các cấp cao. Rốt cục là vẫn thiếu đi những động lực thúc đẩy cho cải cách nền tư pháp.

Ngày nay, đứng trước những mong mỏi khát vọng của Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp, muốn chăm lo thúc đẩy cho phát triển nền kinh tế, đã đến lúc cần thẳng thắn xem xét thấu đáo mối mối quan hệ nhân quả giữa nền tư pháp và nền kinh tế.

Có lẽ, cần có những chính sách cải cách, sắp xếp lại nền tư pháp, sao cho nền tư pháp là nơi thực thi công lý cho các chủ doanh nghiệp bị xâm phạm về quyền tài sản; là nơi trừng trị những kẻ lừa đảo, cướp đoạt tài sản hợp pháp của người khác; là nơi doanh nghiệp gửi gắm niềm tin kinh doanh.

Một nền tư pháp hiệu lực, hiệu quả sẽ giúp tạo lập môi trường pháp lý thân thiện, thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động một cách công bằng, bình đẳng, vững chắc.

(Theo Vietnamnet)

  • Cùng chuyên mục
Có thể áp thuế 4 mức doanh thu đối với hộ kinh doanh

Có thể áp thuế 4 mức doanh thu đối với hộ kinh doanh

Từ ngày 1/1/2026, chính thức thực hiện việc bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh. Luật Quản lý Thuế sửa đổi tới đây dự kiến 4 mức doanh thu của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh để áp thuế.

Pháp luật - 03/07/2025 07:20

'Chém gió' đầu tư ở Bờ Biển Ngà rồi chiếm đoạt tiền tỷ

'Chém gió' đầu tư ở Bờ Biển Ngà rồi chiếm đoạt tiền tỷ

Thủ đoạn của đối tượng là vay tiền để đầu tư kinh doanh ở Bờ Biển Ngà. Nhưng thực tế, đối tượng này lừa đảo chiếm đoạt tài sản để trả nợ và tiêu xài.

Pháp luật - 02/07/2025 15:10

Không khởi tố vụ bán thịt heo bệnh liên quan đến C.P. Việt Nam

Không khởi tố vụ bán thịt heo bệnh liên quan đến C.P. Việt Nam

Trước thời điểm sáp nhập tỉnh, Công an tỉnh Sóc Trăng (cũ) đã quyết định không khởi tố vụ án hình sự "Vi phạm về quy định an toàn thực phẩm", liên quan đến công ty C.P. Việt Nam.

Pháp luật - 02/07/2025 10:26

Gỡ rào cản phi thuế quan để khơi thông dòng chảy thương mại

Gỡ rào cản phi thuế quan để khơi thông dòng chảy thương mại

Các rào cản phi thuế quan đang là thách thức đối với cộng đồng doanh nghiệp cũng như làm tắc nghẽn dòng chảy thương mại toàn cầu, song gỡ rào cản phi thuế quan không có nghĩa là mở cửa vô điều kiện.

Pháp luật - 01/07/2025 17:43

8 trường hợp được cấp đổi sổ đỏ từ hôm nay 1/7 người dân cần biết

8 trường hợp được cấp đổi sổ đỏ từ hôm nay 1/7 người dân cần biết

Từ hôm nay 1/7, có 8 trường hợp được cấp đổi sổ đỏ theo Nghị định 151/2025, quy định về phân định thẩm quyền giữa chính quyền địa phương hai cấp và việc phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực đất đai.

Pháp luật - 01/07/2025 07:35

Không còn là khuyến nghị: Bảo hiểm cháy nổ đã là bắt buộc từ 1/7

Không còn là khuyến nghị: Bảo hiểm cháy nổ đã là bắt buộc từ 1/7

Từ ngày 1/7/2025, Nghị định 105/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, quy định các chung cư, nhà tập thể cao từ 5 tầng trở lên hoặc có tổng diện tích sàn từ 1.000 m² trở lên phải mua bảo hiểm cháy và rủi ro đặc biệt.

Pháp luật - 30/06/2025 16:01

Lợi dụng sáp nhập tỉnh thành, giả danh nhân viên điện lực lừa đảo

Lợi dụng sáp nhập tỉnh thành, giả danh nhân viên điện lực lừa đảo

Các đối tượng giả danh nhân viên điện lực, gọi điện đến khách hàng với nội dung liên quan đến việc điện lực triển khai sáp nhập đơn vị, yêu cầu khách hàng truy cập vào đường link do đối tượng cung cấp để cập nhật thông tin thanh toán tiền điện theo địa chỉ mới.

Pháp luật - 30/06/2025 07:42

Hà Nội phát hiện hàng nghìn lít nước mắm, hơn 35.000 bộ quần áo thể thao giả

Hà Nội phát hiện hàng nghìn lít nước mắm, hơn 35.000 bộ quần áo thể thao giả

Lực lượng chức năng TP. Hà Nội đã phát hiện và xử lý một cơ sở kinh doanh hơn 2.600 lít nước mắm không rõ nguồn gốc, không hóa đơn chứng từ; một cơ sở chứa hơn 35.000 bộ quần áo thể thao giả mạo các thương hiệu nổi tiếng như Nike, Adidas, Puma.

Pháp luật - 29/06/2025 13:29

Những chính sách nổi bật có hiệu lực từ tháng 7

Những chính sách nổi bật có hiệu lực từ tháng 7

Từ tháng 7/2025, nhiều chính sách mới có hiệu lực như: Phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền chính quyền địa phương 2 cấp; Luật Thuế giá trị gia tăng; điều kiện nhận lương hưu...

Pháp luật - 29/06/2025 07:00

Công an Hà Nội tập huấn nghiệp vụ chính quyền hai cấp

Công an Hà Nội tập huấn nghiệp vụ chính quyền hai cấp

Từ ngày 24 đến 27/6/2025, Công an Hà Nội tổ chức đợt tập huấn nghiệp vụ quy mô lớn cho hơn 10.200 cán bộ, chiến sĩ công an cấp xã. Đây là hoạt động đặc biệt quan trọng nhằm chuẩn bị sẵn sàng về mặt tổ chức, năng lực chuyên môn và kỹ năng thực tiễn cho lực lượng công an cơ sở, đáp ứng ngay yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn thực hiện sắp xếp lại các đơn vị hành chính.

Pháp luật - 28/06/2025 09:18

Cựu Bí thư Vĩnh Phúc Hoàng Thị Thúy Lan bị đề nghị mức án 15 năm tù

Cựu Bí thư Vĩnh Phúc Hoàng Thị Thúy Lan bị đề nghị mức án 15 năm tù

Trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn, bị cáo Hoàng Thị Thúy Lan, cựu Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc bị truy tố tội "Nhận hối lộ" và bị đề nghị mức án từ 14-15 năm tù.

Pháp luật - 27/06/2025 10:47

Đề nghị xử lý vi phạm quảng cáo của 'Dược phẩm Hoàng Hường Meli chính hãng'

Đề nghị xử lý vi phạm quảng cáo của 'Dược phẩm Hoàng Hường Meli chính hãng'

Cục An toàn thực phẩm đề nghị kiểm tra, xử lý quảng cáo vi phạm của Dược phẩm Hoàng Hường Meli chính hãng, trên mạng xã hội. Kiểm tra, xử lý thông tin các sản phẩm giảm cân của các cá nhân có nickname Ngân 98, Ngân collagen

Pháp luật - 27/06/2025 08:11

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Y tế quyết liệt ngăn chặn thuốc giả, thực phẩm giả, mỹ phẩm giả

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Y tế quyết liệt ngăn chặn thuốc giả, thực phẩm giả, mỹ phẩm giả

Phó Thủ tướng Lê Thành Long yêu cầu Bộ Y tế tiếp tục triển khai quyết liệt các giải pháp ngăn chặn, kiểm soát, xử lý thuốc giả, thực phẩm giả, mỹ phẩm giả.

Pháp luật - 26/06/2025 14:04

Từ 1//1/2026, mua bán dữ liệu cá nhân bị phạt gấp 10 lần khoản thu từ vi phạm

Từ 1//1/2026, mua bán dữ liệu cá nhân bị phạt gấp 10 lần khoản thu từ vi phạm

Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân được Quốc hội thông qua quy định mức phạt hành chính với hành vi mua, bán dữ liệu cá nhân có thể lên tới 10 lần khoản thu từ vi phạm.

Pháp luật - 26/06/2025 11:18

Cựu Chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết được giảm 14 năm tù

Cựu Chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết được giảm 14 năm tù

Cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết được giảm sâu mức án so với bản án sơ thẩm, từ 21 năm tù xuống còn 7 năm tù về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" và phạt tiền 4 tỷ đồng về tội "Thao túng thị trường chứng khoán".

Pháp luật - 26/06/2025 11:07

Bắt gần 100 đối tượng lừa đảo xuyên quốc gia, chiếm đoạt hơn 2.000 tỷ đồng

Bắt gần 100 đối tượng lừa đảo xuyên quốc gia, chiếm đoạt hơn 2.000 tỷ đồng

Một tổ chức lừa đảo đặt trụ sở tại nước ngoài, đã lừa đảo chiếm đoạt hơn 2.000 tỷ đồng của người Việt Nam vừa bị triệt phá.

Pháp luật - 25/06/2025 12:59