Gần đây, Trung Quốc công bố họ đã thành công trong việc sản xuất bút bi. Đừng quá ngạc nhiên bởi đây là cả quá trình nỗ lực hàng năm trời dưới sự lãnh đạo của một tổng công ty nhà nước và tiêu tốn hàng triệu đô la. Tin tức này đã được đưa lên trang nhất của các tờ báo, được thảo luận rộng rãi trên truyền hình và trên các mạng xã hội.

Bài liên quan

MWG: 7 tháng doanh thu đạt 36.761 tỷ đồng, mở thêm 354 siêu thị mới

Tăng thuế VAT tại thời điểm này liệu có hợp lý?

Đây không phải nỗ lực trong một sớm một chiều. Trung Quốc hi vọng “phát minh” này sẽ làm sống dậy nền kinh tế và đưa họ lên sánh ngang với những nước công nghệ tiên tiến. Tuy nhiên, thật không may, điều này rất có thể lại là tin xấu đối với nền kinh tế Trung Quốc vốn đã không mấy hiệu quả.

Với 3.000 nhà sản xuất, tạo ra khoảng 40 tỷ chiếc bút bi mỗi năm, đáp ứng 80% nhu cầu của thế giới, bút bi không phải điều gì mới mẻ đối với Trung Quốc. Chỉ có duy nhất một vấn đề: Họ không sở hữu hợp kim cao cấp và máy móc cần thiết để tạo ra viên bi của bút và đầu ngòi bút. Kết quả là 90% đầu bút bi của Trung Quốc là hàng nhập khẩu, còn loại bút được chế tạo từ vật liệu Trung Quốc thì bị coi là kém chất lượng. Năm 2015, Thủ tướng Lý Khắc Cường đã phát biểu trên truyền hình: “Đây là thực tế mà chúng tôi phải đối mặt. Chúng ta không thể tạo nên những chiếc bút bi có thể viết được một cách trơn tru”.

Đối với Thủ tướng và những người khác, câu chuyện không dừng lại ở một chữ ký trơn tru. Đây là vấn đề nổi bật đã tồn tại hàng năm trời, vấn đề về kẽ hở và thất bại trong công nghệ sản xuất hàng loạt của Trung Quốc, những điều tiếng về sản phẩm kém chất lượng, sự bất lực khi không thể tạo ra những sản phẩm có giá trị cao hơn. Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, những thất bại này bắt đầu nhận được sự quan tâm của các nhà chức trách.

Nhận thức được điều này, năm 2011, Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc đã cho ra đời dự án “Nghiên cứu, phát triển và công nghiệp hóa các nguyên liệu then chốt cho ngành công nghiệp bút bi”. Dự án được cấp gần 9 triệu USD và giao cho tập đoàn nhà nước Taiyuan (TISCO) – một tập đoàn sản xuất thép không gỉ khổng lồ.

Điều này đã chứng minh một thực tế rằng, trong hàng thập kỷ, chính phủ Trung Quốc luôn dành ưu ái cho những doanh nghiệp nhà nước, mặc dù làm ăn không mấy hiệu quả. Nền kinh tế vì thế sẽ bị ảnh hưởng, khi mà trong nửa đầu năm 2016, hơn một nửa trong tổng số gần 150.000 doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc báo cáo thua lỗ. Số lượng đó chiếm gần ¼ tổng thu nhập công nghiệp trong nước. Theo Chủ tịch Tập Cận Bình, khu vực này đang trên đà phát triển và đóng vai trò trung tâm trong cải cách kinh tế.

Bài liên quan

Bộ Tư pháp hướng dẫn thi hành án xử lý nợ xấu

Cổ phiếu FLC 'dậy sóng’ trước dòng tiền 'khủng'

Đó cũng là gốc rễ của nhiều vấn đề. Giả như một công ty tư nhân muốn đầu tư sản xuất ngòi bút bi chất lượng cao, họ sẽ lo ngại công nghệ ấy bị đánh cắp. Đối với các nhà sản xuất bút bi, tiếp tục sản xuất bút bi chất lượng thấp sẽ dễ dàng và có lợi hơn. Về phía chính phủ, thay vì tiến hành cải cách về sở hữu trí tuệ, họ lại đề ra yêu cầu đổi mới và rót vốn đầu tư cho các doanh nghiệp nhà nước – những tổ chức coi trọng mục đích khác hơn là lợi nhuận.

Công ty thép TISCO là một ví dụ điển hình. Khách quan mà nói, họ chưa hề có kinh nghiệm sản xuất đầu bút bi. Trong năm 2015, tập đoàn này sản xuất hơn 10 triệu tấn thép, trong khi Trung Quốc chỉ cần khoảng 1.000 tấn thép không gỉ để sản xuất ngòi bút trong một năm. Trong một buổi phỏng vấn trên truyền hình, một quan chức của Hiệp hội Bút bi Trung Quốc – nhà tài trợ của dự án, thừa nhận rằng, đối với TISCO, “dự án không có hiệu quả kinh tế”. Nói thẳng ra là, sau nửa thập kỷ cần mẫn nghiên cứu và phát triển, nhiều khả năng dự án sẽ không đem lại lợi nhuận trong thời gian tới.

Tệ hơn nữa, dự án này còn có thể làm “thui chột” những nỗ lực giúp ích cho nền công nghiệp bút bi. Vào tháng 11 năm 2016, TISCO được chính phủ cho phép thiết lập một tiêu chuẩn chung đối với công nghệ sản xuất bút bi. Ngay lập tức, tất cả các doanh nghiệp khác phải tuân theo tiêu chuẩn kỹ thuật của TISCO, nếu không sẽ bị coi là phạm luật và có nguy cơ phá sản. Ngay từ đầu, Trung Quốc mong muốn phá bỏ tình trạng độc quyền nước ngoài của ngành sản xuất bút bi. Nhưng tiêu chuẩn của TISCO lại có nguy cơ biến ngành này thành một thị trường độc quyền trong nước, như vậy những nỗ lực nói trên trở nên vô ích.

Điều này chỉ có thể làm hài lòng một số quan chức, nhưng lại khiến cho công nghệ và tiềm lực sản xuất của Trung Quốc không khá lên được. Cách tốt nhất là tăng cường bảo vệ tài sản trí tuệ, tạo niềm tin cho các doanh nghiệp tư nhân để họ tạo ra các phát minh công nghệ. Đồng thời, kiểm soát và xóa bỏ những doanh nghiệp nhà nước gây tốn kém, trì trệ, giúp cho nền kinh tế trở nên hiệu quả. Nhờ đó, nguồn vốn sẽ chảy vào những doanh nghiệp có sức cạnh tranh và có những ý tưởng sáng tạo.

Đối với Trung Quốc, đây mới là cải cách quan trọng nhất.

(Theo Bloomberg)