Vận hạn của Facebook

THÁI BÌNH
10:07 26/03/2018

Mạng xã hội lớn nhất thế giới Facebook đang phải chật vật chống chọi với những cáo buộc pháp lý và sự ngoảnh mặt của nhà đầu tư trên các sàn giao dịch chứng khoán.

be-boi-facebook-

CEO Facebook Mark Zuckerberg

Hôm Chủ nhật, 18-3, một số nhà lập pháp ở Anh và Mỹ đã đưa ra yêu cầu Chủ tịch Facebook Mark Zuckerberg phải giải thích chuyện một công ty phân tích dữ liệu làm việc cho chiến dịch tranh cử tổng thống của ông Donald Trump năm 2016 đã thu thập và sử dụng dữ liệu của 50 triệu người dùng Facebook “để quảng cáo chính trị theo mục tiêu và thao túng cử tri” mà người dùng không hay biết.

Tại Mỹ, bộ trưởng tư pháp tiểu bang Massachusettes Maura Healey công bố mở cuộc điều tra về Facebook trong khi tại Anh, nghị sĩ Damian Collins thuộc đảng Bảo thủ đang phụ trách cuộc điều tra về nghi vấn Nga can thiệp vào cuộc trưng cầu dân ý về ở lại hay ra khỏi Liên hiệp châu Âu (EU), hồi cuối tuần cho biết ông sẽ triệu tập Chủ tịch Mark Zuckerberg ra điều trần trước Quốc hội Anh.

Thị trường đã có phản ứng ngay lập tức: cổ phiếu của Facebook bị bán tháo trong phiên giao dịch ngày thứ Hai 19-3, kéo theo cổ phiếu của nhiều công ty công nghệ khác; kết thúc phiên, giá cổ phiếu Facebook giảm 6,8%, còn 172,56 đô la Mỹ/cổ phiếu; tính chung trong phiên giao dịch đầu tuần, giá trị vốn hóa của Facebook đã mất đi 40 tỉ đô la Mỹ, riêng tài sản của Mark Zuckerberg giảm 4,9 tỉ đô la, còn 70,4 tỉ đô la. Tính từ thứ Sáu tuần trước đến hết phiên giao dịch thứ Ba 20-3, cổ phiếu Facebook đã mất 11% giá trị, tức khoảng 60 tỉ đô la Mỹ, tương đương với tổng giá trị vốn của tập đoàn xe hơi Tesla, theo Bloomberg.

Để theo dõi vụ việc, nên biết Facebook có tài sản lớn nhất là dữ liệu cá nhân của hơn 2 tỉ người dùng. Để tham gia Facebook người sử dụng phải khai báo những thông tin thiết yếu như họ tên, ngày sinh, nơi sinh sống, số điện thoại liên lạc, quá trình học tập và làm việc, hình ảnh sinh hoạt, danh sách bạn bè... Trong quá trình tương tác trên Facebook, người dùng còn biểu lộ những đặc điểm tính cách riêng như sở thích, quan điểm chính trị xã hội.

Có thể nói, mỗi lần người dùng Facebook bấm nút “like”, “chia sẻ” thì mạng xã hội này lại có thêm một dữ kiện (data) để hiểu về cá nhân người dùng đó. Kho dữ liệu khổng lồ thu thập từ hàng tỉ người dùng này là một tài sản vô giá mà các công ty nghiên cứu xã hội, quảng cáo hàng hóa dịch vụ luôn tìm cách khai thác để phục vụ cho kế hoạch kinh doanh của mình. Facebook thậm chí còn khoe khoang rằng, họ hiểu rõ người dùng (Facebooker) còn hơn cha mẹ hoặc người tình của Facebooker đó!

Nay thì việc khai thác dữ liệu cá nhân không chỉ phục vụ cho mục đích quảng cáo mà đã lan sang lĩnh vực chính trị. Năm ngoái, Facebook từng lên bờ xuống ruộng với cáo buộc đã để cho các điệp viên Nga mở hàng trăm tài khoản (account) giả trên Facebook, từ đó tung ra hàng triệu bản tin giả (fake news) hoặc mua quảng cáo chính trị để tác động đến cử tri Mỹ trong cuộc bầu cử tổng thống.

Năm nay, các báo The Guardian (Anh), The New York Times (Mỹ) tiếp tục phanh phui vụ Công ty dữ liệu Cambridge Analytica sử dụng Dữ liệu của 50 triệu Facebooker người Mỹ để đưa các quảng cáo chính trị, gây nhiễu thông tin và thao túng lá phiếu của cử tri.

Cambridge Analytica được sự tài trợ của tỉ phú Robert Mercer - mạnh thường quân của đảng Cộng hòa - và được điều hành bởi Steve Bannon, cố vấn chiến lược của ứng cử viên và Tổng thống Donald Trump. Cambridge Analytica phân tích dữ liệu cử tri-người dùng thu thập từ Facebook, phân nhóm cử tri theo sở thích và xu hướng chính trị, dự báo lựa chọn lá phiếu của họ từ đó đưa tới trang cá nhân của họ các bản tin (news feed) và quảng cáo chính trị để tác động và thay đổi lựa chọn đó theo hướng có lợi cho ứng cử viên Trump.

Để làm công việc này, Cambridge Analytica sử dụng thuật toán do Đại học Cambridge (Anh) phát triển, gọi là mô hình đồ họa tâm lý (psychographic modeling) và sự cộng tác của Giáo sư Aleksandr Kogan của trường này. Ông Kogan là người Nga, nguyên là giáo sư của trường Đại học St. Petersburg (Nga); ông Kogan cũng chính là người đã khai thác dữ liệu cá nhân từ Facebook (với cớ giả là nghiên cứu khoa học) để đưa vào mô hình và vận hành nó theo yêu cầu của Cambridge Analytica dù công ty này phủ nhận giá trị dữ liệu của Facebook khi ra điều trần trước Quốc hội Anh tháng trước.

Facebook cho rằng họ không có lỗi, không bị tin tặc thâm nhập hệ thống, không bị rò rỉ dữ liệu người dùng; nhưng các nhà làm luật vẫn tin rằng, mạng Facebook đã không bảo vệ được dữ liệu nhân thân mà người sử dụng đã tin cậy giao phó cho họ, do đó Facebook phải chịu trách nhiệm.

Chưa biết Facebook sẽ đối phó thế nào với các cáo buộc pháp lý và phản ứng thị trường nhưng vụ việc này cho thấy dữ liệu cá nhân trên Facebook là thứ rất có giá trị và dễ bị lợi dụng cho các mục đích không trong sáng.

(Theo TBKTSG)

  • Cùng chuyên mục
Câu chuyện của một người con gia đình triệu phú, giờ sống bình thường nhưng hạnh phúc

Câu chuyện của một người con gia đình triệu phú, giờ sống bình thường nhưng hạnh phúc

Cha mẹ tôi tập trung vào việc xây dựng doanh nghiệp và họ đã suýt bị phá sản khi tôi còn nhỏ. Họ tiếp tục thành lập một công ty giải quyết nợ, hiện có giá trị 50 triệu USD, Sabel Bezet kể lại.

Phong cách - 20/06/2025 09:38

Elon Musk gặp rủi ro lớn khi hàng loạt nhân tài rời khỏi Tesla

Elon Musk gặp rủi ro lớn khi hàng loạt nhân tài rời khỏi Tesla

Elon Musk đối mặt với một cuộc chiến khó khăn sau khi rời vị trí cố vấn cho Donald Trump để tập trung sự chú ý của mình vào công ty ô tô Tesla đang gặp khó khăn.

Phong cách - 19/06/2025 10:46

1 startup công nghệ Việt kỳ vọng IPO sau 2 năm

1 startup công nghệ Việt kỳ vọng IPO sau 2 năm

Vua Thợ, ứng dụng công nghệ do người Việt phát triển, kỳ vọng giải quyết bài toán lao động và an sinh xã hội cho khoảng 100.000 người trong 2 năm tới và sau đó sẽ IPO.

Phong cách - 18/06/2025 16:11

Việt Nam giữa khủng hoảng du lịch của Thái Lan - Địa điểm du lịch

Việt Nam giữa khủng hoảng du lịch của Thái Lan - Địa điểm du lịch

Sự khó khăn của ngành du lịch Thái Lan trong giai đoạn hiện tại được xem là cơ hội để Việt Nam cạnh tranh, tái định vị thương hiệu trong mắt du khách, theo chuyên gia.

Phong cách - 18/06/2025 09:48

Công ty của Tổng thống Trump công bố smartphone 499 USD và gói cước di động

Công ty của Tổng thống Trump công bố smartphone 499 USD và gói cước di động

Trump Organization vừa giới thiệu gói cước di động và smartphone 499 USD, dự kiến ra mắt tháng 9/2025.

Phong cách - 17/06/2025 09:55

Bầu Hiển và câu chuyện gieo mầm hy vọng

Bầu Hiển và câu chuyện gieo mầm hy vọng

Không chỉ đứng sau thành tích ấn tượng của thể thao Việt Nam, ông Đỗ Quang Hiển còn được biết đến như người âm thầm gieo mầm hy vọng cho tài năng trẻ và đề cao trách nhiệm xã hội.

Phong cách - 16/06/2025 12:47

Ấn tượng với màn trình diễn pháo hoa giữa Canada và Trung Quốc

Ấn tượng với màn trình diễn pháo hoa giữa Canada và Trung Quốc

Khán giả được chiêm ngưỡng màn trình diễn ánh sáng ấn tượng giữa Canada và Trung Quốc trong thời tiết thuận lợi tại Lễ hội Pháo hoa Quốc tế Đà Nẵng - DIFF 2025.

Phong cách - 15/06/2025 10:08

Chuyện làm giàu của 4 tỷ phú ít người biết tới

Chuyện làm giàu của 4 tỷ phú ít người biết tới

Rất nhiều tỷ phú trên thế giới không phải là những người nổi tiếng, nhưng điều đó không có nghĩa là những câu chuyện giúp họ đạt đến đỉnh cao của sự giàu có ít hấp dẫn.

Phong cách - 15/06/2025 08:36

Mất 1/4 tài sản vì tham gia chính trường, Elon Musk nói: 'Đáng mà'

Mất 1/4 tài sản vì tham gia chính trường, Elon Musk nói: 'Đáng mà'

Đáp trả bài viết trên X của trang tin Phó Tổng thống Mỹ JD Vance: "Elon Musk đã mất 25% tổng số tài sản trong các nỗ lực tham gia chính phủ Mỹ", người giàu nhất thế giới chỉ viết gỏn gọn: Đáng mà.

Phong cách - 13/06/2025 15:17

Những cái 'nhất' và điều thú vị của 34 tỉnh, thành mới sáp nhập

Những cái 'nhất' và điều thú vị của 34 tỉnh, thành mới sáp nhập

TP.HCM đông dân nhất nước, Lâm Đồng có diện tích lớn nhất, Phú Thọ tiếp giáp với nhiều tỉnh thành nhất, người Hà Nội có thu nhập bình quân cao nhất...

Phong cách - 13/06/2025 08:40

10 bãi biển đẹp nhất Việt Nam

10 bãi biển đẹp nhất Việt Nam

10 bãi biển đẹp nhất Việt Nam dưới đây được lựa chọn dựa trên cảnh quan, nước biển trong xanh, cát mịn, và sức hút du lịch trong nước và quốc tế.

Phong cách - 11/06/2025 14:12

Những tỷ phú tự thân đi lên từ bần hàn

Những tỷ phú tự thân đi lên từ bần hàn

Những tỷ phú này giờ có nhiều tiền hơn mức mà chúng ta có thể mơ ước, nhưng không phải tất cả họ đều sinh ra trong một cuộc sống xa hoa.

Phong cách - 10/06/2025 10:57

 Chân dung Lucy Guo, nữ tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới

Chân dung Lucy Guo, nữ tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới

Lucy Guo, doanh nhân công nghệ 30 tuổi người Mỹ có cha mẹ là người nhập cư đã soán ngôi Taylor Swift để trở thành nữ tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới.

Phong cách - 09/06/2025 11:06

Mãn nhãn màn trình diễn pháo hoa của Việt Nam và Ba Lan ở Đà Nẵng

Mãn nhãn màn trình diễn pháo hoa của Việt Nam và Ba Lan ở Đà Nẵng

Đêm thi thứ hai của Lễ hội pháo hoa Quốc tế Đà Nẵng - DIFF 2025 chủ đề "Nghệ thuật sáng tạo" đã mang đến cho khán giả một hành trình bùng nổ cảm xúc, ngập tràn bất ngờ và ấn tượng.

Phong cách - 08/06/2025 08:59

Mối liên hệ giữa gia tộc Chearavanont giàu thứ nhì ở châu Á và C.P Việt Nam

Mối liên hệ giữa gia tộc Chearavanont giàu thứ nhì ở châu Á và C.P Việt Nam

Gia tộc Chearavanont của Thái Lan với giá trị tài sản ròng là 42,6 tỷ USD, là gia tộc giàu thứ hai châu Á. Từ năm 1921, họ điều hành tập đoàn Charoen Pokphand, trải dài trên nhiều ngành công nghiệp.

Phong cách - 07/06/2025 16:51

Các tỷ phú nói gì sau vụ bất hòa giữa ông Trump và Elon Musk

Các tỷ phú nói gì sau vụ bất hòa giữa ông Trump và Elon Musk

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và tỷ phú Elon Musk dường như không thể tách rời cách đây không lâu: họ cùng nhau tham dự các sự kiện, cùng nhau phỏng vấn và dành cho nhau những lời khen ngợi. Nhưng tất cả đã thay đổi chỉ sau một đêm.

Phong cách - 06/06/2025 17:23