TS. Lê Xuân Nghĩa: Nghị quyết 68 không phải 'cây đũa phép'

Ngày 13/5, Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã tổ chức Tọa đàm "Kinh tế tư nhân: Động lực vươn mình từ Nghị quyết 68".

Ông Hoàng Anh Minh, Tổng biên tập Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance cho biết, ngày 4/5, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 68/NQ-TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó đề cập đến nhiều vấn đề quan trọng liên quan đến khu vực kinh tế tư nhân tại Việt Nam.

Trong đó, có một số điểm mới quan trọng như xác định kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế; đặt mục tiêu đến 2030, kinh tế tư nhân sẽ đóng góp khoảng 55% - 58% GDP.

Về chính sách, Nghị quyết đề xuất nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân, như: tài chính, đất đai, pháp lý… đồng thời đề xuất các biện pháp để phát triển doanh nghiệp tư nhân như đào tạo giám đốc điều hành, hỗ trợ thực chất và hiệu quả cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ….

Dự kiến cuối tuần này, Tổng Bí thư Tô Lâm sẽ chủ trì hội nghị toàn quốc quán triệt Nghị quyết quan trọng này. "Không chỉ là chủ trương chính sách chung chung, các mục tiêu định lượng trong nghị quyết là rất cụ thể và ấn tượng, qua đó cho thấy quan điểm, tư tưởng đối với kinh tế tư nhân đã thay đổi hoàn toàn trong giai đoạn mới", ông Minh nhấn mạnh.

Một nền công nghiệp "zero" - Nghị quyết 68 không phải "cây đũa phép"

TS. Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia đánh giá, kinh tế tư nhân ở Việt Nam cho thấy đang tồn tại nhiều hạn chế sâu sắc.

Lý giải điều này, ông Nghĩa cho biết, tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam năm 2024 ước đạt khoảng 400 tỷ USD, trong đó khu vực FDI chiếm tới 300 tỷ USD, khu vực trong nước chỉ đạt khoảng 100 tỷ USD.

Nhưng trong 100 tỷ USD xuất khẩu của khu vực trong nước thì khoảng 50 tỷ USD đến từ khu vực nông nghiệp, còn lại là công nghiệp nhưng chỉ tập trung chủ yếu vào dệt may, da giầy, đồ gỗ. Vì vậy, có thể nói ngoài điện và năng lượng thì nền công nghiệp Việt Nam gần như là "zero", không có gi, gần như bằng không.

Nghị quyết 68 là một văn kiện quan trọng, nhưng không phải là có Nghị quyết là có tất cả, không phải là "cây đũa phép". Không thể kỳ vọng chỉ nhờ một Nghị quyết mà kinh tế Việt Nam sẽ đột phá nếu thể chế và bộ máy chính phủ không thực sự chuyển biến về chất lượng.

Theo ông Nghĩa, điều này đặt ra câu hỏi: Phải chăng kinh tế tư nhân ở Việt Nam chưa phát triển vì chưa được coi trọng đúng mức? Câu trả lời là chưa chắc đã là như vậy. Thực tế, sự phát triển của 4 cường quốc Đông Nam Á – nơi mà nền kinh tế gần như 100% dựa vào khu vực tư nhân cho thấy, họ cũng coi trọng kinh tế tư nhân nhưng hiệu quả phát triển vẫn không cao.

Trong khi so sánh với các nước Đông Bắc Á thì ngược lại. Các nước Trung Quốc, Hàn Quốc phát triển nhanh bao nhiêu, thành công bao nhiêu thì 4 nước Đông Nam Á lại thảm bại bấy nhiêu.

“Điều đó cho thấy vấn đề cốt lõi không chỉ nằm ở việc có coi trọng kinh tế tư nhân hay không, mà là ở chất lượng thể chế và chất lượng của chính phủ. Một thể chế yếu kém, dù có ủng hộ kinh tế tư nhân, vẫn không thể tạo ra một môi trường thuận lợi để khu vực này phát triển hiệu quả. Sự yếu kém không đơn thuần là do thiếu quan tâm đến kinh tế tư nhân, mà chủ yếu xuất phát từ nền tảng quản trị quốc gia còn chưa đạt yêu cầu”, ông Nghĩa chia sẻ.

Ông Nghĩa cũng nhấn mạnh thêm rằng, Nghị quyết 68 là một văn kiện quan trọng, nhưng không phải là có Nghị quyết là có tất cả, không phải là "cây đũa phép". Không thể kỳ vọng chỉ nhờ một Nghị quyết mà kinh tế Việt Nam sẽ đột phá nếu thể chế và bộ máy chính phủ không thực sự chuyển biến về chất lượng. Việt Nam có thể đi vào vết xe đổ của các nước Đông Nam Á – nơi từng kỳ vọng lớn vào khu vực tư nhân nhưng lại không đạt được thành công.

Chia sẻ thêm về kinh nghiệm của các nước Đông Nam Á, TS. Lê Xuân Nghĩa cho biết, một trong những thất bại lớn nhất là về cấu trúc tài chính. Các nước này đã tư nhân hóa toàn bộ hệ thống ngân hàng và gắn với đó là các tập đoàn bất động sản. Hệ quả là rất nhiều ngân hàng nhỏ ra đời, cạnh tranh khốc liệt để huy động vốn, chủ yếu đổ dồn vào lĩnh vực bất động sản. Sự cạnh tranh gay gắt khiến mặt bằng lãi suất bị đẩy lên rất cao, lên tới 12% - 15%.

"Với mức lãi suất như vậy, không một nền công nghiệp nào có thể trụ vững. Lãi suất cao đã bóp nghẹt các doanh nghiệp sản xuất và làm lệch lạc ưu tiên phát triển của nền kinh tế. Trái phiếu doanh nghiệp phát hành thời hạn chỉ 3 năm thì cũng không phục vụ được sản xuất mà chỉ chảy vào bất động sản - nơi tạo lợi nhuận ngắn hạn. Vì thế ở Việt Nam chủ yếu là trái phiếu ngân hàng để tăng vốn và trái phiếu bất động sản", ông Nghĩa nói.

Ông Lê Xuân Nghĩa cũng nhấn mạnh rằng, lỗi không phải ở doanh nghiệp, mà chủ yếu ở thể chế, chất lượng của bộ máy Chính phủ. Nếu không có chiến lược phát triển công nghiệp nặng và tập trung nguồn lực cho nó thì không thể phát triển công nghiệp được.